Najbliższe wybory do sejmu i senatu odbędą się już na podstawie nowych przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy. Ważną rolę w tych wyborach odegrają komisje obwodowe działające w obwodach głosowania utworzonych na obszarze gminy.
Najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów wójt podaje (w formie obwieszczenia) do wiadomości wyborców informację o:
1) numerach oraz granicach stałych i odrębnych obwodów głosowania;
2) wyznaczonych siedzibach obwodowych komisji wyborczych dla danych wyborów;
3) lokalach obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych.
W gminach, w których wybiera się burmistrza lub prezydenta miasta, czynności zastrzeżone w kodeksie wyborczym dla wójta wykonują te właśnie osoby.
Czytaj także: Kalendarz wyborczy 2011>>
Powoływanie obwodowych komisji wyborczych
W wyborach do Sejmu i do Senatu obwodową komisję wyborczą spośród wyborców wójt powołuje najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów.
W skład obwodowej komisji wyborczej powołuje się:
1) od 6 do 8 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby;
2) jedną osobę wskazaną przez wójta spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych.
Natomiast w obwodach głosowania utworzonych w zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy społecznej, zakładach karnych, aresztach śledczych oraz oddziałach zewnętrznych takich zakładów i aresztów, w skład obwodowych komisji wyborczych powołuje się:
1) od 4 do 6 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby;
2) jedną osobę wskazaną przez wójta spośród pracowników jednostki, w której utworzony jest dany obwód.
Kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych zgłaszają pełnomocnicy komitetów wyborczych lub upoważnione przez nich osoby. Kandydatami mogą być tylko osoby ujęte w stałym rejestrze wyborców danej gminy. Jeżeli kandydat nie spełnia tego wymagania, wójt ma obowiązek odmówić jego powołania w skład obwodowej komisji wyborczej.
Pełnomocnik wyborczy lub upoważniona przez niego osoba może zgłosić tylko po jednym kandydacie do każdej obwodowej komisji wyborczej na obszarze okręgu wyborczego, w którym została zarejestrowana zgłoszona przez niego lista kandydatów na posłów lub zarejestrowany został kandydat na senatora.
Zgłoszenia kandydata do obwodowej komisji wyborczej w wyborach do sejmu i do senatu dokonuje się najpóźniej w 23 dniu przed dniem wyborów po uprzednim uzyskaniu zgody osoby, której zgłoszenie ma dotyczyć.
Jeżeli pełnomocnicy wyborczy lub upoważnione przez nich osoby zgłosili w sumie mniej kandydatów od dopuszczalnego minimalnego składu liczbowego komisji, uzupełnienia jej składu dokonuje wójt spośród osób ujętych w stałym rejestrze wyborców tej gminy. Oczywiście i w tym przypadku, członek komisji nie może być powołany do jej składu bez uprzedniego wyrażenia na to zgody. Natomiast w przypadku zgłoszenia do składu obwodowej komisji wyborczej liczby kandydatów przekraczającej dopuszczalny skład komisji, skład komisji ustala się w drodze publicznego losowania przeprowadzonego przez wójta.
Czytaj także: Wybory parlamentarne - diety dla członków komisji wyborczych>>
Pierwsze posiedzenie i sposób działania obwodowej komisji wyborczej
Komisja niezwłocznie po jej powołaniu zbiera się na pierwszym posiedzeniu. Pierwsze posiedzenie obwodowej komisji wyborczej zwołuje i organizuje wójt.
Obwodowa komisja wyborcza na pierwszym posiedzeniu:
1) wybiera spośród siebie przewodniczącego i jego zastępcę, w głosowaniu jawnym, chyba że chociażby jeden członek komisji zażąda przeprowadzenia głosowania tajnego,
2) omawia swoje zadania i tryb pracy, a także obowiązki i uprawnienia osób wchodzących w jej skład,
3) ustala zadania do dnia wyborów,
4) zapoznaje się z wytycznymi i innymi uchwałami oraz wyjaśnieniami Państwowej Komisji Wyborczej dotyczącymi przeprowadzenia głosowania i ustalenia jego wyników oraz na tej podstawie sporządza plan pracy.
Skład komisji podaje się niezwłocznie do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty, w szczególności może to nastąpić poprzez umieszczenie pisemnej informacji w tym przedmiocie na tablicy ogłoszeń w urzędzie gminy.
Członkowie komisji mają obowiązek uczestniczenia w posiedzeniach i innych pracach komisji, w szczególności w przeprowadzeniu głosowania i ustaleniu jego wyników. W razie niemożności wzięcia udziału w pracach komisji, zwłaszcza w dniu wyborów, członek komisji powinien jak najwcześniej zawiadomić o tym przewodniczącego komisji. Jeżeli członek komisji nie wykonuje swoich obowiązków lub wykonuje je nienależycie, może zostać odwołany przez wójta.
Z każdego posiedzenia komisji sporządza się protokół, w którym podaje się:
1) porządek obrad,
2) imiona i nazwiska uczestników,
3) podjęte rozstrzygnięcia i ustalenia.
Do protokołu dołącza się podjęte uchwały. Protokół podpisuje przewodniczący posiedzenia (a więc przewodniczący komisji lub zastępca przewodniczącego komisji, jeżeli to on pod nieobecność przewodniczącego komisji przewodniczy posiedzeniu).
Obwodowa komisja wyborcza podejmuje rozstrzygnięcia większością głosów w obecności co najmniej połowy swego składu, w tym przewodniczącego lub jego zastępcy. W razie równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego posiedzenia. Rozstrzygnięcia komisji mogą mieć formę odrębnych uchwał bądź wpisów do protokołu. Uchwały podpisuje tylko przewodniczący danego posiedzenia.
Szczegółowe zasady działania obwodowej komisji wyborczej reguluje załącznik numer 2 do uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 maja 2011 r. w sprawie regulaminów okręgowych i obwodowych komisji wyborczych powołanych do przeprowadzenia wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. Nr 44, poz.478).
Czytaj także: Wójt sporządzi akt pełnomocnictwa do głosowania w wyborach parlamentarnych>>
Zadania i warunki pracy obwodowych komisji wyborczych
Zadania obwodowej komisji wyborczej zostały ogólnie wyznaczone w przepisie art.185 Kodeksu wyborczego (Dz.U. Nr 21, poz.112 z późn. zm.; dalej: k.wyb.).
Zgodnie z tym przepisem do zadań komisji należy:
1) przeprowadzenie głosowania w obwodzie,
2) czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania,
3) ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości,
4) przesłanie wyników głosowania do właściwej komisji wyborczej.
Poszczególne czynności do wykonania których powołuje się obwodowe komisje wyborcze zostały określone w przepisach regulujących wykonywanie zadań powierzonych tym komisjom. W szczególności chodzi tu o następujące przepisy Kodeksu wyborczego:
1) dotyczące przebiegu głosowania (art.38-53 k.wyb.),
2) dotyczące ustalania wyników głosowania w obwodzie (art.69-75 k.wyb.),
3) dotyczące przesłania wyników do okręgowej komisji wyborczej (art.76 §1 p.1 k.wyb., art.78 k.wyb.),
4) dotyczące publikacji wyników głosowania (art.77 k.wyb.),
5) zakazujące agitacji wyborczej w lokalu obwodowej komisji wyborczej (art.107 §2 k.wyb.).
Siedzibę obwodowej komisji wyborczej podaje wójt w obwieszczeniu publikowanym najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów. Wójt zapewnia obsługę i techniczno-materialne warunki pracy obwodowych komisji wyborczych, w tym możliwość wykorzystania techniki elektronicznej, oraz wykonanie zadań związanych z organizacją i przeprowadzeniem wyborów.
Czytaj także: Wybory parlamentarne 2011 - Senatorowie wybierani w 100 jednomandatowych okręgach>>
Wygaśnięcie członkostwa w obwodowej komisji wyborczej
Wygaśnięcie członkostwa w obwodowej komisji wyborczej następuje w przypadku:
1) zrzeczenia się członkostwa,
2) podpisania zgody na kandydowanie w wyborach bądź objęcia funkcji pełnomocnika lub męża zaufania - z dniem podpisania tej zgody,
3) śmierci członka komisji,
4) utraty prawa wybierania,
5) niespełniania warunku ujęcia w stałym rejestrze wyborców danej gminy,
6) odwołania przez wójta.
Wygaśnięcie członkostwa następuje z mocy prawa z chwilą ziszczenia się jednego z wymienionych tu warunków bez potrzeby wydawania jakiejkolwiek decyzji przez wójta, czy podejmowania uchwały komisji. Jedyny wyjątek od tej zasady stanowi decyzja wójta o odwołaniu członka obwodowej komisji wyborczej.
Z chwilą wygaśnięcia członkostwa w obwodowej komisji wyborczej następuje konieczność uzupełnienia jej składu. Uzupełnienie składu obwodowej komisji wyborczej następuje w trybie i na zasadach określonych w przepisach o jej powołaniu (art.184 §1 k.wyb.).
Sebastian Kowalski
Sędzia Sądu Rejonowego w Wałbrzychu
samorzad.infor.pl