Jak wynika z badania Diagnoza Społeczna 2013, jednym z ważnych lub bardzo ważnych powodów, dla których Polacy rezygnują z dzieci są trudności w pogodzeniu pracy i rodzicielstwa, a także brak miejsc lub zbyt wysokie opłaty w żłobkach.
Rząd likwiduje bariery
Na drodze do realizacji przez Polaków ich potrzeb prokreacyjnych przez lata stały liczne bariery, które obecny rząd likwiduje w ramach konsekwentnie wdrażanej polityki rodzinnej. W lipcu 2017 r. parlament z inicjatywy rządu uchwalił pakiet zmian dla rodzin. W efekcie zostały przyjęte rozwiązania, które mają na celu zachęcenie polskich rodzin do posiadania większej liczby dzieci oraz wdrożenie znaczących ułatwień w ich wychowywaniu.
Dobra zmiana w żłobkach
Rozwój systemu opieki nad najmłodszymi jest wspierany ze środków budżetu państwa. Od 2015 roku rząd przeznaczał na ten cel co roku 151 mln złotych. Zadanie jest finansowane w ramach Resortowego programu rozwoju instytucji opieki nad dziećmi „MALUCH+”. Dzięki wsparciu ze środków budżetu państwa od 2016 roku wzrost liczby miejsc uległ znacznemu przyspieszeniu – do ok. 5,6 tys. miejsc. W 2017 roku ma z kolei przybyć ich aż 12 tys.
Zobacz: Oświata
70% gmin bez żłobków
Mimo stałego i dużego wzrostu liczby instytucji, jak i liczby miejsc, którymi te instytucje dysponują, potrzeby wciąż są ogromne, tym bardziej że w ponad 70% gmin w Polsce brakuje jakichkolwiek instytucji opieki nad dziećmi do lat 3.
Nowe rozwiązania
Przyjęty przez parlament w lipcu 2017 r. pakiet dla rodzin wprowadził zmiany w ustawie o opiece nad dziećmi do lat 3. W praktyce chodzi o szereg ułatwień w zakładaniu i prowadzeniu żłobków, co dla podmiotów prowadzących takie placówki oznacza zwiększenie pewności inwestycyjnej. Efekt? Większa liczba miejsc opieki dla dzieci. Zmiany mają też na celu obniżenie kosztów funkcjonowania placówek, co powinno wiązać się z mniejszymi opłatami za opiekę nad maluchem. To z kolei umożliwi rodzicom łączenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi.
Trzy razy więcej środków na żłobki
Aby żłobki były bardziej dostępne, a opłaty za pobyt dzieci w placówkach – niższe,od 2018 roku rząd przeznaczył w ramach programu „Maluch+” aż 450 mln złotych rocznie na miejsca opieki dla najmłodszych. To trzy razy więcej niż do tej pory. Co więcej, zwiększona pula środków na miejsca opieki dla maluchów stanowi niemal równowartość połowy kwoty (1 mld zł), jaką w skali roku ponoszą na instytucje opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 te wszystkie gminy w Polsce, w których tego typu placówki już funkcjonują. Zwiększona pula środków na żłobki pozwoli nie tylko na powstanie i zapewnienie funkcjonowania miejsc opieki nad maluchami, ale również na obniżenie opłat ponoszonych przez rodziców.
Łatwiejsze zakładanie instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3
Z początkiem 2018 roku do podmiotów mogących zakładać żłobki i kluby dziecięce dołączą inne niż gminy jednostki samorządu terytorialnego oraz instytucje publiczne. Co ważne, od 2018 roku dziennym opiekunem może być także osoba fizyczna prowadząca działalność na własny rachunek oraz osoba fizyczna zatrudniana przez jednostki samorządu terytorialnego inne niż gminy, instytucje publiczne lub osoby fizyczne. Przed zmianą zatrudnić dziennego opiekuna mogły tylko gminy, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości sprawnej.
Większa pewność inwestycyjna
Kolejnym ułatwieniem w zakładaniu i prowadzeniu żłobków, które zacznie obowiązywać od nowego roku, jest zniesienie wymogu posiadania w żłobku co najmniej dwóch sal przeznaczonych na pobyt dzieci. Jako że powierzchnia każdej sali musi rosnąć proporcjonalnie do liczby dzieci, nieracjonalne było utrzymanie wymogu zapewnienia osobnej sali, pełniącej rolę sypialni – była ona bowiem wykorzystywana w znacznie mniejszym zakresie.
Zobacz: Reforma oświaty
Co ważne, zniesienie wymogu posiadania dwóch sal obniży koszty inwestycji w zakresie założenia żłobka, a także koszty bieżące związane z opłatami za wynajem lokalu i jego ogrzewanie. Żłobki nadal będą miały obowiązek zapewnienia miejsca do odpoczynku dla dzieci, ale będzie mogło się to odbywać w ramach jednej sali. Obniżenie kosztów inwestycyjnych oraz bieżących związanych z założeniem i prowadzeniem żłobków spowoduje znaczny wzrost liczby tego typu placówek, a także zwiększenie liczby miejsc w tych, które już istnieją.
Zwolnienia z opłat i podatków od nieruchomości
Dzięki nowym przepisom, które weszły w życie 1 stycznia, zostaną obniżone – na wzór przedszkoli – koszty związane z opłatami i podatkami związanymi z nieruchomością oraz innymi opłatami na rzecz państwa lub budżetu samorządu. W praktyce oznacza to, że żłobki i kluby dziecięce będą zwolnione z opłat od nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego oraz z podatku od nieruchomości.
Wysokie standardy opieki
Zmiany w żłobkach zostaną wdrożone przy zachowaniu wysokich standardów opieki nad dziećmi. Chodzi tu m.in. o wprowadzenie wymogu odbycia przez opiekunów co dwa lata szkolenia z pierwszej pomocy. Oprócz tego, wszyscy pracownicy żłobka i klubu dziecięcego będą sprawdzeni pod kątem tego, czy nie figurują w bazie danych rejestru sprawców przestępstw na tle seksualnym lub nie zostali skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne.
Więcej udogodnień
Początek 2018 roku przyniósł również możliwość większej integracji żłobków i klubów dziecięcych z przedszkolami. Ponadto, w myśl nowych przepisów dzieci będą przebywać w klubach dziecięcych tyle samo czasu, co w żłobkach, a więc do 10 godzin. Kluby dziecięce będą jednak placówkami mniejszymi i bardziej kameralnymi, albowiem przeznaczonymi maksymalnie dla 30 dzieci.
Bardziej podmiotowa rola rodziców
To jednak nie koniec. Nowe przepisy przewidująrównieżwiększy udział rodziców w podejmowaniu decyzji związanych z prowadzeniem żłobka lub klubu dziecięcego, a także zapewnienie im prawa dokonywania kontroli warunków pobytu maluchów w tych placówkach. Rodzice dzieci uczęszczających do żłobka lub klubu dziecięcego będą mogli utworzyć radę rodziców, której ustawa zapewnia określone kompetencje. Rada rodziców będzie uprawniona do wizytowania pomieszczeń żłobka czy wglądu do dokumentów dotyczących wyżywienia dzieci, jak również będzie pełniła rolę konsultacyjną i opiniodawczą w sprawach dotyczących żłobka lub klubu dziecięcego, w tym w szczególności w zakresie prowadzenia zajęć edukacyjnych.
Jakość wyżywienia pod kontrolą
Jakości wyżywienia maluchów poświęcono w nowych przepisach sporo uwagi. Przewidziano bowiem wprowadzenie przepisów odsyłających do norm żywienia, opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia. To nowa jakość, bo wcześniejsze przepisy nie regulowały kwestii żywienia, wskazując tylko obowiązek zapewnienia wyżywienia w żłobkachoraz możliwości higienicznego spożywania posiłków. W konsekwencji posiłki te nie były kontrolowane pod względem zawartości składników odżywczych. Zmiana ma na celu zwiększenie jakości posiłków w żłobkach i klubach dziecięcych oraz zapewnienie kontroli w zakresie żywienia w tych placówkach. Takie kontrole mogą przeprowadzać także przedstawiciele rodziców.
Realny i swobodny wybór
Wprowadzenie ułatwień w zakładaniu i prowadzeniu żłobków przy zachowaniu wysokich standardów opieki nad maluchami oraz znaczące wsparcie finansowe gmin i innych podmiotów w tym zakresie przełoży się na powstanie nowych placówek i obniżenie ponoszonych przez rodziców kosztów za pobyt dzieci w tych placówkach. Dzięki temu rodzice zyskają możliwość podjęcia realnego i swobodnego wyboru formy opieki nad dzieckiem, a także decydowania o życiu rodzinnym i aktywności zawodowej.