Tzw. tarcza antykryzysowa 2.0 wprowadziła rozwiązania umożliwiające zwalnianie pracowników administracji rządowej. Pracownicy, którzy są zwalniani często nie są pewni czy w związku ze zwolnieniem należy im się odprawa, w jaki sposób mogą odwołać się do sądu pracy, co z zasiłkiem dla bezrobotnych. Postaramy się przybliżyć 3 ważne uprawnienia pracownika, które przysługują mu po utracie pracy.
1. Komu przysługuje odprawa pieniężna?
Odprawa często kojarzy się pracownikom ze zwolnieniami grupowymi. Istnieją jednak sytuacje, gdy prawo do odprawy przysługuje w przypadku zwolnienia nawet jednego pracownika. Kwestie te reguluje ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, potocznie nazywana ustawą o zwolnieniach grupowych.
Polecamy: Nowa matryca stawek VAT
Przepisy tej ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników
Liczby te obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników.
W przypadku zwolnień grupowych pracodawca powinien spełnić określone warunki m.in. skonsultować taki zamiar z działającymi u niego zakładowymi organizacjami związkowymi.
Ważnym uprawnieniem pracownika zwalnianego w ramach opisanych powyżej zwolnień grupowych jest odprawa pieniężna. Należy pamiętać, iż przysługuje ona również w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy (lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron), a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników. W praktyce może to zatem dotyczyć nawet jednego zwalnianego pracownika. Pamiętajmy też, by przyczyny niedotyczące pracownika stanowiły wyłączny powód zwolnienia.
Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:
1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Niższy wymiar odpraw dla zwalnianych pracowników przewidują przepisy tzw. Tarczy Antykryzysowej 4.0. Nad ustawą pracuje obecnie Senat.
2. Kiedy pracownik może odwołać się do sądu pracy?
Od wypowiedzenia umowy o pracę pracownik może wnieść odwołanie do sądu pracy.
Obecnie termin na wniesienie takiego odwołania wynosi 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.
Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania pracownik wnosi do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.
Jeżeli pracownik bez swojej winy nie złożył w sądzie takiego pisma, może wnosić o przywrócenie terminu. Odpowiedni wniosek składa się w sądzie pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu.
Pracownik, który wnosi odwołanie do sądu pracy nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Należy jednak pamiętać, iż w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 000 złotych, od pracownika i pracodawcy pobiera się opłatę stosunkową od wszystkich podlegających opłacie pism.
Czego może żądać pracownik w sądzie pracy?
W przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracownik może żądać uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, jeżeli jest ono nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę. Jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu, pracownik może żądać przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach albo odszkodowania.
Pracownik może domagać się wyłącznie odszkodowania w przypadku umowy o pracę zawartej na czas określony lub na okres próbny, jeżeli wypowiedzenie nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów.
Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. Uprawnienia te przysługują pracownikowi bez względu na to czy umowa została zawarta na czas określony, nieokreślony czy też na okres próbny.
O tym jak w dobie obecnie działają sądy można przeczytać w artykule pt. „Odmrażanie” pracy sądów - co się zmienia?
3. Zasiłek dla bezrobotnych - komu przysługuje, jaka jest jego wysokość?
Jednym z ważnych uprawnień przysługującym w przypadku utraty pracy jest zasiłek dla bezrobotnych.
Obecnie kwota podstawowego zasiłku dla bezrobotnych to 881,30 zł (w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do zasiłku). Po tym czasie zasiłek dla bezrobotnych wynosi 692 zł.
Trwają prace nad podniesieniem kwoty zasiłku dla bezrobotnych oraz wprowadzeniem dodatku solidarnościowego.
To, w jakiej wysokości zostanie przyznany zasiłek, zależy od stażu pracy, jaki zostanie udokumentowany podczas rejestracji.
Zasiłek dla bezrobotnych jest przyznawany w wysokości:
- 80% kwoty zasiłku – do 5 lat stażu;
- 100% kwoty zasiłku – od 5 do 20 lat stażu;
- 120% kwoty zasiłku – powyżej 20 lat stażu.
Od sposobu rozwiązania umowy o pracę zależy to, od kiedy będzie przysługiwał zasiłek dla bezrobotnych. W przypadku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę lub zakończenia jej z okresem, na jaki została zawarta, zasiłek dla bezrobotnych przysługuje od daty rejestracji w urzędzie pracy.
Czas oczekiwania wynosi 90 dni i o tyle dni ulega skróceniu wypłata zasiłku, jeżeli to pracownik wypowiada umowę o pracę lub rozwiązuje ją na mocy porozumienia stron. W przypadku zwolnienia dyscyplinarnego należy poczekać 180 dni, jednak zasiłek może nie zostać wypłacony.
Świadczenie przyznaje się na 365 lub 180 dni. Zależy to od:
- stopy bezrobocia na obszarze powiatu, w którym zamieszkuje bezrobotny;
- wieku i okresu uprawniającego do zasiłku;
- wychowywania dzieci.
Zgodnie z przepisami zasiłek dla bezrobotnych przyznaje się na:
1) 180 dni – dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze powiatu, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju;
2) 365 dni – dla bezrobotnych:
a) zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze powiatu, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju lub
b) powyżej 50 roku życia oraz posiadających jednocześnie co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku, lub
c) którzy mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a małżonek bezrobotnego jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiłku przez tego bezrobotnego, lub
d) samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat.
Podstawa prawna:
ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j. t. Dz. U. z 2019 r., poz. 1040 z późn. zm.);
Polecamy serwis: Zasiłki