Możliwość zmiany indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego przez organy samorządowe na przestrzeni lat wywoływało sporo wątpliwości. Wynikało to z faktu, że do końca 2015 r. kwestie zmiany interpretacji podatkowych były uregulowane wyłącznie w art. 14e Ordynacji podatkowej. Zgodnie z jego treścią minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Na tej podstawie w sądownictwie administracyjnym wykształciła się dominująca linia orzecznicza wskazująca, że właściwym do zmiany interpretacji wydanych przez samorządowe organy podatkowe jest wyłącznie Minister Finansów (zob. wyrok WSA w Krakowie z 18.05.2015 r. sygn. I SA/Kr 469/15, WSA w Łodzi z 27.10.2015 r. sygn. I SA/Łd 726/15, WSA w Opolu z 30.10.2015 r., NSA z 11.01.2012 r. sygn. II FSK 1242/10, NSA z 14.09.2017 r. sygn. II FSK 2135/15, NSA z 6.03.2018 r. sygn. II FSK 524/16).
Wyjaśniano bowiem, że nie można przyjmować zasady domniemania kompetencji publicznoprawnej, jeżeli przepisy ustawowe w tym względzie milczą. Zasada legalizmu związana jest w szczególności z zakazem domniemywania kompetencji organu państwa. Nie wolno domniemywać kompetencji organów administracyjnych, bowiem kompetencja organu administracyjnego musi wyraźnie wynikać z przepisu prawnego, a tym samym nie wolno jej przyjmować w drodze analogii.
Podkreślano przy tym, że sprawa o wydanie interpretacji indywidualnej nie jest tożsama ze sprawą w przedmiocie zmiany interpretacji indywidualnej. Sprawa o wydanie interpretacji indywidualnej toczyć się może wyłącznie w trybie wnioskowym natomiast sprawa o zmianę interpretacji indywidualnej może być wszczęta z urzędu.
Sprawa o wydanie interpretacji indywidualnej może być załatwiana przez Ministra Finansów, przez wójta, burmistrza (prezydenta), starostę, marszałka województwa. Z kolei, tylko Minister Finansów jest uprawniony do dokonania zmiany wydanej interpretacji ogólnej i interpretacji indywidualnej.
Przywołany przepis art. 14e jest przepisem o charakterze kompetencyjnym i przyznaje prawo do zmiany interpretacji wprost, bezpośrednio oraz wyraźnie tylko Ministrowi Finansów, nie wskazując innych organów uprawnionych do dokonywania takiej zmiany. Również żaden inny przepis Ordynacji podatkowej nie przyznawał wówczas kompetencji innym organom do zmiany interpretacji indywidualnej
Jednakże od początku 2016 r. obowiązuje przepis 14j § 2a Ordynacji podatkowej, na mocy którego wójt (burmistrz, prezydent miasta) zmienia wydaną przez ten organ interpretację indywidualną.
Tym samym w orzecznictwie jednolicie przyjmowano, że wprowadzenie tego przepisu nie ma charakteru wyłącznie uściślającego, a więc służącego czytelnemu interpretowaniu przepisów dotąd obowiązujących, ale stanowi nową jakość normatywną (zob. wyrok NSA z 6.03.2018 r. sygn. II FSK 524/16 oraz z 18.04.2018 r. sygn. II FSK 523/16. Zatem w obecnym stanie prawnym ustawodawca rozszerzył kompetencje organów samorządowych m.in. o możliwość zmiany wydanej przez te organy interpretacji indywidualnej.
Na tej podstawie należy zastanowić się kiedy wójt (burmistrz, prezydent miasta) może zmienić wydaną przez siebie indywidualną interpretację podatkową. W orzecznictwie oraz doktrynie przyjmuje się, że może to nastąpić w sytuacji, gdy organ samorządowy stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
W tym kontekście istotnym jest, że podstawową przesłanką zmiany interpretacji indywidualnej jest jej obiektywna nieprawidłowość, której nie można ograniczać do zakresu nieprawidłowości wykładni przepisów ujawnionych w orzeczeniach sądów czy też trybunałów. Nieprawidłowość interpretacji podatkowej, o której mowa w przytoczonej powyżej normie, to szerokie kryterium kontroli administracyjnej interpretacji wydanych przez organy podatkowe. Nie ma konieczności, aby wskazać na zmienione i utrwalone w danym zakresie orzecznictwo sądów i trybunałów, gdyż nie jest to wyłączną determinantą zmiany interpretacji z urzędu. Użycie przez ustawodawcę sformułowania "w szczególności" powoduje, że wskazane w tym przepisie orzecznictwo jest tylko jednym z kryteriów stwierdzania nieprawidłowość interpretacji podatkowej.
Warto w tym miejscu przywołać wyrok NSA z 23.10.2018 r. sygn. II FSK 1812/18, który dotyczył zmiany interpretacji dokonanej przez wójta, uchylonej przez WSA, z uwagi na fakt, że organ przy zmianie interpretacji powołał się jedynie na jeden nieprawomocny wyrok sądu I instancji (bez wykształcenia się jednolitej linii orzeczniczej w zakresie zagadnienia będącego przedmiotem wniosku o interpretację). NSA zauważył jednak, że dokonując zmiany interpretacji indywidualnej wójt na wstępie swoich rozważań przywołał wyrok WSA w Szczecinie i wywiódł, że konieczna stała się zmiana jego wcześniejszej interpretacji. W następnej jednak części uzasadnienia zmienionej interpretacji przedstawił określony wywód prawny z powołaniem się na regulacje wynikające z przepisów prawa materialnego, dokonując ich właściwej w jego ocenie wykładni.
Zarówno w literaturze jak i orzecznictwie wskazuje się, że nieprawidłowość interpretacji uzasadniająca jej zmianę wystąpi wówczas, gdy przyjęte w niej wyjaśnienie przepisów prawa podatkowego nie znajduje dostatecznego uzasadnienia we wnioskach wypływających z poprawnej wykładni tego prawa (zob. wyrok NSA z 10.04.2010 r. sygn. II FSK 2113/08, z 14.02.2012 r. sygn. II FSK 1604/10 oraz z 21.06.2012 r. sygn. II FSK 204/11).
Zatem podstawowym powodem zmiany interpretacji powinno być stwierdzenie przez organ uprawniony do tej zmiany wadliwości poglądu interpretacyjnego, na którym została ona oparta. Interpretacja może zostać uznana za nieprawidłową, jeżeli będzie niezgodna z przepisami, których dotyczy, a organowi uprawionemu do wydania interpretacji nie można odmówić prawa do błędu oraz do naprawienia tego błędu.
Na zakończenie warto wskazać, że organ interpretacyjny winien dążyć przede wszystkim do realizacji zasady legalizmu. W konsekwencji, rozważając, czy została spełniona przesłanka do zmiany wcześniejszej interpretacji organ winien wskazać w sposób wyraźny, że treść wcześniejszej interpretacji pozostaje w wyraźnej i oczywistej sprzeczności z treścią interpretowanych przepisów, oraz że charakter tego naruszenia powoduje, że rozstrzygnięcie takie nie może być akceptowane jako akt wydany przez organ praworządnego państwa.
Katarzyna Lewandowska
doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, konsultant, specjalizuje się w zakresie podatków dochodowych oraz podatków i opłat lokalnych
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
www.ziemski.com.pl
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl