Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych: „Korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych: a) w strefie płatnego parkowania, b) w śródmiejskiej strefie płatnego parkowania” (Dz.U. 1985 nr 14 poz. 60, ze zm.). Z kolei na mocy art. 13f za nieuiszczenie tych opłat zarząd lub zarządca drogi może pobierać opłatę dodatkową. Art. 40d ust. 3 tej ustawy precyzuje, że obowiązek uiszczenia opłat dodatkowych przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym opłaty powinny zostać uiszczone.
Po upływie wskazanego w tym przepisie 5-letniego okresu, powołując się na jego treść, organy egzekucyjne umarzały postępowanie egzekucyjne wobec podmiotów zobowiązanych do uregulowania tej opłaty. Tak uczynił Naczelnik Urzędu Skarbowego w Wołominie postanowieniem wydanym w styczniu 2018 r., a które w mocy utrzymał Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Warszawie postanowieniem z marca 2018 r. Rozstrzygnięcia organów obu instancji zaskarżył Prezydent m.st. Warszawy.
Zobacz: Zadania
Zastosowanie środka egzekucyjnego przerwało bieg terminu przedawnienia
Prezydent Warszawy stał na stanowisku, że na mocy odesłania zawartego w art. 67 Ustawy z dnia o finansach publicznych w sprawach dotyczących tych opłat dodatkowych stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. A przepis art. 70 § 4 zd. 1 Ordynacji (dalej: O.p.) stanowi, że: „Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony” (Dz.U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.). Na tej podstawie skarżący wywodził, że wskutek zastosowania wobec dłużnika środka egzekucyjnego w postaci zajęcia rachunku bankowego, przysługująca mu względem tego dłużnika wierzytelność nie uległa przedawnieniu.
Przepisy powołane później nie mogą mieć pierwszeństwa przed powołanymi wcześniej
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 28 listopada 2018 r. (sygn. akt V SA/Wa 698/18) oddalił skargę Prezydenta. Sąd wskazał, że przepisy dotyczące przedmiotowej opłaty dodatkowej zostały wprowadzone do ustawy o drogach publicznych (dalej: u.d.p.) w 2005 r. Natomiast ustawa o finansach publicznych weszła w życie 1 stycznia 2010 r. Według sądu przepis art. 40d ust. 3 u.d.p. jest przepisem szczególnym w stosunku do regulacji ustawy o finansach publicznych, bo reguluje tylko przedawnienie wskazanych w nim opłat, podczas gdy art. 67 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) dotyczy wszystkich niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym. A że przepisy tej drugiej ustawy, jako powołane do życia później, nie mają pierwszeństwa przed postanowieniami wskazanego przepisu szczególnego, to automatycznie zastosowania w przedmiotowej sprawie nie mogą znaleźć odesłane na podstawie art. 67 ust. 1 u.f.p. przepisy działu III Ordynacji podatkowej.
Zobacz: Postępowanie administracyjne
Jak orzekł WSA, w jego ocenie racjonalny ustawodawca nie mógł celowo poprzez późniejsze powołanie przepisów u.f.p. pogorszyć sytuacji zobowiązanych do uiszczenia opłaty dodatkowej, stąd nie ma możliwości zastosowania w ich zakresie przepisu art. 70 § 4 O.p., który do takiej sytuacji by doprowadził, zezwalając na przerwanie biegu terminu przedawnienia ciążącego na nich zobowiązania (sygn. akt V SA/Wa 698/18).
Przepis ustawy o drogach publicznych ma pierwszeństwo jedynie w obszarze, który reguluje
Prezydent m.st. Warszawy wniósł skargę kasacyjną, na skutek której Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 25 września 2019 r. uchylił zaskarżony wyrok oraz zaskarżone postanowienia organów pierwszej i drugiej instancji. NSA zwrócił uwagę na przepis art. 2 § 2 O.p., który stwierdza, że jeśli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III O.p. stosuje się również do opłat takich, jakiej dotyczy przedmiot tej sprawy. Jego zdaniem opłata dodatkowa za parkowanie w strefie płatnego parkowania stanowi należność publicznoprawną, do której w wyniku odesłania zawartego w art. 67 ust. 1 u.p.f. mają zastosowanie przepisy działu III Ordynacji podatkowej, w tym jego art. 70 § 4.
Przyznając art. 40d ust. 3 ustawy o drogach publicznych pierwszeństwo stosowania w obszarze objętym jego regulacją, powziął wątpliwości co do możliwości rozciągnięcia tego pierwszeństwa na pozostałe obszary nieuregulowane w u.d.p., a uregulowane w Ordynacji podatkowej. Mogłoby to bowiem prowadzić m.in. do takich sytuacji, że przedmiotowa opłata dodatkowa nie mogłaby wygasnąć przez potrącenie czy też zostać objęta ulgą.
Sąd podzielił stanowisko wyrażone przez NSA w wyroku z 9 stycznia 2019 r. (sygn. akt II FSK 2600/18), że „... art. 40d ust. 3 u.d.p. stanowi odpowiednik art. 70 § 1 O.p., a norma wyrażona w art. 40d ust. 3 u.d.p. nie odnosi się (...) w żaden sposób do pozostałych kwestii, związanych z przedawnieniem – jak zawieszenie lub przerwanie biegu terminu przedawnienia, nie mówiąc już o pozostałych zagadnieniach, uregulowanych przez przepisy działu III O.p.; nie może więc tych zagadnień regulować w sposób szczególny do regulacji zawartej w O.p.” (Wyrok NSA z 25 września 2019 r., sygn. akt I GSK 511/19).
Szansa dla gmin na ściągnięcie należności
Komentowany wyrok NSA otwiera gminom drogę do dalszego dochodzenia przysługujących im roszczeń przeciw zobowiązanym do uiszczenia opłaty dodatkowej za brak opłaty w strefie płatnego parkowania. Mimo bowiem upływu 5 lat od końca roku, w którym opłaty powinny zostać uiszczone, może się okazać, że zobowiązani do jej zapłaty nie będą mogli skutecznie podnieść zarzutu przedawnienia. Wybierając kancelarię prawną do obsługi swojej wierzytelności, gminy powinny pamiętać, by wybrać taką, która specjalizuje się również w sporach z organami skarbowymi, bo zanim dane im będzie skutecznie odzyskać swoje należności, będą musiały wytłumaczyć tym organom, że obowiązek dokonywania przez nie czynności windykacyjnych jeszcze nie wygasł.
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec