REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Usługi użyteczności publicznej w uchwale rady gminy

Subskrybuj nas na Youtube
Usługi użyteczności publicznej w uchwale rady gminy./ fot. Fotolia
Usługi użyteczności publicznej w uchwale rady gminy./ fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Przepisy ustawy o samorządzie gminnym upoważniają radę gminy do wydania aktu prawa miejscowego w sprawie określenia zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Delegacja ta jest sformułowana bardzo ogólnie. W praktyce rodzi wiele problemów.

Trudności interpretacyjne powoduje przede wszystkim zakres upoważnienia zawartego w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Przekroczenie jego granic skutkuje stwierdzeniem nieważności danej uchwały lub jej części.

REKLAMA

Zakres regulacji

Rada gminy musi określić zasady korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Żadna jednak ustawa nie definiuje tych pojęć. Dlatego najczęściej kontrola uchwał dokonywana przez wojewodów i sądy administracyjne sprowadza się w pierwszej kolejności do oceny, czy przedmiot ich regulacji mieści się w pojęciu "gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej".

Gminne obiekty i urządzenia użyteczności publicznej

Pojęcie to należy interpretować jako wszelkie rzeczy - w znaczeniu cywilnoprawnym (zarówno ruchomości, jak i nieruchomości) - których właścicielem jest dana jednostka samorządu terytorialnego. W szczególności treść tego pojęcia dotyczy obiektów budowlanych oraz budowli i innych urządzeń służących do bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Jako przykład takich obiektów można wymienić np. boiska sportowe, place zabaw, hale sportowe, lodowiska, sale gimnastyczne, stadiony, kąpieliska, drogi, tereny rekreacyjne, parki i obszary zieleni miejskiej itd. (wyrok WSA w Poznaniu z 27 sierpnia 2015 r., sygn. akt IV SA/Po 368/15). W orzecznictwie wyrażono pogląd, że pojęcie gminnych obiektów nie może być zawężane do znaczenia nadanego w przepisach prawa budowlanego. Z tego też powodu WSA w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 27 stycznia 2010 r. (sygn. akt II SA/Go 973/09) dopuścił np. możliwość ustalenia zasad i trybu korzystania z lasu miejskiego.

REKLAMA

Sformułowanie "zasady i tryb korzystania" zawiera w sobie kompetencję organu stanowiącego gminy do ustalania w stosunku do obiektów i urządzeń użyteczności publicznej norm i zasad prawidłowego postępowania, ustalania obowiązujących reguł zachowania się, określenia ustalonego porządku zachowania się podmiotów, którzy na nich przebywają (zob. np. wyrok WSA w Rzeszowie z 5 lutego 2019 r.; sygn. akt II SA/Rz 1214/18).

Pojęcie zasady korzystania jest sformułowaniem bardzo szerokim. Obejmować może bowiem zarówno nakazy (np. chodzenia wyłącznie po alejkach parkowych), jak też zakazy (np. jazdy na rowerach, spożywania alkoholu, handlu obnośnego czy wprowadzania psów). Stanowione na tej podstawie przepisy organizacyjne gwarantować powinny właściwą eksploatację obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Ograniczenie terytorialne

Akty prawa miejscowego charakteryzują się:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • specyficznym oznaczeniem adresatów,
  • terytorialnym zasięgiem,
  • normatywnością,
  • generalnością,
  • abstrakcyjnością.

Typowe jest oznaczenie adresata norm prawnych zawartych w takich aktach, pozostającego poza strukturą administracji. Akty prawa miejscowego są bowiem prawem dla wszystkich, którzy znajdą się w przewidzianej przez nie sytuacji.

Adresatem uchwał w sprawie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej są mieszkańcy danej jednostki samorządu terytorialnego lub osoby tylko przebywające na terenie jej działania.

Zasięg aktów prawa miejscowego jest ograniczony terytorialnie. Obowiązują one tylko na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Z reguły ich zasięg pokrywa się z obszarem danej jednostki samorządu terytorialnego. Mogą być jednak także stanowione dla mniejszych obszarów.

Akty te wyznaczają adresatom pewien sposób zachowania się. Mogą to być nakazy, zakazy lub uprawnienia. Ponadto, aby dana uchwała była aktem prawa miejscowego, konieczny jest generalny i abstrakcyjny charakter norm prawnych w niej zawartych.

Charakter generalny - mają te normy, które definiują adresata poprzez wskazanie cech, a nie poprzez wymienienie go z nazwy.

Abstrakcyjność normy - wyraża się w tym, że nakazywane, zakazywane lub dozwolone zachowanie ma mieć miejsce w pewnych, z reguły powtarzalnych okolicznościach, nie zaś w jednej konkretnej sytuacji

na podst. wyroku WSA w Krakowie z 28 lutego 2012 r., sygn. akt II SA/Kr 1687/11

Uchwały w sprawie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej najczęściej przybierają formę regulaminów.

Ograniczenie w korzystaniu

REKLAMA

Zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej są adresowane do podmiotów korzystających z tych rzeczy. Osoby takie powinny się podporządkować tym przepisom - w przeciwnym bowiem razie nie będą dopuszczone lub zostaną pozbawione możliwości korzystania z nich.

Zdaniem NSA u podstaw nadania radzie gminy kompetencji określonej w 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. leży założenie, że istnieje prawo do korzystania przez obywateli z takich obiektów. Jakkolwiek nie ma przepisu wprost nadającego obywatelom uprawnienie do korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, to z faktu, że gmina określa tryb i zasady korzystania, można wywieść wniosek, że uprawnienie to istnieje (wyrok NSA z 6 czerwca 2017 r., sygn. akt II OSK 2529/15).

Według NSA, dopóki zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej nie zostaną uregulowane uchwałą rady gminy, możliwość korzystania z takich urządzeń ograniczona jest przepisami powszechnie obowiązującego prawa.

Polecamy: Rejestr Należności Publicznoprawnych. Zasady funkcjonowania, praktyczne przykłady, wzory dokumentów. PREMIUM

Uchwalenie prawa miejscowego regulującego zasady i tryb korzystania może skutkować powstaniem dodatkowych ograniczeń w stosunku do tych, które wynikają z przepisów powszechnie obowiązującego prawa.

Niekiedy ograniczeniu mogą ulec prawa podmiotu uprawnionego do korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej w porównaniu z tymi, które wynikały wyłącznie z przepisów prawa powszechnego. Tym samym uchwała taka może naruszać jego prawny interes w korzystaniu z ww. urządzeń. Oznacza to, że członek wspólnoty może wnieść skargę w trybie art. 101 u.s.g.

Rada m.st. Warszawy w formie uchwały przyjęła regulamin korzystania z Ogrodu Krasińskich w Warszawie. W treści uchwały ustalono całkowity zakaz wprowadzania zwierząt do parku (oprócz psów przewodników). Uchwałę do sądu administracyjnego zaskarżył jeden z mieszkańców. Sąd uznał, że przysługiwał mu interes prawny do wniesienia skargi. Skargę jednak oddalił. Sąd podkreślił, że Ogród Krasińskich jest jednym z najważniejszych i najcenniejszych założeń ogrodowych w stolicy. Z uwagi na swoją wyjątkowość został wpisany do rejestru zabytków. Sposobu korzystania z obiektu zabytkowego nie można zaś ograniczać wyłącznie do kwestii zachowania w nim czystości. Rozważając zasadność zakazu należało także brać pod uwagę to, że zabytek może być przedmiotem nie tylko zwykłego (rekreacyjnego) korzystania np. przez okolicznych mieszkańców, ale również przedmiotem zwiedzania np. przez turystów. Organ gminy winien więc uwzględniać interesy obydwu ww. grup użytkowników ogrodu. Powinien zorganizować taki sposób korzystania z obiektu, aby pogodzić interesy zarówno osób odpoczywających w ogrodzie, jak i zwiedzających go. Sąd uznał, że decydującym argumentem było też to, że miasto wyłożyło znaczne środki finansowe na jego rewitalizację. Dlatego, zdaniem sądu, uzasadnione było wprowadzenie wyjątkowych zasad korzystania z parku, w celu zapewnienia jak najlepszej jego ochrony (na podstawie wyroku NSA z 11 lipca 2017 r.; sygn. akt II OSK 675/18).

Zakaz powtórzeń

Ustanawiając akt prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej rada gminy jest ograniczona obowiązującym porządkiem prawnym. Uchwała nie może go w sposób dowolny naruszać lub modyfikować. Częstym błędem popełnianym przez rady gmin jest powtarzanie lub zawieranie w treści aktu zmodyfikowanych przepisów ustaw lub rozporządzeń. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym uchwała rady gminy nie może regulować jeszcze raz tego, co jest już zawarte w obowiązującej ustawie. Uchwała zawierająca takie unormowania - jako istotnie naruszająca prawo - powinna być uznana za nieważną w części, w jakiej zawiera takie regulacje (zob. wyrok WSA w Szczecinie z 4 kwietnia 2019 r.; sygn. akt II SA/Sz 226/19).

Z ORZECZNICTWA

Jedynie w drodze wyjątku - uzasadnionego zwłaszcza względami zapewnienia komunikatywności tekstu prawnego - za dopuszczalne uznaje się niekiedy powtarzanie w aktach prawa miejscowego (takich zwłaszcza, jak statuty czy regulaminy) innych regulacji. W każdym przypadku tego rodzaju powtórzenia powinny być dosłowne. Należy uniknąć wątpliwości, który fragment tekstu prawnego (rozporządzenia czy ustawy upoważniającej) ma być podstawą odtworzenia normy postępowania.

Wyrok NSA z 11 października 2016 r., sygn. akt II OSK 3298/14

Ustalenie cen i opłat

W orzecznictwie sądów administracyjnych wielokrotnie wyrażany był zgodny pogląd, że w zakresie ustalania zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej nie mieści się wprowadzenie opłat za korzystanie z nich (zob. np. wyrok: NSA z 24 sierpnia 2011 r., sygn. akt II GSK 758/10; WSA w Poznaniu z 26 maja 2011 r., sygn. akt IV SA/Po 185/11 czy WSA w Szczecinie z 12 września 2012 r., sygn. akt II SA/Sz 743/12).

Zobacz: Zarządzanie nieruchomościami

Rada gminy może jednak ustalać (na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k.) ceny i opłaty za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego. Problem w tym, że sporny jest charakter prawny tych uchwał.

W części orzeczeń sądy uważają, że jest to akt kierownictwa wewnętrznego. Jest on bowiem kierowany jedynie do podmiotów funkcjonujących w strukturze gminy (np. wyroki NSA z 25 listopada 2004 r., sygn. akt OSK 821/04 czy z 20 października 2005 r., sygn. akt II OSK 138/05).

Praktyka łączenia w jednym akcie prawnym regulacji stanowiącej prawo miejscowe oraz regulacji nienależącej do tej kategorii jest uznawana za sprzeczną z prawem. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia nie tylko różny charakter łączonych norm, ale przede wszystkim konieczność zastosowania wobec nich odrębnych trybów nabywania mocy obowiązującej. Akt prawa miejscowego musi być ogłoszony w sposób określony przepisami ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i innych aktów prawnych - czyli w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Zupełnie innymi zasadami w tym zakresie rządzą się uchwały zwykłe, które mogą wejść w życie w każdej chwili - z reguły z dniem podjęcia i nie wymagają urzędowego ogłoszenia.

Według odmiennego poglądu sądów, uchwała rady gminy (wydana na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k.) jest aktem prawa miejscowego. Argumentem jest to, że uchwałą tą jest związany każdy usługobiorca, który jest zobowiązany ponosić opłaty za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego w wysokości określonej w uchwale (zob. np. wyrok WSA w Szczecinie z 1 lutego 2018 r.; sygn. akt II SA/Sz 1385/17).

Rada miejska podjęła uchwałę w sprawie ustalenia opłat za korzystanie z cmentarza komunalnego. Wojewoda wniósł do sądu skargę o stwierdzenie jej nieważności. W uzasadnieniu stwierdził, że uchwała ta nie jest aktem prawa miejscowego, ponieważ nie ustanawia przepisów powszechnie obowiązujących. Z taką oceną nie zgadzała się rada. Według niej uchwała ustanawia przepisy powszechnie obowiązujące, o charakterze generalnym i abstrakcyjnym. Adresowana jest do podmiotów niepowiązanych organizacyjnie z JST. Ponadto rada przywołała treść art. 40 ust. 2 pkt 4 u.g.k. powołanego w podstawie prawnej uchwały. Wskazała, że cmentarz komunalny jest gminnym obiektem użyteczności publicznej. Zatem zasady korzystania z niego być mogą ustalone jedynie w formie aktu prawa miejscowego. Sąd administracyjny zgodził się ze stanowiskiem rady. Oddalił skargę. Sąd wskazał w uzasadnieniu wyroku, że uchwała odnosi się potencjalnie do każdego mieszkańca tej gminy. Nie jest bowiem skierowana imiennie do konkretnie oznaczonych podmiotów i określa stałe opłaty nie w konkretnie oznaczonej sytuacji, ale wobec zaistnienia określonej kategorii zdarzeń. Zdaniem sądu jest zatem aktem prawa miejscowego (oprac. na podstawie wyroku NSA z 26 listopada 2013 r., sygn. akt I OSK 1901/13).

Określenie kar

Rada gminy nie może w treści uchwały przewidywać kar za nieprzestrzeganie jej zapisów. Kompetencja do ich wprowadzenia ograniczona została przez ustawodawcę wyłącznie do trybu wydawania przez radę gminy przepisów porządkowych. Uprawnienie do wprowadzania przepisów porządkowych jest ponadto w istotny sposób ograniczone. Przepisy te mogą być bowiem wydawane jedynie w zakresie nieuregulowanym innymi ustawami. Zaś wydać je można wyłącznie w przypadkach nagłych, gdy jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. W przypadku przepisów porządkowych obowiązuje inny tryb ich wprowadzania w życie niż w przypadku typowych aktów prawa miejscowego (wyrok WSA w Gliwicach z 24 czerwca 2010 r.; sygn. akt II SA/Gl 93/10).

Rada miasta podjęła uchwałę w sprawie zasad korzystania z parków miejskich. W akcie tym wprowadziła obowiązek umieszczenia na terenie parków tablic informacyjnych zawierających obowiązujące przepisy porządkowe. Jak wskazała rada miasta, uchwała została podjęta na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. Akt ten zaskarżył do sądu administracyjnego wojewoda. Wskazał, że treść uchwały jest właściwie kompilacją sankcji za nieprzestrzeganie określonych zakazów i nakazów obowiązujących na terenie parku. Sąd zgodził się z poglądem organu nadzoru. Stwierdził, że uchwała nawet w intencji rady nie reguluje ani zasad, ani trybu korzystania z parków. Zdaniem sądu, rada miasta podejmując uchwałę na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g., w istocie wydała akt inny (przepisy porządkowe), do wprowadzenia którego na tej podstawie prawnej nie była upoważniona. A tym samym podjęta przez nią uchwała jest sprzeczna z prawem (oprac. na podstawie wyroku WSA w Gliwicach z 16 lipca 2009 r., sygn. akt II SA/Gl 252/09).

Leszek Jaworski

prawnik, wieloletni pracownik administracji publicznej, specjalista.ds. prawa samorządowego, autor licznych publikacji z tego zakresu

Podstawy prawne

  • art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 712).

  • art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 506)

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od września 2025 r. niższe kryteria dochodowe i kwoty dofinansowania turnusów z PFRON

W II kwartale 2025 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie wyniosło 8748,63 zł. I właśnie ta kwota ma znaczenie przy obliczaniu aktualnej kwoty dofinansowania turnusów rehabilitacyjnych. Jakie kryteria dochodowe obowiązują we wrześniu, październiku i listopadzie?

Czym jest IOSKU? ZUS udostępnił informacje za 2024 rok

ZUS udostępnił informacje o stanie konta ubezpieczonego za 2024 rok. Dostęp do niej można uzyskać za pośrednictwem platformy usług elektronicznych eZUS. Łącznie przekazał prawie 24 mln informacji.

Na kilkunastu kąpieliskach nad Bałtykiem pojawiły się czerwone flagi

Na kilkunastu kąpieliskach w województwach pomorskim i zachodniopomorskim pojawiły się czerwone flagi. Powodem są m.in. wysokie fale na Bałtyku i silne prądy wsteczne oraz zakwit sinic.

Polska kolej w ofensywie inwestycyjnej dzięki miliardom z KPO

Setki kilometrów modernizowanych torów i sieci trakcyjnej, nowe stacje i przystanki, zaawansowane technologie sterowania ruchem, bezkolizyjne skrzyżowania i lepszy dostęp do kolei w mniejszych miejscowościach. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. realizują największy od dziesięcioleci program inwestycyjny.

REKLAMA

Na wypadek wojny, suszy i pożaru obowiązek posiadania elastycznych zbiorników na wodę. Przepisy o ochronie ludności cywilnej

Będzie nowy obowiązek posiadania elastycznych zbiorników na wodę w każdej gminie. Wprowadzają go przepisy o ochronie ludności cywilnej. Chodzi tu o zabezpieczenie w razie wojny, suszy czy pożarów.

Mikrogranty dla seniorów. Bezzwrotne wsparcie finansowe do 5000 zł

Mikrogranty dla seniorów to program wsparcia dla łodzian w wieku 60+. Starsi mieszkańcy mogą otrzymać nawet do 5tys. z dofinansowania z budżetu miasta. Nabór wniosków trwa od 25 sierpnia do 8 września.

Co najmniej 19 porodówek zniknęło już z mapy Polski

Między styczniem 2024 a końcem lipca 2025 w Polsce zamknięto co najmniej 19 oddziałów położniczych. Jak wynika z sondy portalu Rynek Zdrowia, główną przyczyną ich likwidacji była nierentowność.

Zasada ochrony dziedzictwa kulturowego w praktyce. Czy samorządy i właściciele wywiązują się z obowiązków?

Zasada ochrony dziedzictwa kulturowego to nie tylko idea, ale obowiązująca norma prawna. Mimo to wiele jednostek samorządu terytorialnego i właścicieli zabytków traktuje ją wyłącznie jako formalność. W praktyce często rozmija się to z celem, który jasno określa prawo.

REKLAMA

Nowelizacja ustawy o rehabilitacji 2025 – więcej pieniędzy z UE dla PFRON i osób z niepełnosprawnościami

Rząd przygotował projekt nowelizacji ustawy o rehabilitacji (UD282), który może zmienić zasady finansowania programów PFRON. Dzięki nowym przepisom wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami będzie mogło być współfinansowane z funduszy Unii Europejskiej. To oznacza więcej pieniędzy na aktywizację zawodową i pomoc społeczną, bez dodatkowych kosztów dla budżetu państwa.

Podwyżki dla lekarzy sądowych. Od 1 stycznia 2026 r. stawki za zaświadczenia pójdą w górę

Od 1 stycznia 2026 r. lekarze sądowi dostaną wyższe wynagrodzenie za wydawanie zaświadczeń – wynika z projektu Ministerstwa Sprawiedliwości. Obecnie za jedno zaświadczenie otrzymują 100 zł, co zdaniem resortu zniechęca ich do pełnienia tej funkcji. Podwyżki mają rozwiązać problem braku lekarzy w wielu sądach.

REKLAMA