Opracowany w resorcie inwestycji i rozwoju projekt ustawy (dalej: projekt ustawy zmieniającej) zakłada wprowadzenie istotnych zmian w dotychczas obowiązującej ustawie z 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (dalej: u.p.g.k.). Pomimo że wciąż mamy do czynienia jedynie z projektem, pojawiła się szansa na usprawnienie procesu geodezyjnego. W oczekiwaniu na zakończenie prac legislacyjnych już teraz warto przyjrzeć się proponowanym zmianom.
Zmniejszenie nadmiernych ograniczeń
Główną ideą wprowadzenia zmian do obowiązującej u.p.g.k. jest rozwiązanie problemu występujących obecnie ograniczeń. Nadmiernie rozbudowane działania biurokratyczne w sposób istotny wpływają na niską efektywność procesu prowadzenia prac geodezyjnych i kartograficznych. Uproszczone zostaną te działania, które rzeczywiście mogą odciążyć cały proces. W szczególności zmiany obejmą elementy związane ze zgłaszaniem prac geodezyjnych i kartograficznych - udostępnianie materiałów z zasobów państwowych, przekazywanie wyników prac geodezyjnych i kartograficznych oraz ich weryfikację.
Uszczegółowienie zasad wykonywania prac
Projekt ustawy zmieniającej zakłada uszczegółowienie dotychczasowych zasad wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych oraz doprecyzowanie prawnych relacji pomiędzy wykonawcami tych prac a organami administracji geodezyjnej i kartograficznej.
Projekt ustawy zmieniającej zakłada wprowadzenie dwóch istotnych definicji: "mapa do celów projektowych" oraz "geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza obiektów budowlanych". W dotychczasowym systemie prawnym funkcjonował jedynie skrót pojęciowy, co skutkowało niejednolitym w skali kraju podejściem organów administracyjnych do tych zagadnień.
Poza zdefiniowaniem pojęć "mapa do celów projektowych" oraz "geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza obiektów budowlanych", najważniejsze zmiany zakładają:
- obowiązek ustanowienia kierownika prac geodezyjnych w przypadku wykonywania każdej z prac geodezyjnych lub kartograficznych, czyli wskazanie osoby odpowiedzialnej za wykonywane prace w tym zakresie,
- możliwość zgłoszenia prac geodezyjnych po terminie ich faktycznego rozpoczęcia - w związku z możliwością pozyskania danych i rozpoczęcia czynności przygotowawczych i pomiarowych jeszcze przed ich zgłoszeniem właściwemu organowi,
- uchylenie obowiązku zgłoszenia do starosty prac polegających na tyczeniu oraz obowiązku przekazywania wyników tych prac do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
- precyzyjne określenie zakresu zgłoszenia prac geodezyjnych oraz jego uzupełniania - tu uchylony będzie obowiązek zgłaszania prac dotyczących utworzenia lub aktualizacji baz danych oraz sporządzenie opracowań kartograficznych pozostających w gestii właściwego organu,
- doprecyzowanie maksymalnego terminu na udostępnienie kopii materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
- określenie organom administracji geodezyjnej szczebla powiatowego maksymalnego terminu na weryfikację zbiorów danych i materiałów będących wynikiem prac geodezyjnych - zależnie od obszaru zgłoszonej pracy od 7 do 20 dni roboczych,
- wprowadzenie ograniczeń w zgłaszanym przez wykonawcę terminie wykonania pracy geodezyjnej - do roku od momentu dokonania zgłoszenia pracy,
- likwidację instytucji "uwierzytelniania na wniosek" dokumentów stanowiących wyniki prac geodezyjnych lub kartograficznych.
Po wprowadzeniu zmian nie będzie obligatoryjnego wymogu uzgadniania materiałów niezbędnych lub przydatnych do wykonania zgłoszonych prac. Obecne rozwiązania technologiczne umożliwiają zdalne pobieranie materiałów z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego - wyeliminowano potrzebę fizycznej obecności w siedzibie organu.
Ewidencja gruntów i budynków
Aktualizowanie informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków będzie odbywać się z urzędu - bez konieczności składania wniosku - na podstawie materiałów znajdujących się w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. Proponowana regulacja znacząco usprawni proces aktualizacji danych w bazie ewidencyjnej, bez naruszania ogólnej zasady - wyrażonej w art. 20 ust. 2b u.p.g.k. - wskazującej możliwość dokonania zmian w ewidencji gruntów i budynków w zakresie danych podmiotowych jedynie w drodze modernizacji tej ewidencji lub w drodze decyzji administracyjnej.
Zmniejszenie zakresu informacyjnego ewidencji
Prowadzone ewidencje gruntów i budynków będą miały ograniczony zakres informacyjny. Z danych ewidencyjnych zostaną usunięte wszystkie te informacje, które mają odzwierciedlenie w innych rejestrach państwowych dedykowanych tym informacjom. Takie działanie jest zgodne z ideą cyfryzacji państwa. Rozwiązania informatyczne co do zasady są interoperacyjne, tym samym nie ma uzasadnienia dla powielania informacji w różnych bazach danych. Proponowany mechanizm zakłada jednoznaczne wskazanie odpowiedzialności właściciela bazy danych za aktualność i rzetelność zasobów pozostających w jego dyspozycji.
W ewidencji gruntów i budynków nie trzeba będzie ujawniać informacji dotyczących umów dzierżawy. Obecnie od tych informacji uzależnione jest nabycie praw wynikających z przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, a także z przepisów o rozwoju obszarów wiejskich.
Projekt ustawy zmieniającej zakłada wprowadzenie obowiązku potwierdzania zawarcia umowy dzierżawy przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Instytucja potwierdzenia umowy dzierżawy zostaje wprowadzona w miejsce dotychczas funkcjonującego obowiązku zgłaszania umów dzierżawy do ewidencji gruntów.
Nieodpłatne udostępnianie danych
Projekt ustawy zmieniającej wprowadza rozwiązanie nieodpłatnego udostępniania zbiorów danych. Bezpłatnie udostępniane będą m.in. dane ortofotomapy (przetworzone zdjęcia lotnicze lub satelitarne), państwowego rejestru osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz numerycznego modelu terenu. Bez opłat dostępne będą również wybrane dane dotyczące działek ewidencyjnych oraz budynków wg Klasyfikacji Środków Trwałych.
Zbiory danych dla aktów planowania przestrzennego
Wprowadzony zostanie obowiązek tworzenia zbiorów danych przestrzennych dla aktów planowania przestrzennego. W ten sposób powstaną jednolite - w skali kraju - zbiory opisujące zasięgi aktów planowania przestrzennego oraz powiązanych z nimi dokumentów. Bazy danych mają zostać zintegrowane i obligatoryjnie udostępniane w ramach usług sieciowych i aplikacji różnych operatorów.
Według projektodawcy proponowane zmiany nie będą skutkować zwiększeniem kosztów - w stosunku do już istniejących - ponoszonych przez gminy przy tworzeniu zbiorów danych dla nowo sporządzanych dokumentów planistycznych. Z dokonanej przez resort rozwoju i inwestycji analizy wynika, że wskazany w projekcie minimalny zakres danych przestrzennych już został zrealizowany w odniesieniu do 39% miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (dane dostępne w postaci wektorowej z nadaną georeferencją prezentującą zasięg planu). Niższy wynik, na poziomie 19%, odnotowano w przypadku studium uwarunkowania kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Niezależnie od wskazanych szacunków, większość gmin czeka zintensyfikowana praca w zakresie uspójnienia i uzupełnienia wartości atrybutów posiadanych danych względem nowych wymogów.
Krzysztof Adamczyk
audytor wewnętrzny z praktyką w jednostkach samorządu terytorialnego, ekspert w zakresie inwestycji i zarządzania projektami, dziennikarz specjalizujący się w tematyce prawa samorządowego, finansów publicznych oraz zamówień publicznych