Kwestie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego uregulowane są w art. 17 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity z dnia 24 lipca 2006 roku Dz. U. Nr 139, poz.992 z późn. zm.).
- Pytanie: „Czy przysługuje świadczenie pielęgnacyjne synowej na teściową, która ma pierwszą grupę inwalidzką i choruje na Chorobę Alzheimera? Kobiety zamieszkują we wspólnym gospodarstwie domowym od 29 lat.”
Odpowiedź: Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt. 2 z ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje: innym osobom, na których zgodnie z przepisami z dnia 25 lutego 1964 r. — Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności.
W świetle powyższego przepisu synowa nie jest uprawniona do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na teściową, gdyż nie spoczywa na niej obowiązek alimentacyjny.
Zgodnie z art. 128. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Synowa natomiast nie jest krewną teściowej i nie jest zobowiązana do alimentacji na jej rzecz.
- Pytanie: Czy przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w sytuacji gdy mąż wyjedzie za granicę, będzie tam pracował legalnie i pobierał świadczenia rodzinne ?
Odpowiedź: Przy ubieganiu się o świadczenia rodzinne w Polsce uwzględniana jest treść ustawy o świadczeniach rodzinnych, której art. 17 ust. 1 wskazuje na konieczność rezygnacji z zatrudnienia lub pracy zarobkowej. Natomiast podejmując starania o uzyskanie świadczenia z tytułu wydatków związanych z opieką nad osobą niepełnosprawną za granicą, sprawy rozpatrywane są w oparciu o przepisy tam obowiązujące
- Pytanie: „Czy przysługuje świadczenie pielęgnacyjne osobie bezrobotnej bez prawa do zasiłku?”
Odpowiedź: Warunki wymienione w art. 17 ust. 1 uprawniające do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego muszą zostać spełnione łącznie. Jeżeli osoba zainteresowana nabyciem prawa do świadczenia jest zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy nawet bez prawa do zasiłku, oznacza to zgodnie z odrębną ustawą (tj. ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) potwierdzenie gotowości podjęcia zatrudnienia.
Czytaj także: Świadczenia rodzinne i alimenty - nowe przepisy>>
- Pytanie: „Czy przysługuje świadczenie pielęgnacyjne wnukowi, prowadzącemu gospodarstwo rolne na 86 letnią babcię, z która mieszka. Babcia legitymuje się orzeczeniem grupy inwalidzkiej i wymaga opieki osoby drugiej.„
Odpowiedź: Zgodnie z art. 17 ust. 1 osobami uprawnionymi do świadczenia pielęgnacyjnego są: inne osoby, na których zgodnie z przepisami z dnia 25 lutego 1964 r. — Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Ustawa w art. 17 ust. 1 a dopuszcza również przyznanie świadczenia osobie innej niż spokrewniona w pierwszym stopniu, na której ciąży obowiązek alimentacyjny w przypadku gdy nie ma osoby spokrewnionej w pierwszym stopniu albo gdy osoba ta nie jest w stanie sprawować opieki nad osobą niepełnosprawną Stosownie do art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Natomiast art. 129. § 1. brzmi: Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.
§ 2. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. Jednak rozpatrując tą sprawę należy kierować się zapisami: Art. 132 KRiO o treści : „Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami”.
Powyższe oznacza to, że wnuk może się ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne na babcię pod warunkiem, że jej dzieci nie są w stanie sprostać obowiązkowi opieki nad nią, co należy odpowiednio udokumentować w zależności od okoliczności sprawy.
- Pytanie: „Mam małą córeczkę, która ma wadę serca, czy przysługuje mi świadczenie pielęgnacyjne?”
Odpowiedź: Świadczenie pielęgnacyjne na podstawie art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych przysługuje niezależnie od dochodu osobie rezygnującej z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Definicja zatrudnienia znajduje się w art. 3 pkt 23 wym. ustawy.
Kolejnym warunkiem koniecznym jest legitymowanie się przez dziecko orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Orzeczenia wydawane są przez Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności na podstawie stanu zdrowia i zgromadzonej dokumentacji medycznej zgodnie z ustawą o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Czytaj także: Świadczenie pielęgnacyjne po zmianach w 2011 roku>>
- Pytanie: „Czy przysługuje mi świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli moi rodzice oboje posiadają orzeczenie o całkowitej niepełnosprawności”?
Odpowiedź: Znowelizowana ustawa o świadczeniach rodzinnych zamieszczona w ustawie o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ( Dz. U z 2011 roku, Nr 205, poz. 1212) w art. 17 ust. 5 pkt 2 ppkt a dopuszcza możliwość przyznania świadczenia warunkowo na osobę pozostającą w związku małżeńskim, o ile małżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zaznacza się stosownie do art. 17 ust. 5 pkt.5, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje na jedną osobę w rodzinie lub poza nią. Rodzina natomiast została zdefiniowana w art. 3 pkt 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych.
- Pytanie: Czy przysługuje mi świadczenie pielęgnacyjne, jeśli rozpocznę własną działalność gospodarczą?
Odpowiedź: Warunkiem otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego jest spełnianie warunków ustawowych wynikających z art.17 ust. 1 oznaczających nie podejmowanie lub rezygnację z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Definicja zatrudnienia zawiera się w art. 3 pkt 22 i brzmi: „zatrudnienie lub inna praca zatrudnieniu lub inna praca zarobkowa — oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Wobec powyższego w przedstawionej sytuacji nie dojdzie do spełnienia wymogu oznaczającego nie podejmowanie lub rezygnację z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej i świadczenie pielęgnacyjne nie będzie przysługiwać.
- Pytanie: „ Mam chorą ciotkę, która od urodzenia zamieszkuje ze mną. Jest osobą upośledzoną, z orzeczeniem o niepełnosprawności. Po śmierci swoich rodziców została sierotą. Nie ma właściwie osoby spokrewnionej w pierwszej linii pokrewieństwa. Jestem już po wyroku sądu I instancji, że nie należy mi się to świadczenie. Czy warto się odwoływać do Sądu Najwyższego.”
Odpowiedź: Sytuacja nie została jednoznacznie przedstawiona. Na podstawie opisu trudno wnioskować o przyczynie odmowy przyznania świadczenia. Okolicznościami warunkującymi przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego są:
- nie podejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
- posiadanie stosowanego orzeczenia o niepełnosprawności równoznacznego ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Ponadto zaznacza się, że ustawa w art. 17 ust. 1 a dopuszcza również przyznanie świadczenia osobie innej niż spokrewniona w pierwszym stopniu, na której ciąży obowiązek alimentacyjny w przypadku, gdy nie ma osoby spokrewnionej w pierwszym stopniu albo gdy osoba ta nie jest w stanie sprawować opieki nad osobą niepełnosprawną, co wymaga dookreślenia przez pytającego celem uzyskania zgodniej ze stanem prawnym sytuacji.
Czytaj także: Świadczenia pielęgnacyjne po zmianach w 2010 roku>>
- Pytanie: „Czy mogę jako siostra starać się o zasiłek opiekuńczy na siostrę, jeżeli tato poszedł na wcześniejszą emeryturę ze względu na to, że siostra jest niepełnosprawna?
Odpowiedź: W świetle powyższego pytania należy zważyć na treść art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowiącym, że podmiotami uprawnionymi do otrzymania wsparcia z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub pracy zarobkowej są:
- matka albo ojciec,
- inne osoby, na których zgodnie z przepisami z dnia 25 lutego 1964 r. — Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
- opiekun faktyczny dziecka.
Stosownie do art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Natomiast art. 129. § 1. brzmi: Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.
§ 2. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. Jednak rozpatrując tą sprawę należy kierować się zapisami: Art. 132 KRiO o treści : „Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami”.
Uwzględniając przepisy mające zastosowanie w opisanej sytuacji, zwłaszcza, że ojciec zrezygnował z zatrudnienia celem sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, a zarazem siostrą pytającego, nabywając przy tym prawo do wcześniejszej emerytury, stwierdza się, że świadczenie nie przysługuje.
- Pytanie: „Mam pytanie dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego na ojca. Jestem osobą bezrobotną w wieku 21 lat zarejestrowaną w UP. Chciałabym sprawować opiekę nad niepełnosprawnym ojcem, który ma orzeczenie o niepełnosprawności. Jednakże mieszkam z obojgiem rodziców, którzy są w związku małżeńskim. Mama przez to, że nie poszła na operację została zakwalifikowana do osób mogących podjąć pracę i utraciła prawo do renty. Czy mam jakieś szanse na uzyskanie świadczenia? Bardzo proszę o odpowiedź. Z góry dziękuję.”
Odpowiedź: Z treści art. 17 ust. 5 pkt 2 a wynika, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki: pozostaje w związku małżeńskim, chyba, że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Z przedstawionej sytuacji wynika, że małżonka ojca nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wobec powyższego świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje.
Podstawa prawna:
- Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów- Dz. U z 2011 roku, Nr 205, poz. 1212
- Ustawa o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 roku (Dz. U Nr 228, poz. 2255) ze zmianami; tekst jednolity: z dnia 24 lipca 2006 roku (Dz. U. Nr 139, poz.992)
Barbara Matysik
samorzad.infor.pl