Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć:
- mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko,
- mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
W przypadku tych pierwszych, ocena oddziaływania na środowisko jest dokonywana obligatoryjnie. W drugiej kategorii, ocena ma miejsce, jeśli obowiązek taki zostanie stwierdzony w formie indywidualnego aktu administracyjnego (art 59).
Zakres raportu środowiskowego
Podstawowym elementem procedury oceny oddziaływania na środowisko jest raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Jest to zbiór informacji określających wszelkie aspekty związane ze środowiskowymi skutkami realizacji przedsięwzięcia.
Cała procedura oceny oddziaływania na środowisko obejmuje analizę wielu danych, często bardzo szczegółowych, określających wpływ realizacji przedsięwzięcia na środowisko. Analizowane są zagadnienia techniczne, przyrodnicze, społeczne, jak i prawne. Warunkiem merytorycznej prawidłowości oceny oddziaływania na środowisko jest zebranie i przygotowanie w odpowiedniej formie danych, które przynajmniej na początkowym etapie postępowania będą niezbędne organowi administracji publicznej. Zakres informacji jest niezwykle szeroki, określa go zasadniczo art. 66 ust. 1 ustawy o ocenach. Określenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko powinno uwzględniać etap jego realizacji, eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji.
Raport środowiskowy powinien zawierać omówienie kilku wariantów realizacji przedsięwzięcia. W pierwszej kolejności dokument powinien obejmować analizę przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia. W pozostałym zakresie raport o oddziaływaniu na środowisko powinien zawierać warianty:
- proponowany przez wnioskodawcę,
- alternatywny (tzw. racjonalny wariant alternatywny)
- proekologiczny, czyli najbardziej korzystny dla środowiska.
Nie można jednak wykluczyć w praktyce sytuacji, w której wariant zaproponowany przez wnioskodawcę będzie również wariantem najkorzystniejszym dla środowiska. Mówiąc o wariantowości przedstawionych rozwiązań, należy zwrócić uwagę również na to, aby nie miała charakteru pozornego, co może występować w przypadku wariantów przedsięwzięcia realizowanych dokładnie w tym samym miejscu, a z punktu widzenia technicznego niewiele różniących się od siebie.
Wariantowanie może następować w odniesieniu do lokalizacji przedsięwzięcia, zagospodarowania terenu, rozwiązań dotyczących obiektów zewnętrznych, sieci transportu, zasilania, organizacji robót, doboru materiałów, czasu realizacji. Podmiot sporządzający raport nie może się ograniczyć do samego tylko wyliczenia wariantów. Powinien uzasadnić ich wybór oraz określić przewidywane oddziaływanie na środowisko.
Czytaj także: Obowiązek uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach>>
Podmiot uprawniony do sporządzenia raportu
Ustawodawca nie wprowadził zasadniczo żadnych regulacji w zakresie tego, kto jest uprawniony do sporządzenia raportu środowiskowego. Jedyny wyjątek dotyczy przedsięwzięcia polegającego na scaleniu lub wymianie gruntów. Wówczas raport sporządza starosta.
W raporcie środowiskowym należy zamieścić nazwisko osoby lub osób sporządzających raport (wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 lutego 2009 r., IV SA/Wa 1943/09 ). Raport przygotowuje wnioskodawca albo osoby działające w jego imieniu, albo też inna osoba bądź inny przedsiębiorca, któremu wnioskodawca zlecił wykonanie raportu (wyrok NSA z dnia 18 marca 2009 r., II OSK 383/08).
Osoby sporządzające raport nie muszą się legitymować jakimikolwiek kwalifikacjami. Jego przygotowanie wymaga jednak wiedzy specjalistycznej, a weryfikacja następuje podczas oceny dokumentacji złożonej wraz z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Autor raportu, aby go sporządzić, musi zatem posiadać wiedzę specjalistyczną z dziedziny, z którą planowane przedsięwzięcie się wiąże. Nie oznacza to jednak, że musi być biegłym w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 lipca 2007 r., IV SA/Wa 15/07).
Aby skutecznie kwestionować tezy zawarte w raporcie, potrzebna jest wiedza specjalistyczna, której organ prowadzący postępowanie może po prostu nie posiadać. Funkcję pomocniczą przy weryfikacji raportów mają pełnić komisje do spraw ocen oddziaływania na środowisko:
- Krajowa Komisja do spraw Ocen Oddziaływania na Środowisko
- regionalne komisje do spraw ocen oddziaływania na środowisko (art. 132 i 133 ustawy).
Krajowa Komisja do spraw Ocen Oddziaływania na Środowisko w szczególności monitoruje funkcjonowanie systemu ocen oddziaływania na środowisko oraz przedstawia opinie i wnioski, w tym dotyczące rozwoju metodologii i programów szkoleniowych w zakresie ocen oddziaływania na środowisko.
Jeśli chodzi o komisje regionalne, ich podstawową funkcją we jest wydawanie opinii w sprawach przedłożonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska w związku z jego uprawnieniami wynikającymi z ustawy, a także przedstawianie opinii i wniosków dotyczących rozwoju programów szkoleniowych w zakresie ocen oddziaływania na środowisko. Regionalny dyrektor ochrony środowiska może również, na wniosek starosty, zwrócić się do regionalnej komisji o wydanie opinii w sprawach należących do kompetencji starosty w zakresie ocen oddziaływania na środowisko.
Istotną rolę odgrywa także uprawnienie Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, który w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wydawaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach kieruje tzw. wystąpienie, którego treścią może być wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji (art. 76 ustawy). Za taką nieprawidłowość może zostać uznane wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w oparciu o raport nieodpowiadający wymaganiom ustawy.
Czytaj także: Oceny środowiskowe na zmienionych zasadach>>
Karta informacyjna
Analizując zagadnienie raportu środowiskowego, warto wspomnieć o dokumencie noszącym nazwę karty informacyjnej. Jej zakres określa szczegółowo art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy. Karta stanowi dokument niezbędny do dokonania ustaleń w przedmiocie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko czy też jej zakresu. Jest dołączana do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Obligatoryjne jest jej sporządzenie w przypadku przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Organ właściwy do wydania decyzji, na podstawie zawartych w karcie informacji, będzie musiał rozstrzygnąć, czy w odniesieniu do danego przedsięwzięcia przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko jest zasadne i jak powinien być zakres.
Drugi przypadek dotyczy przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, gdy wnioskodawca wystąpi o określenie zakresu raportu oddziaływania na środowisko (art. 69 ust. 1 ustawy). Wnioskodawca składa wówczas kartę informacyjną przedsięwzięcia wraz z wnioskiem o ustalenie zakresu raportu, zamiast samego raportu.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r., nr 199, poz. 1227, ze zm., dalej: ustawa).
Michał Kaczmarek
samorzad.infor.pl