Obowiązek uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach

Zobacz aktualny: Ochrona przyrody - zmiany 2017 r.

Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (decyzji środowiskowej) jest konieczne jeśli łącznie spełnione są warunki określone w art. 71 ust. 2 i art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (dalej: ustawa).

Art. 71 ust. 2 ustawy wprowadza dwie kategorie przedsięwzięć, dla których wymagane jest uzyskanie decyzji środowiskowej, art. 72 ust. 1 ustawy stanowi zaś, iż wydanie decyzji środowiskowej konieczne jest dla uzyskania enumeratywnie wymienionych w tym przepisie decyzji (tzw. decyzji inwestycyjnych).

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

„Przedsięwzięcie” w rozumieniu ustawy

W art. 72 ust. 1 ustawy wprowadzono zamknięty katalog decyzji, dla których wydania konieczne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Tak więc podmiot, który zamierza wystąpić o jedną z decyzji inwestycyjnych lub też dokonać zgłoszenia budowy, wykonania robót budowlanych lub zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego bądź jego części, musi uzyskać w pierwszej kolejności decyzję środowiskową.

Przedsięwzięcie podejmowane przez dany podmiot musi być zaliczone do kategorii mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Przedsięwzięcie - zgodnie z definicją zawartą w ustawie - to zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w środowisko polegająca na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu, w tym również na wydobywaniu kopalin. Przedsięwzięcia powiązane technologicznie kwalifikuje się jako jedno przedsięwzięcie także, jeśli są realizowane przez różne podmioty.

Warto w tym miejscu sięgnąć do definicji przedsięwzięcia zawartej w uchylonym już art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska. W wyroku z dnia 7 października 2005 r. (sygn. akt II OSK 89/05) NSA uznał, że przedsięwzięcie zdefiniowane w jako ingerencja w środowisko polegająca na przekształceniu lub zmianie zagospodarowania terenu, jest tożsame ze zmianą sposobu zagospodarowania terenu wymagającą ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu w rozumieniu art. 39 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym. Biorąc pod uwagę, że poprzednia i obecna definicja przedsięwzięcia są do siebie zbliżone, a w zakresie rozwiązań z zakresu planowania przestrzennego nie zaszły istotne zmiany, to należy przyjąć, że pogląd zaprezentowany w orzecznictwie nie stracił na aktualności. Takie określenie przedsięwzięcia nie rozwiązuje jednak wszystkich problemów, gdyż nie pozwala ustalić precyzyjnie, kiedy występuje jedno przedsięwzięcie, kiedy kilka.

Pojęcie „zamierzenia budowlanego”, nie zostało w ustawie zdefiniowane, występuje jednakże w przepisach ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (dalej: prawo budowlane). Przykładowo, w świetle art. 33 prawa budowlanego, pozwolenie budowlane dotyczy całego zamierzenia budowlanego. W literaturze podnosi się, że przez zamierzenie budowlane należy rozumieć zamiar realizacji obiektu budowlanego. Obiekt budowlany to z kolei albo budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, albo budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, bądź też obiekt małej architektury.

Znaczenie trudniej ustalić, jak należy interpretować pojęcie „innej ingerencji w środowisko polegającej na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu”. Ustawodawca nie daje tutaj żadnych wyjaśnień, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że chodzi również o wydobywanie kopalin.

Podejmując próbę zdefiniowania przedsięwzięcia, można także sięgnąć do art. 72 ust. 1 ustawy zawierającego katalog decyzji zezwalających na realizację przedsięwzięć, a zatem pod pojęciem tego ostatniego można więc rozumieć między innymi realizację zamierzenia budowlanego, poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, inwestycje infrastrukturalne polegające między innymi na budowie dróg i autostrad, linii kolejowych, lotnisk użytku publicznego, przedsięwzięć związanych z Euro 2012, terminalu gazu skroplonego i sieci szerokopasmowych itd. Zgodnie z art. 60 ust. 3 ustawy, za przedsięwzięcia mogą być także uznane zmiany w obiektach.

Czytaj także: Oceny środowiskowe na zmienionych zasadach

Przedsięwzięcia mogące zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko

Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć:

- mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (ocena oddziaływania na środowisko jest dokonywana obligatoryjnie)

- mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (ocena oddziaływania na środowisko ma miejsce, jeśli obowiązek taki zostanie stwierdzony).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wylicza bardzo szczegółowo rodzaje przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko obejmują 51 kategorii. Wykaz przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zawiera z kolei 107 kategorii inwestycji. Częściowo są to przedsięwzięcia tego samego rodzaju, co zaliczone do pierwszej grupy, jednakże charakteryzujące się innymi, mniejszymi parametrami. Warto zwrócić uwagę na fakt, że za przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko mogą być uznane zmiany już istniejących.

W praktyce pojawiają się wątpliwości interpretacyjne związane z ustaleniem zakresu przedmiotowego przedsięwzięć, których realizacja musi być poprzedzona wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Brak jest jednoznacznych rozwiązań odnoszących się do tego obowiązku w przypadku przedsięwzięć wzajemnie powiązanych lub realizowanych etapowo.

Obowiązujące przepisy zasadniczo odnoszą się do przedsięwzięć wprost zakwalifikowanych do grupy mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Nie odnoszą się one natomiast bezpośrednio do tych, które mogą być źródłem takiego oddziaływania jako element większej całości lub wtedy, gdy liczba obiektów oddziałujących na środowisko na danym terenie jest bardzo duża.

Poza wskazanymi powyżej kategoriami przedsięwzięć można jeszcze wyróżnić grupę przedsięwzięć nieobjętych rozporządzeniem.

Działania te mogą wymagać uzyskania określonych decyzji inwestycyjnych, jednakże jeśli nie zostały zaliczone do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (zawsze lub potencjalnie), nie wymagają uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Jeśli postępowanie w sprawie wydania decyzji środowiskowej zostało w takiej sytuacji wszczęte, organ zaś uzna, że konkretne przedsięwzięcie nie kwalifikuje się do określenia uwarunkowań środowiskowych jego realizacji, z punktu widzenia procesowego uzasadnione może być umorzenie postępowania na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: kpa), jako bezprzedmiotowego. Wydanie zaś decyzji w tych przypadkach, gdy nie jest ona wymagana, skutkować będzie tym, że obarczona będzie wadą nieważności wymienioną w art. 156 § 1 pkt 2 kpa., jako wydana bez podstawy prawnej (wyrok WSA w Kielcach z dnia 27 października 2010 r., sygn. akt II SA/Ke 493/10).

Czytaj także: Można przenosić decyzje środowiskowe

Decyzje inwestycyjne. Wielość decyzji i ich zmiana

W świetle art. 72 ust. 1 ustawy wydanie decyzji środowiskowej następuje zasadniczo przed uzyskaniem wyliczonych enumeratywnie decyzji inwestycyjnych. Są to przykładowo decyzja o pozwoleniu na budowę, decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, koncesja na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Wydanie decyzji środowiskowej może także nastąpić m.in. przed dokonaniem zgłoszenia budowy. Jeśli realizacja przedsięwzięcia będzie wymagać innej decyzji niż wymienione w art. 72 ust. 1 ustawy, wówczas uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie będzie konieczne.

Dokonując analizy obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach warto zwrócić uwagę na problem wielości decyzji inwestycyjnych. Realizacja przedsięwzięcia może wymagać uzyskania więcej niż jednej decyzji inwestycyjnej. Zgodnie  z art. 72 ust. 5 ustawy jedną decyzję środowiskową wydaje się także w przypadku, gdy dla danego przedsięwzięcia jest wymagane uzyskanie więcej niż jednej decyzji inwestycyjnej lub gdy wnioskodawca uzyskuje odrębnie decyzje dla poszczególnych etapów realizacji przedsięwzięcia. Niezależnie zatem od ilości koniecznych do uzyskania decyzji inwestycyjnych, decyzja środowiskowa wydawana jest jednokrotnie i powinno to nastąpić przed wystąpieniem o pierwszą z decyzji inwestycyjnych.

Co do zasady zmiana decyzji inwestycyjnej powinna być poprzedzona uzyskaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Art. 72 ust. 2 pkt 1 ustawy stanowi, że wymogu uzyskania decyzji środowiskowej nie stosuje się jednak w przypadku zmiany wszystkich decyzji inwestycyjnych w zakresie ustalenia lub zmiany formy lub wielkości zabezpieczenia roszczeń mogących powstać wskutek wykonywania działalności  objętej decyzją oraz zmiany danych wnioskodawcy (tego samego podmiotu).

Czytaj także: Nowa lista przedsięwzięć o znaczącym oddziaływaniu na środowisko

Drugi przypadek zwolnienia z obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dotyczy modyfikacji pozwolenia na budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych oraz decyzji o pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Wyłączenie będzie dotyczyło przypadków polegających na odstąpieniu od zatwierdzonego projektu budowlanego dotyczących charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji lub zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne, które nie spowodują zmian uwarunkowań określonych w decyzji środowiskowej (art. 72 ust. 2 pkt 1a ustawy).

Art. 72 ust. 2 pkt 2 ustawy stanowi, iż wymogu uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie stosuje się także w przypadku zmiany koncesji regulowanej przepisami prawa geologicznego i górniczego oraz decyzji określającej szczegółowe warunki wydobywania kopalin. W odniesieniu do tych aktów decyzja środowiskowa nie będzie wymagana w razie zmniejszenia powierzchni, w granicach której ma być prowadzona działalność, a także w sytuacji przeniesienia decyzji na inny podmiot.

Każda inna zmiana decyzji inwestycyjnej będzie wymagała wydania decyzji środowiskowej. Rozwiązanie takie należy uznać za wątpliwe, w szczególności gdy zmiana decyzji nie wpłynie na wielkość oddziaływania na środowisko.

Michał Kaczmarek

samorzad.infor.pl