1 lutego 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (dalej: rozporządzenie o pomocy psychologiczno-pedagogicznej). Zastępuje ono dotychczasowe przepisy w tym zakresie.
Na nowych zasadach pomoc psychologiczno-pedagogiczna będzie udzielana w roku szkolnym 2011/2012 w przedszkolach, gimnazjach i placówkach oświatowo-wychowawczych oraz kształcenia ustawicznego, kształcenia praktycznego, a także w ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego, szkołach podstawowych specjalnych i szkołach ponadgimnazjalnych specjalnych oraz w oddziałach specjalnych zorganizowanych w szkołach podstawowych ogólnodostępnych i szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych.
Natomiast w roku szkolnym 2012/2013 pomoc na nowych zasadach będzie udzielana w szkołach podstawowych i szkołach ponadgimnazjalnych, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i szkół ponadgimnazjalnych specjalnych oraz oddziałów specjalnych zorganizowanych w szkołach podstawowych ogólnodostępnych i szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych.
Zasady obejmowania pomocą
Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej będzie dobrowolne i nieodpłatne. Z inicjatywą jej udzielania może wystąpić sam uczeń, a także jego rodzice, nauczyciele i specjaliści z zakresu edukacji oraz asystent edukacji romskiej i pomoc nauczyciela.
Ponadto nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w placówkach oświatowych będą prowadzić działania pedagogiczne mające na celu:
1) rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia, w tym w:
● przedszkolu – obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna),
● klasach I–III szkoły podstawowej – obserwację i pomiary pedagogiczne mające na celu rozpoznanie u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się,
● gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej – doradztwo edukacyjno-zawodowe;
2) rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem ich zainteresowań i uzdolnień.
W przypadku stwierdzenia, że uczeń ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne wymaga objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną nauczyciel, wychowawca grupy lub specjalista niezwłocznie poinformuje o tym dyrektora placówki.
Czytaj także: Wpływ organu prowadzącego na decyzje kadrowe dyrektora szkoły>>
Organizacja i udzielanie pomocy
Za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej odpowiada dyrektor danej jednostki oświatowej. Powinien przy tym współpracować z:
1) rodzicami uczniów,
2) poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi,
3) placówkami doskonalenia nauczycieli,
4) innymi przedszkolami, szkołami i placówkami,
5) organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.
Do jej udzielania obowiązani są nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści wykonujący w danej placówce zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Dotyczy to przede wszystkim psychologów, pedagogów, logopedów i doradców zawodowych. Nowe przepisy szczegółowo określają obowiązki tych osób związane z udzielaniem omawianej pomocy.
Formy pomocy
W szkołach pomoc udzielana ma być w formie:
1) klas terapeutycznych (dla uczniów z zaburzeniami, o specyficznych potrzebach edukacyjnych lub wymagających długotrwałej pomocy specjalistycznej),
2) zajęć rozwijających uzdolnienia (dla uczniów szczególnie uzdolnionych i z wykorzystaniem aktywnych metod pracy),
3) zajęć dydaktyczno-wyrównawczych (dla uczniów mających trudności w nauce),
4) zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym (dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się, a także uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne),
5) zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej (dla uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych w celu ich wspomagania w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, z wykorzystaniem aktywnych metod pracy),
6) porad i konsultacji udzielanych przez nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów (dla uczniów, rodziców uczniów i nauczycieli).
W przedszkolach i placówkach psychologiczno-pedagogicznych pomoc udzielana będzie jedynie w formie zajęć specjalistycznych (korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych i innych zajęć o charakterze terapeutycznym) oraz porad i konsultacji. Natomiast w placówkach oświatowo-wychowawczych, w tym w szkolnych schroniskach młodzieżowych, możliwe będzie również wprowadzenie zajęć rozwijających uzdolnienia.
Czytaj także: Zasady zatrudniania nauczycieli w szkołach i placówkach oświatowych>>
Zadania zespołu koordynującego
Planowanie i koordynacja udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej danemu uczniowi będą należały do zespołu nauczycieli, wychowawców oraz specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem. Zespół taki ma tworzyć dyrektor danej placówki.
Wyznaczy on również osobę koordynującą prace zespołu. Do zadań zespołu należeć będzie m.in. ustalenie zakresu i określenie zalecanych form, sposobów i okresu udzielania pomocy oraz – w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej – zaplanowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposobu ich realizacji. Zespół będzie też zakładał i prowadził specjalną kartę indywidualnych potrzeb ucznia.
Na podstawie zaleceń zespołu dyrektor placówki ustali dla danego ucznia formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym będą realizowane poszczególne formy pomocy. O swoich ustaleniach musi niezwłocznie poinformować rodziców albo pełnoletniego ucznia.
Ustalenia dyrektora będą podstawą do opracowania przez zespół tzw. planu działań wspierających. Natomiast dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zespół opracuje indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. Określi też działania wspierające dla rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi.
Zadaniem zespołu będzie też dokonywanie oceny efektywności udzielanej pomocy i określenie na tej podstawie zaleceń dotyczących dalszej pracy z uczniem. W spotkaniach zespołu będą mogli uczestniczyć rodzice ucznia objętego pomocą.
SŁOWNICZEK
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla ucznia polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, a także rozpoznawaniu jego indywidualnych możliwości psychofizycznych. Potrzeby te mogą wynikać zarówno z przyczyn negatywnych (takich jak niepełnosprawność, niedostosowanie społeczne, trudności w uczeniu się czy choroba przewlekła), jak i pozytywnych (np. szczególne uzdolnienia).
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla nauczycieli i rodziców uczniów polega na ich wspieraniu w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów.
Podstawy prawne
• Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 148, poz. 991)