Ustawa o ochronie przyrody zmieniająca zasady dotyczące usuwania drzew i krzewów z nieruchomości należących do osób fizycznych czeka na podpis prezydenta. Sejm zaakceptował zmiany wprowadzone do ustawy przez Senat.
Polecamy: Nowe Prawo wodne z uzasadnieniem rządowym (książka)
Wprowadzane zmiany mają na celu zwiększenie kontroli nad wycinką drzew i krzewów na gruntach osób fizycznych. Ich konsekwencją jest także nałożenie na organy nowych obowiązków.
Uproszczona forma zgłoszenia
Osoba fizyczna, który planuje usunięcie drzew lub krzewów, rosnących na należącej do niej nieruchomości na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej będzie musiała dokonać zgłoszenia.
Co ważne zgłoszenia wymagać będzie jedynie wycinka drzew, których obwód pnia, mierzony na wysokości 5 cm przekracza: 85 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego, 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego oraz 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew.
Drzewa o mniejszych niż podane powyżej obwodach będzie można w dalszym ciągu wycinać z prywatnych nieruchomości bez konieczności dokonywania zgłoszenia.
W zgłoszeniu trzeba będzie podać wyłącznie: imię i nazwisko wnioskodawcy (właściciela nieruchomości), oznaczenie nieruchomości, z której drzewo na zostać usunięte (np. poprzez podanie jej adresu) oraz rysunek albo mapkę określającą usytuowanie drzewa na nieruchomości (rysunek może mieć przy tym charakter uproszczony, określenie rysunek wskazuje, że nie musi on być opracowany w skali).
Pozostałe dane dotyczące drzewa organ będzie musiał ustalić samodzielnie po dokonaniu jego oględzin.
W przypadku jeśli zgłoszenie zamiaru usunięcia drzewa nie będzie zawierało wszystkich elementów właściwy organ nałoży (w drodze postanowienia) obowiązek jego uzupełnienia w ciągu 7 dni.
Zapraszamy na webinarium: Kary dla księgowych
Nowe obowiązki organu
Nowelizacja nakłada na organy nowe obowiązki. Przede wszystkim organ będzie zobowiązany do dokonania oględzin w terminie 21 dni od doręczenia zgłoszenia (termin ten pierwotnie wynoszący 14 dni został wydłużone wskutek poprawek senackich) W toku oględzin organ będzie zobligowany do ustalenia: nazwy gatunku drzewa oraz obwodu pnia ustalonego na wysokości 5 cm.
Danych tych wnioskodawca nie musi umieszczać w treści zgłoszenia. Powyższe rozwiązanie uznać należy, za uzasadnione. Samodzielne ustalenie prawidłowej nazwy gatunkowej drzewa może większości ludzi stwarzać poważne trudności, gdyż wymaga posiadania wiedzy fachowej. Także dokonanie pomiarów przez organ (w sytuacji gdy i tak konieczne jest przeprowadzenie oględzin) nie stanowi nadmiernego utrudnienia. Problem z pewnością może jednak sprawiać konieczność dochowania cztrenastodniowego terminu na dokonanie oględzin.
Sprzeciw organu
Po dokonaniu oględzin organ, może w terminie 14 dni wnieść sprzeciw. W przypadku jeśli organ nie wniesie sprzeciwu w powyższym terminie wnioskodawca jest uprawniony do usunięcia drzewa.
Przepisy nowelizacji ustawy o ochronie przyrody są w tym zakresie skorelowane z wprowadzanymi od 1 czerwca 2017 r. do kodeksu postępowania administracyjnego przepisami dotyczącymi milczącej zgody. Jednakże przepisy znowelizowanej ustawy o ochronie przyrody przewidują krótszy od kodeksowego termin milczącego załatwienia sprawy.
Podkreślić należy, że za dzień wniesienia sprzeciwu uznaje się dzień nadania decyzji administracyjnej w placówce pocztowej – oznacza to, że dla bezpiecznego dokonania wycinki konieczne jest odczekanie stosownego okresu czasu w oczekiwania na ewentualne doręczenie przesyłki ze sprzeciwem.
Możliwość wniesienia przez organ sprzeciwu jest zdecydowanie krokiem w dobrą stronę, poprzednia wersja nowelizacji takiej możliwości nie przewidywała, co prowadziło do tego, że zgłoszenia de facto mogły zgodnie z jej treścią służyć niemal wyłącznie do celów statystycznych.
Przesłanki obligatoryjnego zgłoszenia sprzeciwu
Organ jest zobowiązany do wniesienia sprzeciwu w przypadku, gdy zgłoszenie dotyczy usunięcia drzewa objętego obowiązkiem uzyskania zezwolenia na usunięcie oraz w przypadku nieuzupełnienia treści zgłoszenia przez wnioskodawcę po upływie wskazanym w postanowienie o nałożeniu na niego takiego obowiązku.
W pozostałych określonych w przepisach przypadkach organ jest uprawniony, lecz nie jest zobowiązany do wniesienia sprzeciwu.
Pozostałe przesłanki zgłoszenia sprzeciwu
Organ może zgłosić sprzeciw w przypadku, gdy:
- Drzewo znajduje się na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków.
- Drzewo znajduje się na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na zieleń lub chronionym innymi zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
- Drzewo znajduje się na terenie: parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu, obszaru Natura 2000.
- Drzewo spełnia kryteria do uznania go za pomnik przyrody.
We wskazanych powyżej przypadkach mamy do czynienia z decyzjami uznaniowymi organu – jest on bowiem uprawniony, ale nie zobowiązany, do zgłoszenia sprzeciwu.
Zobacz również: Prawo administracyjne
Z przepisów ustawy nie wynikają przy tym, żadne dodatkowe kryteria, którymi organ winien się kierować wydając decyzję. Organ nie jest także zobowiązany do uzgadniania rozstrzygnięcia z innymi podmiotami (np. z konserwatorem zabytków w przypadku nieruchomości objętych ochroną konserwatorską).
Co do zasady powyższe zapisy należy uznać za krok w dobrym kierunku – pozwolą bowiem zapewne na zwiększoną kontrolę nad wycinką drzew na terenach objętych ochroną, czy to ze względów przyrodniczych, czy też ze względu na ład urbanistyczny oraz ochronę zabytków. Poprzedni projekt nowelizacji, takiej kontroli nie przewidywał. Dotychczasowe zaś funkcjonowanie zliberalizowanych przepisów ustawy o ochronie przyrody doprowadziło do szeregu nadużyć dotyczących szczególnie wycinki z terenów objętych ochroną konserwatorską, różnymi formami ochrony przyrody, czy też obszarów, na których wycinka jest zakazana zapisami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Uznaniowy charakter decyzji będzie jednak z pewnością, szczególnie na początku, budził często znaczące wątpliwości. Na organach spocznie ogromna odpowiedzialność, z której zapewne zostaną one rozliczone przez opinię publiczną. Trudno będzie zapewne np. obronić brak zgłoszenia sprzeciwu w stosunku do drzewa, które mogłoby zostać uznane za pomnik przyrody.
Obowiązek wniesienia opłaty w przypadku uzyskania pozwolenia na budowę na cele związane z działalnością gospodarczą
Nowy projekt zmian w ustawie o ochronie przyrody przewiduje, że jeżeli w ciągu 5 lat od dokonania oględzin wystąpiono o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, a budowa ma związek z prowadzeniem działalności gospodarczej i będzie realizowana na części nieruchomości, na której rosło usunięte drzewo, organ nałoży na właściciela nieruchomości w drodze decyzji administracyjnej obowiązek uiszczenia opłaty za usunięcie drzewa.
Powyższe rozwiązanie ma na celu zapobieganie nadużywaniu, przez prywatnych właścicieli, uprawnień związanych z brakiem konieczności uzyskiwania zezwoleń na wycinkę, w celu przygotowania gruntu pod inwestycję realizowaną następnie zwykle przez spółki prawa handlowego, kupujące teren pozbawiony już drzew i gotowy do rozpoczęcia budowy.
Polecamy: Gazeta Samorządu i Administracji
Wcześniejsza propozycja w tym zakresie polegała na wprowadzeniu nowego rodzaju czynu podlagającego sankcji administracyjnej, umożliwiając nałożenie kary pieniężnej za prowadzenie działalności gospodarczej na nieruchomości, z której osoba fizyczna usunęła drzewa i krzewy bez związku z działalnością gospodarczą.
Obecne rozwiązanie jest o wiele bardziej czytelne, na pozytywną ocenę zasługuje przy tym fakt, iż nie dotyczy ono nałożenia sankcji, a jedynie przewiduje wniesienie opłaty. Zakaz prowadzenie działalności gospodarczej na terenach, na których dokonano wcześniej wycinki korzystając z ułatwień przewidzianych dla osób fizycznych mógłby mieć bowiem liczne negatywne konsekwencje (w tym prowadziłby do utrudnień w sprzedaży gruntów).
Sankcje karne
Nowy projekt nowelizacji wprowadza dwa nowe czyny, za które może zostać nałożona pieniężna kara administracyjna: 1) usunięcia drzewa pomimo sprzeciwu właściwego organu, oraz bez wymaganego zezwolenia, 2) usunięcie drzewa bez dokonania zgłoszenia, lub przed upływem terminu na zgłoszenie przez organ sprzeciwu.
Proponowane przepisy są znacznie bardziej precyzyjne od zawartych w poprzedniej wersji nowelizacji. Dopiero jednak funkcjonowanie ustawy w praktyce pozwoli ocenić zwarte w niej rozwiązania w pełni.
Brak możliwości liberalizacji zasad dotyczących wycinki przez Rady Gminy
Celem wprowadzenia obecnie obowiązującej wersji przepisów ustawy o ochronie przyrody było między innymi umożliwienie zróżnicowania (poprzez dalszą liberalizację) zasad dotyczących wycinki drzew i krzewów na terenie poszczególnych gmin.
Rady gminy uzyskały uprawnienie do określenia, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, dodatkowych kategorii drzew i krzewów zwolnionych z konieczności uzyskiwania zezwolenia na wycinkę.
Obecny projekt nowelizacji, uprawnienie to im odbiera. Ponadto rady gmin nie będą już uprawnione do określania w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, wysokości stawek opłat, o których za usuwanie drzew i krzewów. Będą one wynikać z treści rozporządzenia ministra właściwego do spraw środowiska, a w przypadku jeśli nie wyda on stosownego rozporządzenia będą one wynikały ze stawek maksymalnych określonych ustawą o ochronie przyrody.
Karolina Wierzba
radca prawny, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl