Normy ciśnienia powiązane z wiekiem pacjenta.
Jakie są aktualne normy ciśnienia tętniczego w zależności od wieku?
Aktualne normy ciśnienia powiązane z wiekiem pacjenta:
- 120-129/70-79 mm Hg dla osób do 65. roku życia,
- 130-139/70-79 mm Hg dla osób po 65. roku życia,
- 130-149/70-79 mm Hg dla osób powyżej 80. roku życia.
Dla porównania poniżej zasady z opracowania: Ciśnienie krwi i jego pomiar (Źródło: ZPE)
Jak zmierzyć ciśnienie?
Ciśnienie przepływającej przez naczynia krwi można zmierzyć przy użyciu urządzenia zwanego ciśnieniomierzem (inaczej: sfigmomanometrem). Jego wielkość wyrażana jest w milimetrach słupa rtęci (mm Hg). Największe ciśnienie panuje w naczyniach podczas skurczu lewej komory – jest to tzw. ciśnienie skurczowe, którego optymalna wartość w spoczynku nie powinna przekraczać 120 mm Hg. Najniższa wartość ciśnienia – ciśnienie rozkurczowe – towarzyszy fazie rozkurczu lewej komory serca i w spoczynku jego wartość nie powinna przekraczać 80 mm Hg. Gdy ciśnienie skurczowe utrzymuje się przez dłuższy czas na poziomie powyżej 140 mm Hg, a rozkurczowe powyżej 90 mm Hg, może to świadczyć o występowaniu nadciśnienia tętniczego.
Ciśnienie tętnicze [mm Hg] | Skurczowe | Rozkurczowe |
|---|---|---|
| Optymalne | <120 | <80 |
| Prawidłowe | <130 | <85 |
| Wysokie prawidłowe | 130–139 | 85–89 |
| Nadciśnienie | >140 | >90 |
Tabela przedstawia zakresy wartości ciśnienia tętniczego skurczowego oraz rozkurczowego.
Źródło: Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia, NFZ o zdrowiu. Nadciśnienie tętnicze, Warszawa 2019
Ciśnienie krwi, czyli siła, z jaką przepływająca krew napiera na ściany naczyń krwionośnych, zależy od różnych czynników, m.in. od pojemności minutowej oraz oporu, jaki stawiają ściany naczyń.
Pojemność minutowa to objętość krwi, jaką serce tłoczy do naczyń krwionośnych w ciągu 1 minuty – wynosi ona ok. 5 litrów. Oznacza to, że w ciągu 1 minuty serce przepompowuje całą krew zawartą w krwiobiegu. Wraz ze zwiększającą się pojemnością minutową wzrasta też ciśnienie krwi; i odwrotnie – spadek pojemności minutowej powoduje obniżenie ciśnienia. Również utrata większej objętości krwi, np. na skutek krwotoku, jest przyczyną niskiego ciśnienia.
Objętość krwi wyrzucana w czasie pojedynczego skurczu z każdej komory jest taka sama, ale ciśnienie w momencie wyrzutu jest różne. Ciśnienie spowodowane skurczem komory lewej jest pięciokrotnie wyższe od ciśnienia wywołanego skurczem komory prawej. Wynika to z tego, że krew z lewej komory jest tłoczona do obiegu dużego, który ma znacznie większą pojemność i długość niż obieg mały.
Z kolei opór naczyń krwionośnych jest wynikiem lepkości krwi oraz jej tarcia o ściany naczyń. Im wyższy opór, tym większe ciśnienie. Zmiana szerokości naczyń krwionośnych, a zwłaszcza światła naczyń włosowatych, znacząco wpływa na wartość ciśnienia. Ponadto skurcz ścian naczyń powoduje zwiększenie ciśnienia, natomiast ich rozszerzenie – obniżenie ciśnienia.
Wartość ciśnienia zmienia się z wiekiem
U dzieci (w różnym wieku) normy ciśnienia są inne niż u osób dorosłych. W przypadku dzieci prawidłową wartość ciśnienia odczytuje się z tzw. siatek centylowych, uwzględniających wiek dziecka lub wysokość jego ciała. Poniższa tabela przedstawia średnią wartość ciśnienia skurczowego krwi w odniesieniu do wieku dziecka.
Wiek dziecka | Ciśnienie tętnicze skurczowe [mm Hg] | Ciśnienie tętnicze rozkurczowe [mm Hg] |
|---|---|---|
0–1 | 90 | 60 |
1–3 | 95 | 65 |
3–6 | 100 | 65 |
6–9 | 105 | 65 |
9–12 | 110 | 70 |
13–15 | 120 | 80 |
Źródło: Anna Obuchowicz, Badanie podmiotowe i przedmiotowe w pediatrii, PZWL, Warszawa 2016.
U dorosłych z wiekiem dochodzi do postępującego stwardnienia naczyń krwionośnych, które stają się coraz mniej elastyczne (mniej podatne na rozciąganie). Za główną przyczynę takich zmian uważa się rozwój miażdżycy – im bardziej jest ona nasilona, tym wyższe jest ciśnienie w tętnicach. Rozwój płytki miażdżycowej powoduje zwężenie światła tętnic, a tym samym większy opór ścian naczyń i wzrost ciśnienia. Rozwojowi miażdżycy sprzyjają takie czynniki jak otyłość, brak aktywności ruchowej, cukrzyca, podwyższony poziom cholesterolu oraz palenie papierosów. Te same czynniki sprzyjają wystąpieniu nadciśnienia tętniczego. Ciśnienie krwi jest więc ściśle związane z prowadzonym trybem życia oraz współistniejącymi chorobami.
Czynniki podwyższające ciśnienie tętnicze krwi to m.in.: nadmierne spożywanie soli, alkohol, napoje energetyczne, brak aktywności fizycznej.
Czynniki obniżające ciśnienie tętnicze krwi to np.: herbaty ziołowe, kwasy omega‑3, gorzka czekolada i stan odwodnienia organizmu.
Dlaczego regularne pomiary ciśnienia tętniczego są tak istotne?
Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą chorobą cywilizacyjną, która nieleczona może doprowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu. Regularne pomiary ciśnienia pozwalają na wczesne wykrycie nadciśnienia tętniczego i podjęcie leczenia.
Należy również wspomnieć o odwrotnej nieprawidłowości, czyli niedociśnieniu tętniczym (inaczej: hipotonii). Jest to utrzymujące się niskie ciśnienie tętnicze: wartość ciśnienia skurczowego wynosi trwale poniżej 110 mm Hg u mężczyzn i poniżej 100 mm Hg u kobiet, a ciśnienia rozkurczowego – poniżej 60 mm Hg u obu płci. Zbyt niskie ciśnienie dotyczy zwykle dziewcząt w okresie dojrzewania, często też występuje u sportowców. Zazwyczaj nie wymaga leczenia, może być jednak przyczyną omdleń lub osłabienia. Jeśli niedociśnienie pojawia się nagle (u osób niewykazujących dotąd tej cechy) oraz występują dodatkowe objawy, takie jak bóle i zawroty głowy, mroczki przed oczami czy uczucie kołatania serca, należy skonsultować się z lekarzem.
Jak zmierzyć ciśnienie
Słownik
ciśnienie krwi panujące w tętnicach podczas rozkurczu komór serca wyrażane w mm Hg
ciśnienie krwi panujące w tętnicach podczas skurczu lewej komory serca wyrażane w mm Hg
jedna z czterech jam serca, zaopatrzona w silnie umięśnione ściany, których skurcz wypycha krew do krwiobiegów – dużego (lewa komora) lub małego (prawa komora)
przewlekła choroba układu krążenia, polegająca na odkładaniu się złogów lipidowych (głównie cholesterolu) w postaci płytki na wewnętrznej stronie tętnic, powodując ich stwardnienie i zarastanie, co prowadzi do zaburzeń krążenia krwi
przewlekła choroba układu krążenia, w której wartość ciśnienia skurczowego przekracza 140 mm Hg, a rozkurczowego 90 mm Hg.