Od 1 stycznia 2024 r. rząd wprowadzi nowy system pomocy osobom niepełnosprawnym. Będą trzy poziomy wsparcia osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Na najwyższym osoba niepełnosprawna otrzyma dwukrotność obecnej renty socjalnej, czyli 3176,88 zł brutto.
Jesteśmy w punkcie, gdzie mogę z nieskrywaną radością zaprezentować efekt naszego dialogu – wstępne porozumienie wokół trzech zasadniczych elementów, tworzących ten model wpierania osoby z niepełnosprawnością i jej opiekuna" – powiedział wiceminister, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik.
Polecamy kompendium o świadczeniu wspierającym:
Świadczenie wspierające - podwójna renta socjalna
Pierwszy element to "świadczenie wspierające, kierowane bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, nieobwarowane jakimikolwiek uzależnieniami typu dochód na członka rodziny, moment powstania niepełnosprawności, stopień niepełnosprawności czy aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych". "Nic z tego nie ma" – zaznaczył Wdówik. "To świadczenie wynikające z niepełnosprawności, będzie miało trzy poziomy" – kontynuował.
Poinformował, że pierwszy, najwyższy poziom świadczenia wspierającego zostanie uruchomiony od 2024 roku, drugi od 2025, zaś trzeci od 2026 r.
Wdówik podał, że poziom najwyższy będzie dla osób wymagających największego wsparcia i będzie równy dwukrotności renty socjalnej. Poziom drugi – jak kontynuował - ma być równy rencie socjalnej, a poziom trzeci to 50 proc. renty socjalnej.
Możliwość pracy
M. Maląg zaznaczyła, że świadczenie będzie kierowane bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością. "Więc automatycznie opiekun będzie mógł w pełni podejmować aktywność zawodową - o to proszą opiekunowie osób niepełnosprawnych" - mówiła.
Dodała, że opiekunowie będą mogli zarabiać "tyle, ile chcą". "Opiekun nie jest powiązany z tym świadczeniem" - stwierdziła.
Jednocześnie zastrzegła, że opiekunowie będą mogli podjąć decyzję, iż pozostają przy starym systemie, czyli świadczeniu pielęgnacyjnym. "Jeśli podejmą w rodzinie decyzję, że opiekunowie pozostają na starym świadczeniu pielęgnacyjnym, opiekun będzie mógł dorabiać do 20 tys. rocznie" - poinformowała.
Wojewódzkie zespoły orzecznicze
"Aby o to świadczenie móc wystąpić, trzeba najpierw mieć ustalony poziom potrzeby wsparcia". "Czynność ta będzie przeprowadzana przez wojewódzkie zespoły orzecznicze" – zapowiedział Wdówik.
Świadczenie wspierające dla osób między 90 a setnym punktem skali
Ustalanie potrzeby wsparcia będzie mieć – jak dodał - wartość punktową, zobiektywizowaną, w skali od zera do stu punktów. "Od stycznia 2024 uruchomimy pierwszy poziom świadczenia wspierającego dla osób między 90 a setnym punktem w tej skali, czyli wymagających najwyższego poziomu wsparcia" – zapowiedział wiceminister.
"W kolejnych latach będziemy uruchamiać kolejne poziomy: drugi poziom w 2025 r., trzeci w 2026 r." – poinformował. "Dla opiekunów, którzy po decyzji osoby niepełnosprawnej, czy wspólnej decyzji, że świadczenie przechodzi na tę osobę, uruchamiamy pakiet ochronny, opłacamy składki, jeśli osoba nie podejmie zatrudnienia. Jest możliwość przejścia na świadczenie przedemerytalne lub korzystania z zasiłku dla bezrobotnych i pakietu pomocowego z Funduszu Pracy, który w szczegółach będziemy jeszcze ustalać" – dodał.
Można zostać w starym systemie i pobierać świadczenie pielęgnacyjne
Wiceszef MRiPS wskazał, że dla osób, które z różnych względów nie będą chciały przejść na nowy system świadczenia wspierającego, pozostaje świadczenie pielęgnacyjne z możliwością podjęcia dodatkowej pracy i zarobkowania do poziomu mniej więcej 20 tys. zł rocznie. "Szczegółowa kwota zostanie dopracowana, ale to jest mniej więcej ten poziom, którego się spodziewamy" - dodał.
Wiceminister przyznał, że wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest niska. "Mam tego świadomość" – stwierdził.
Przypomniał jednocześnie, że od 2019 r. dla osób wymagających dużej pomocy jest świadczenie uzupełniające w wysokości 500 zł. Podał, że uzyskała je grupa ok. 500 tys. osób. Podkreślał też, że wysokość renty socjalnej została podniesiona.
Godziny asystenckie
"Będziemy wspólnie pochylać się nad rozwiązaniami dotyczącymi asystencji" - zapewnił. "Tutaj będzie wprowadzona możliwość wymiany tego świadczenia wspierającego na godziny asystenckie, czyli na dodatkowe wsparcie poza tym, które będzie gwarantowane w ustawie" - poinformował Wdówik.
Ocena propozycji zmian w systemie pomocy niepełnosprawnym w 2024 r., 2025 i 2026 r.
Katarzyna Kosecka z ruchu OzN oceniła, że rozmowy z MRiPS "poszły w bardzo dobrym kierunku". "Wszystkie możliwości są otwarte, jesteśmy w dialogu, nikt nie jest poszkodowany, nikt nie jest wykluczony. Wszystkie grupy społeczne, opiekunowie, są zabezpieczeni finansowo. Jeśli chodzi o asystencję, która bardzo leży nam na sercu, będziemy już w poniedziałek rozmawiać tutaj, w tym budynku, na te tematy i mamy nadzieję, że osoby niepełnosprawne będą mogły godnie żyć. O to nam wszystkim chodzi" - stwierdziła.
"Jesteśmy zgodni, że nie możemy się dzielić; że osoby z niepełnosprawnością i opiekunowie - my wszyscy mamy jeden cel: poprawę życia osób z niepełnoprawnością. I wydaje się, że jesteśmy na bardzo dobrej drodze, żeby to osiągnąć" - powiedziała Kosecka.
Bogumiła Siedlecka-Goślicka zauważyła, że - jako osoba z niepełnosprawnością znaczną - jest każdego dnia zależna od opiekuna. "Po dzisiejszych trzech godzinach rozmów wychodzę do domu z nadzieją, ale chcę też zaznaczyć, że będziemy czekać, by te godziny przełożyły się na realne zmiany dla osób z niepełnosprawnością, jak i samych opiekunów i opiekunki tych osób. To, co jest dla nas kluczowe to, by osoby z niepełnosprawnościami miały wybór - nie tylko opcję, że w momencie, kiedy opiekun, opiekunka, osoba bliska odejdzie z tego świata, to czeka ją tylko DPS. My chcemy godnego życia, bez względu na to, czy mamy bliskich, rodziny, czy jesteśmy na tym świecie sami. Potrzebujemy asystencji, zabezpieczenia finansowego, potrzebujemy zmian także w kwestii zawodowej, społecznej" - powiedziała.
"Teraz jest pierwszy krok. Pytanie: czy będą kolejna kroki, czy też nie? Będziemy mówić: sprawdzam, będziemy tego pilnować" - zapowiedziała.
Protest w Sejmie
Jednocześnie, od 6 marca, w Sejmie trwa wznowiony protest opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością. Domagają się oni podwyższenia renty socjalnej do wysokości najniższego krajowego wynagrodzenia, które wynosi 3490 zł brutto. Renta socjalna jest corocznie waloryzowana i od 1 marca 2023 r. wzrosła do 1588,44 zł brutto. Protestujący zaprezentowali obywatelski projekt ustawy o rencie socjalnej, realizujący ich postulat. Posłowie Koalicji Obywatelskiej poinformowali, że klub przejmuje obywatelski projekt ustawy o rencie socjalnej i zgłasza jako swój.
Poprzedni protest opiekunów osób niepełnosprawnych i ich podopiecznych w Sejmie trwał wiosną 2018 r. Zgłaszali oni wtedy dwa postulaty – zrównania renty socjalnej z minimalną rentą z tytułu niezdolności do pracy oraz wprowadzenia dodatku "na życie", zwanego też "rehabilitacyjnym" dla osób niepełnosprawnych niezdolnych do samodzielnej egzystencji po ukończeniu 18. roku życia w kwocie 500 złotych miesięcznie. Protestujący przekonywali, że zrealizowano wtedy jeden ich postulat – podniesienie renty socjalnej.
Program „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!” Mobilność osób z niepełnosprawnością
Niezależnie od przedstawionych powyżej planowanych działań rządu w zakresie świadczeń dla niepełnosprawnych, warto zwrócić na szereg programów PFRON wspierających osoby niepełnosprawne w 2023 r. Np. na możliwość otrzymania dofinansowania do zakupu samochodu
Dofinansowanie zakupu samochodu dla osób niepełnosprawnych jest w dwóch wariantach:
- samochód kupuje osoba niepełnosprawna i ona ma go prowadzić,
- samochód ma służyć do przewożenia tej osoby.
Program "Mobilność osób z niepełnosprawnością" – kto może skorzystać?
Z programu "Mobilność osób z niepełnosprawnością" skorzysta osoba z niepełnosprawnością, która:
- nie może poruszać się bez użycia wózka inwalidzkiego i posiada orzeczenie o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;
- posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- oświadczy, że nie sprzeda auta przez 5 lat.
Osoba niepełnosprawna prowadzi samochód – progi dofinansowania
Dla samochodu (nowego lub używanego) dostosowanego do prowadzenia przez osobę z niepełnosprawnością dofinansowanie z PFRON wynosi:
- do 150.000,00 zł - 80% ceny samochodu
- nadwyżka między 150.000,00 zł - 250.000,00 zł - 50%
- nadwyżka między 250.000,00 zł - 300.000,00 zł - 30%
Są obawy, że z tego dofinansowania będzie trudno skorzystać. W praktyce samochód dla osoby spełniającej warunki PFRON, może wymagać poważnych przeróbek pozwalających np. wjazd wózka na miejsce kierowcy. Przebudowa samochodu może wymagać wyjęcie fotela kierowcy, zmiany mechanizmów sterowania gazem/hamulcem i wymóg automatycznej skrzyni biegów. A to oznacza koszt nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Część środków można próbować pozyskać od PFRON.
Są też wątpliwości, na ile osoby z tak poważną sytuacją zdrowotną jak opisano w dokumentacji PFRON, będą w stanie samodzielnie prowadzić samochód.
Internauta Rafa zwrócił uwagę, że osoby te często nie mają też prawa jazdy. Sytuacja częsta, gdy osoba boryka się z tak poważną niepełnosprawnością od urodzenia albo młodości:
Wskazał też, że osoby poruszające się o kulach mają prawo do programu doposażenia samochodu, z którego można otrzymać do 70 000 zł. Poniżej link do omówienia tego programu.
Charakteryzuje się tym, że nie ma zamkniętego katalogu rzeczy, które za 70 000 zł można kupić. Hipotetycznie może być to każdy dodatkowy element samochodu, o ile pomaga w radzeniu sobie z niepełnosprawnością.
Samochód prowadzi pomocnik osoby niepełnosprawnej – progi dofinansowania
Dla samochodu dostosowanego (nowego lub używanego) do przewozu pasażera będącego osobą z niepełnosprawnością:
- do 130.000,00 zł - 85% ceny samochodu
- nadwyżka między 130.000,00 - 200.000,00 zł - 50%
- nadwyżka między 200.000,00 zł - 230.000,00 zł - 30%.
Ten wariant dofinansowania może się cieszyć większą popularnością. Bo samochód będzie prowadziła osoba zdrowa. O wiele łatwiej kupić samochód fabrycznie przystosowany do przewozu osoby niepełnosprawnej niż dla wariantu pierwszego dofinansowania z PFRON.