Wszystko o świadczeniu wspierającym: Wnioski do ZUS i wojewódzkich zespołów. Kwestionariusz. [Pełny projekt ustawy w Word]

 

Skorzystanie ze świadczenia wspierającego, to utrata świadczenia pielęgnacyjnego oraz zasiłku dla opiekuna. Rząd proponuje wsparcie dla opiekunów:

1) opłacone z budżetu państwa składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne za osoby, sprawujące opiekę nad osobą niepełnosprawną pobierającą świadczenie wspierające i wspólnie z nią zamieszkującą i gospodarującą oraz niepodejmującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. 

2) zasiłek dla bezrobotnych.

Szczegółowe informacje o wsparciu dla opiekunów tracących świadczenia na końcu artykułu. 

Podstawowe informacje o zmianach w prawie dla osób niepełnosprawnych

Świadczenie wspierające od 1 stycznia 2024 r. otrzyma 50 000 osób. Są to osoby niepełnosprawne z najwyższym ustalonym  poziomem potrzeb wsparcia. Od 1 stycznia 2025 r. świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami ze średnim poziomem potrzeb wsparcia i obejmie kolejne 150 tys. osób. Natomiast od 1 stycznia 2026 r. świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z najniższym poziomem potrzeb wsparcia i obejmie ok. 300 tys. osób.

WAŻNE! Aby otrzymać świadczenie wspierające trzeba będzie złożyć dwa wnioski: 

1. o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego (kierowany do ZUS poprzez PUE ZUS); 
2. o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia (kierowane do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności). Do wniosku będzie dołączany wypełniony kwestionariusz samooceny potrzeb w zakresie czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem zawierający opis i przyczyny ograniczeń w wykonywaniu czynności lub zadań branych pod uwagę przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia. Informacje przedstawione we wniosku i kwestionariuszu składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. 

W artykule poniżej omówione oba rodzaje postępowań. 

Projekt ustawy o świadczeniu wspierającym [pełna treść]

Poniżej projekt ustawy o świadczeniu wspierającym do ściągnięcia w formacie Word [docx].

Wersja projektu z 23 marca 2023 r. 

W pierwszym roku obowiązywania ustawy (2024 r.) na jej realizację zostanie przeznaczone ok. 3,4 mld zł. 

Koszty obsługi świadczenia wspierającego oraz jego wypłaty świadczenia przez ZUS, wyniosą 1% kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczeń., w latach 2024–2025 w celu zagwarantowania sprawnego wdrożenia procesu przyznawania świadczenia wspierającego koszty obsługi wynosić będą 2% kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczenia wspierającego.

Publikacje Infor.pl o świadczeniu wspierającym

Świadczenie wspierające - cechy

Projektowana ustawa przewiduje, że świadczenie wspierające:

- będzie można łączyć rentę socjalną i świadczenie wspierające,

- będzie niezależne od dochodu osoby niepełnosprawnej,

– będzie wolne od egzekucji,

– będzie wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych,

– nie będzie wliczane do dochodu, którego wysokość warunkuje przyznanie niektórych świadczeń lub innej pomocy ze środków publicznych,

- będzie przyznawane osobom posiadającym decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, która będzie wydawana przez wojewódzkie zespoły orzekające o niepełnosprawności, od której to decyzji będzie przysługiwać wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do wojewódzkiego zespołu oraz odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych,

– będzie realizowane w ten sposób, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie zobowiązany do samodzielnego uzyskania lub weryfikacji drogą elektroniczną z rejestrów publicznych, w tym z rejestru PESEL, o którym mowa w przepisach o ewidencji ludności, z Centralnego Wykazu Ubezpieczonych, o którym mowa w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, oraz z własnych rejestrów danych niezbędnych do ustalenia prawa do świadczenia wspierającego. 

Świadczenie wspierające - kto otrzyma?

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało osobie posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie:

1) od 1 do 3 punktów w skali potrzeby wsparcia – w przypadku dzieci poniżej 3. roku życia,

2) od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia – w przypadku dzieci 
i osób powyżej 3. Roku życia. 

Decyzje ustalające poziom potrzebny wsparcia będą wydawane przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności na wniosek osób niepełnosprawnych. 

Świadczenie wspierające - ile wynosi?

Kwota otrzymywanego świadczenia wspierającego będzie powiązana z wysokością renty socjalnej, której aktualna wysokość w roku 2023 po waloryzacji wynosi 1588,44 zł miesięcznie brutto. 

Projektowana ustawa zakłada, że świadczenie wspierające przysługiwać będzie, 
w wysokości:

1)    dwukrotności renty socjalnej– jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie:

a)    3 punktów – w przypadku dzieci poniżej 3. roku życia,

b)    od 90 do 100 punktów - w przypadku dzieci i osób powyżej 3. roku życia; 

2)    renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie:

a)    2 punktów w przypadku dzieci poniżej 3. roku życia,

b)    od 80 do 89 punktów - w przypadku dzieci i osób powyżej 3. roku życia;

3)    50% renty socjalnej –  jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie:

a)    1 punktu w skali potrzeby wsparcia - w przypadku dzieci poniżej 3. roku życia,

b)    od 70 do 79 punktów w skali potrzeby wsparcia - w przypadku dzieci i osób powyżej 3. roku życia.

Świadczenie wspierające - trzy etapy wprowadzenia

Świadczenie wspierające przysługiwać będzie, w wysokości:

1)    dwukrotności renty socjalnej– jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie:

a)    3 punktów – w przypadku dzieci poniżej 3. roku życia,

b)    od 90 do 100 punktów - w przypadku dzieci i osób powyżej 3. roku życia; 

2)    renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie:

a)    2 punktów w przypadku dzieci poniżej 3. roku życia,

b)    od 80 do 89 punktów - w przypadku dzieci i osób powyżej 3. roku życia;

3)    50% renty socjalnej –  jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie:

a)    1 punktu w skali potrzeby wsparcia - w przypadku dzieci poniżej 3. roku życia,

b)    od 70 do 79 punktów w skali potrzeby wsparcia - w przypadku dzieci i osób powyżej 3. roku życia.

Renta socjalna zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych  jest świadczeniem podlegającym corocznej waloryzacji, w związku 
z czym również świadczenie wspierające, którego wysokość zależy od aktualnie obowiązującej kwoty renty socjalnej również będzie co roku podwyższane.

Świadczenie wspierające a świadczenia dla opiekuna

Świadczenie wspierające nie będzie przysługiwać, jeżeli opiekun osoby niepełnosprawnej ubiegającej się o to świadczenie będzie miał ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, chyba że wypłata tych świadczeń opiekuńczych została wstrzymana. W konsekwencji powyższego, w przypadku gdy na osobę niepełnosprawną będzie już przyznane jej opiekunowi jedno z ww. świadczeń dla opiekunów lub będzie złożony wniosek przez opiekuna o takie świadczenie, a osoba niepełnosprawna zdecyduje się ubiegać świadczenie wspierające wypłata ww. świadczeń zostanie opiekunowi wstrzymana lub rozpatrywanie wniosku opiekuna o jedno z ww. świadczeń zostanie zawieszone. Wstrzymanie przez gminny organ właściwy wypłaty jednego z wymienionych wyżej świadczeń opiekuńczych będzie następowało z urzędu natychmiast po uzyskaniu z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacji, że został złożony przez osobę niepełnosprawną wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego. Dzięki tej procedurze nie dojdzie do wypłacania opiekunowi nieprzysługujących mu już świadczeń za okres przyznanego osobie z niepełnosprawnością świadczenia wspierającego. W tym celu wprowadzone zostają odpowiednie przepisy zapewniające wymianę danych między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych realizującym świadczenie wspierające, a gminnymi organami właściwymi realizującymi ww. świadczenia dla opiekunów.

Świadczenie wspierające a pobyt w zakładzie karnym

Nie będzie przysługiwać również przysługiwać osobie niepełnosprawnej, jeżeli została ona umieszczona w zakładzie karnym, zakładzie poprawczym albo schronisku dla nieletnich lub tej osobie lub jej opiekunowi będzie przysługiwało za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wspierającego.

Wniosek o świadczenie wspierające

Ustalenie prawa do świadczenia wspierającego będzie następować na wniosek osoby uprawnionej złożony do ZUS poprzez PUE ZUS. 

WAŻNE

W przypadku niepełnosprawnych dzieci oraz osób nieposiadających zdolności do czynności prawnych wniosek o świadczenie wspierające będzie mógł złożyć jeden z rodziców, opiekun prawny dziecka, rodzina zastępcza, osoba prowadzącej rodzinny dom dziecka lub inna osoba upoważniona do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej osoby niepełnosprawnej.

Wniosek o świadczenie wspierające będzie zatem można złożyć wyłącznie w postaci elektronicznej. Narzędziem, które będzie wykorzystywane w sprawach dotyczących świadczenia wspierającego i będzie służyło do kontaktowania się przez ZUS z osobą ubiegającą się lub pobierającą to świadczenie, jest Platforma Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS). 

WAŻNE! Trzeba odróżnić wniosek o świadczenie wspierające od wniosku o 

Świadczenie wspierające a ZUS

Przyznanie przez ZUS świadczenia wspierającego nie będzie wymagało wydania decyzji. W takim przypadku ZUS udostępni osobie ubiegającej się informację o przyznaniu świadczenia wspierającego na jej profilu informacyjnym utworzonym na PUE ZUS. Nieodebranie informacji nie będzie wstrzymywało wypłaty przyznanego świadczenia. W celu zapewnienia prawa do odwołania obowiązek wydawania decyzji administracyjnych pozostanie w sprawach odmowy, uchylenia, zmiany prawa do świadczenia wspierającego oraz w sprawach nienależnie pobranych świadczeń. Jest to rozwiązanie na wzór sprawdzonego już rozwiązania funkcjonującego w programie „Dobry start”, programie „Rodzina 500+” i przy rodzinnym kapitale opiekuńczym. 

Świadczenie wspierające co do zasady będzie przysługiwać od miesiąca złożenia wniosku o jego przyznanie, jednak uwzględniając szczególny charakter świadczenia wspierającego, którego nabycie uzależnione jest od posiadania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, wprowadzone zostały regulacje wydłużające okres na złożenie wniosku o to świadczenie w sytuacji, gdy osoba nie posiada jeszcze tej decyzji. W związku z tym, jeżeli osoba złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego w okresie trzech miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, prawo do świadczenia wspierającego zostanie ustalone od miesiąca, w którym złożono wniosek o wydanie tej decyzji.

Wypłata świadczenia wspierającego będzie następowała w formie bezgotówkowej na wskazany przez osobę we wniosku numer rachunku bankowego. Wprowadzenie takiego rozwiązania ma na celu ograniczenie kosztów administracyjnych po stronie ZUS, związanych z wypłatą powyższego świadczenia. Cel ten ma być osiągnięty przez wprowadzenie form bezgotówkowych przy wypłacie, przy równoczesnym wyłączeniu innych metod, wiążących się z koniecznością bezpośredniego kontaktu między świadczeniobiorcą a pracownikami urzędu lub operatora pocztowego

Waloryzacja świadczenia wspierającego

Renta socjalna zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych  jest świadczeniem podlegającym corocznej waloryzacji, w związku z czym również świadczenie wspierające, którego wysokość zależy od aktualnie obowiązującej kwoty renty socjalnej również będzie co roku podwyższane.

Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności - wniosek

Będą zmiany w ustawie o rehabilitacji. Pojawią się wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności organem właściwym w sprawach wydawania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.

Postępowanie w sprawie o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia jest prowadzone na wniosek osoby niepełnosprawnej, o której mowa w art. 1 i 62 ustawy o rehabilitacji albo jej opiekuna prawnego.

WAŻNE!

Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom wsparcia składa się w postaci elektronicznej za pomocą systemu utworzonego przez ministra do spraw zabezpieczenia społecznego albo papierowej. Jednak w  odniesieniu do osób z niepełnosprawnością oraz ich opiekunów prawnych, dla których powszechna informatyzacja może być zbyt dużym utrudnieniem przewidziana została możliwość złożenia wniosku w formie pisemnej.

Wniosek składa się bezpośrednio do organu wydającego decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia albo za pośrednictwem powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (w przypadku osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności) albo oddziału, inspektoratu lub biura terenowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (w przypadku osób posiadających orzeczenie o całkowitej albo częściowej niezdolności do pracy lub o niezdolności do samodzielnej egzystencji). Organy pośredniczące mają obowiązek przekazania wniosku do organu wydającego decyzję w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku.

Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności - kwestionariusz

Do wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia dołącza się wypełniony kwestionariusz samooceny potrzeb w zakresie czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem zawierający opis i przyczyny ograniczeń w wykonywaniu czynności lub zadań branych pod uwagę przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia. Informacje przedstawione we wniosku i kwestionariuszu składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Wzory wniosku o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, kwestionariusza samooceny określa minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego i udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej.

Poniżej zasady ICF, które będą wykorzystywane w pracach wojewódzkich zespołów

Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom wsparcia może zostać złożony wraz z wnioskiem o wydanie orzeczenia, o którym mowa w art. 1 ustawy.

W przypadku złożenia wniosku do powiatowego zespołu organ ten przekazuje wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia do wojewódzkiego zespołu orzekającego w terminie 7 dni od dnia:

1. w którym orzeczenie powiatowego zespołu o zaliczeniu do niepełnosprawności stało się ostateczne;

2. uzyskania informacji o wydaniu przez wojewódzki zespół ostatecznego orzeczenia o zaliczeniu do niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności;

3. uzyskania informacji o uprawomocnieniu się wyroku sądu pracy i ubezpieczeń społecznych o zaliczeniu do niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności.

W przypadku złożenia wniosku o wydanie orzeczenia traktowanego na równi z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia oddział, inspektorat lub biuro terenowe Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przekazuje do wojewódzkiego zespołu w terminie 7 dni od dnia:

1. w którym orzeczenie lekarza orzecznika lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stało się ostateczne;
2. decyzja w sprawie przyznania prawa do świadczenia z tytułu niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji stała się ostateczna.

Wydanie orzeczenia o niezaliczeniu do niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności skutkuje pozostawieniem wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom wsparcia bez rozpoznania z uwagi na utratę przesłanki do jej wydania.

Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności - decyzja

Poziom potrzeby wsparcia ustalony zostaje w decyzji.

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia wydawana jest w stosunku do osób w wieku powyżej 3 roku życia wydaje się na okres nie dłuższy niż okres, na który osoba została zaliczona do osób niepełnosprawnych, jednakże nie dłużej niż na 7 lat. Przy określeniu czasu, na jaki wydana jest decyzja uwzględnia się rokowania co do zmiany zdolności do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem oraz rodzaju wymaganego wsparcia.

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia wydawana jest w stosunku do osób w wieku do ukończenia 3 roku życia wydawana jest na okres nie dłuższy niż okres, na który osoba została zaliczona do osób niepełnosprawnych, jednakże nie dłużej niż do ukończenia przez nią 3 roku życia, biorąc pod uwagę normy rozwojowe dziecka oraz potrzeby wsparcia zdrowotnego.

Na decyzje zapadające w przedmiocie ustalenia poziomu potrzeby wsparcia osobie niepełnosprawnej albo jej opiekunowi prawnemu przysługiwać będzie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, co umożliwi procesową weryfikację zasadności rozstrzygnięć organu orzekającego.

Od decyzji wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności ustalającej poziom potrzeby wsparcia przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Osoba, w stosunku do której wydana została decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia, może w trakcie okresu jej ważności wystąpić z wnioskiem o wydanie nowej decyzji, w przypadku:

1. zmiany zdolności do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem oraz rodzaju wymaganego wsparcia,
2. uwzględnienia normy rozwojowej dziecka oraz potrzeby wsparcia zdrowotnego.

Wydanie nowej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia skutkuje uchyleniem przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności decyzji dotychczasowej.

Wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności w przypadku braku spełnienia przesłanek do wydania nowej decyzji ustalającej poziom wsparcia umarza postępowanie.

Wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności umarza postępowanie o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia również w przypadku nierozpatrzenia wniosku o jej wydanie w okresie legitymowania się orzeczeniem o zaliczeniu do niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności.

Świadczenie wspierające a opiekun osoby niepełnosprawnej

Zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych. 

Poniżej pełny fragment uzasadnienia zmian:

"Celem projektowanych zmian w ustawie o świadczeniach rodzinnych jest umożliwienie podejmowania aktywności zawodowej przez opiekunów osób niepełnosprawnych uprawnionych do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku dla opiekuna. W obowiązującym stanie prawnym ww. świadczenia opiekuńcze nie przysługują jeżeli opiekun niepełnosprawnego członka rodziny nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniem niepełnosprawności. 

Zgodnie ze zmienianym art. 16a ust. 1 oraz 17 ust. 1, specjalny zasiłek opiekuńczy i świadczenie pielęgnacyjne będą przysługiwać uprawnionemu opiekunowi osoby niepełnosprawnej jeżeli podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jest utrudnione albo niemożliwe w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą posiadającą decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia.

Zmiana ta oznacza, opiekun osoby z niepełnosprawnościami, będzie mógł podejmować zatrudnienie lub inną pracę zarobkową i jednocześnie pobierać specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne. Jednakże wysokość osiągniętych przez opiekuna dochodów z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w danym roku kalendarzowym nie będzie mogła przekroczyć poziomu sześciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. W roku 2023 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi  3 490 zł, natomiast od  1 lipca 2023 r. wzrośnie do kwoty 3 600 zł.

W związku z tym, osiągnięcie przez opiekuna osoby niepełnosprawnej w danym roku kalendarzowym poziomu dochodów z zatrudnienia wyższego niż 20.940 zł (czyli aktualnie: 6 x 3490 zł) oznaczać będzie uchylenie  prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna.

Zgodnie ze zmienianym art. 16a ust. 1 oraz 17 ust. 1, specjalny zasiłek opiekuńczy i świadczenie pielęgnacyjne będą przysługiwać uprawnionemu opiekunowi osoby niepełnosprawnej jeżeli podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jest utrudnione albo niemożliwe w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą posiadającą decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia.

Co istotne za osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna, które podjęły zatrudnienie lub inną pracę zarobkową (i tym samym podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu niż świadczenie pielęgnacyjne) nadal będą opłacane z budżetu państwa składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu pobierania ww. świadczeń opiekuńczych. Natomiast podjęte zatrudnienie lub inna praca zarobkowa będzie stanowiło dodatkowy tytuł do ww. ubezpieczeń na zasadach dotyczących danej aktywności zawodowej.

Osoby ubiegające się lub otrzymujące ww. świadczenia opiekuńcze będą również obowiązane do informowania organu właściwego wypłacającego to świadczenie o podjęciu przez nich zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz  o wysokości osiąganego dochodu z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Ponadto organ właściwy oraz wojewoda będą obowiązani do weryfikacji prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, w szczególności na podstawie danych dostępnych z rejestrów publicznych.

W stosunku do osób nabyły lub nabędą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie obowiązujących ocenie przepisów do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy, stosować się będzie nadal przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że opiekunowie osób niepełnosprawnych, którzy nabyli uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego przed dniem wejścia w życie projektowanych regulacji, nie będą musieli spełniać wymogu posiadania przez osobę niepełnosprawną nad którą sprawują opiekę decyzji ustalające potrzebę wsparcia.  Dotyczyć to będzie również sytuacji, gdy o świadczenie pielęgnacyjne ubiegać się będzie osoba, która była uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy i utraciła po wejściu w życie projektowanej ustawy prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z utratą ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. W takiej sytuacji prawo do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego będzie również przysługiwać na starych zasadach.

Pozostałe zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych dotyczą określenia procedury wstrzymywania wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego w przypadku kiedy osoba niepełnosprawna, nad którą sprawowana jest opieka złoży do ZUS wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego."

Wsparcie dla opiekunów

Świadczenie pielęgnacyjne, specjalny opiekuńczy oraz zasiłek dla opiekuna nie będą przysługiwać opiekunowi jeżeli osobie niepełnosprawnej w związku z opieką nad którą otrzymywali ww. świadczenia opiekuńcze przyznano świadczenie wspierające. W związku z tym, projekt ustawy przewiduje wprowadzenie szeregu regulacji o charakterze osłonowym dla tych opiekunów osób niepełnosprawnych, którzy zaprzestaną pobierać ww. świadczenia opiekuńcze w związku z wyborem przez osobę niepełnosprawną świadczenia wspierającego. Pakiet osłonowy obejmuje:

- zmiany w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych polegające na możliwości opłacaniu z budżetu państwa składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne za osoby, sprawujące opiekę nad osobą niepełnosprawną pobierającą świadczenie wspierające i wspólnie z nią zamieszkującą i gospodarującą oraz niepodejmującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Zainteresowany opłacaniem. składek opiekun będzie składał wniosek do ZUS o objecie ww. ubezpieczeniem,

- zmiany w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach pracy polegające na możliwości uzyskania zasiłku dla bezrobotnych przez opiekunów, którzy zaprzestali pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna w związku z przyznaniem osobie, nad którą opieka była sprawowana, prawa do świadczenia wspierającego. Ponadto zmiany w tej ustawie przewidują również wprowadzenie resortowego programu, którego celem będzie aktywizacja zawodowa  osób niepełnosprawnych lub opiekunów osób niepełnosprawnych. Przewiduje się, że koszt wprowadzenia i realizacji takich programów w latach 2024-2027 wyniesie 100 mln zł rocznie i byłby finansowany ze środków Funduszu Pracy,

- zmiany w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych polegające na możliwości uzyskania przez opiekuna osoby niepełnosprawnej, który utracił prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub   zasiłku dla opiekuna w związku z przyznaniem osobie, nad którą opieka była sprawowana, prawa do świadczenia wspierającego.

Świadczenie wspierające - na czym polega zmiana systemu pomocy osobom niepełnosprawnym?

Świadczenie wspierające w odróżnieniu od świadczeń opiekuńczych przeznaczonych dla opiekuna osoby wymagającej opieki będzie świadczeniem kierowanym bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnościami. Uprawnionymi do świadczenia będą:

1) osoby legitymujące się odpowiednim orzeczeniem potwierdzającym niepełnosprawność oraz

2) decyzją ustalającą odpowiedni poziom potrzeby wsparcia.

Zmiany te wynikają z postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169). 

W uzasadnieniu projektu nowelizacji autorzy nowej ustawy omówili następujący dotychczasowy system wspierania osób niepełnosprawnych:

"W polskim systemie prawnym istnieje podział na wsparcie kierowane wprost do indywidualnych osób niepełnosprawnych oraz do ich rodzin. Osoby niepełnosprawne mogą korzystać m.in. z instrumentów określonych w ustawie z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. 

Odrębny system wynika z przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.  oświadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2022 r. 390), zwanej dalej „ustawą o świadczeniach rodzinnych”. Rozwiązania określone w tej ustawie skierowane są m.in. do rodzin i opiekunów osób z niepełnosprawnościami. Podstawowym instrumentem wspierającym rodziny i opiekunów osób z niepełnosprawnościami są świadczenia opiekuńcze tj. świadczenie pielęgnacyjne oraz specjalny zasiłek opiekuńczy – adresowane do osób sprawujących opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny (nie można pobierać obu świadczeń łącznie). Świadczenie pielęgnacyjne - w wysokości 2458 zł miesięcznie niezależnie od osiąganego dochodu, przysługuje matce albo ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną oraz innym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, którzy sprawują opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem, jeżeli niepełnosprawność dziecka powstała nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia. Prawo do tego świadczenia przyznawane jest na okres ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności.

Specjalny zasiłek opiekuńczy - w wysokości 620 zł miesięcznie przysługuje osobom niepodejmującym lub rezygnującym z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny bez względu na wiek powstania niepełnosprawności. W praktyce, specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, które nie spełniają warunków otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego, tj. przede wszystkim ww. warunku daty powstania w dzieciństwie niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje po spełnieniu kryterium dochodowego, które wynosi 764 zł miesięcznie w przeliczeniu na osobę w rodzinie osoby sprawującej opiekę i osoby wymagającej opieki. Prawo do tego świadczenia ustala się co do zasady na okres zasiłkowy trwający od 1 listopada do 30 października roku kolejnego."

Uzasadnienie ustawy o świadczeniu wspierającym [pełna treść]

Informacje w artykule pochodzą z uzasadnienia projektu ustawy. Poniżej pełna treść uzasadnienia.