Usuwanie pojazdów

W sierpniu weszły w życie nowe uregulowania dotyczące procedur usuwania pojazdów:

- pozostawionych bez tablic rejestracyjnych lub których stan wskazuje na to, że nie są używane,

- których używanie może zagrażać bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu drogowego albo utrudniających prowadzenie akcji ratowniczej.

Usuwanie pojazdów pozostawionych bez tablic rejestracyjnych lub których stan wskazuje na to, że nie są używane

W zakresie usuwania pojazdów bez tablic rejestracyjnych lub których stan wskazuje, że nie są używane, współdziałają ze sobą straż gminna (miejska), Policja, organy gminy, zarządca drogi lub inne jednostki usuwające pojazdy.

Pojazd pozostawiony bez tablic rejestracyjnych lub pojazd, którego stan wskazuje na to, że nie jest używany, może zostać usunięty z drogi przez straż gminną (miejską) lub Policję, a usuwanie rozpoczyna się z chwilą wydania uprawnionej jednostce dyspozycji usunięcia pojazdu.

Organ gminy lub zarządca drogi może również, w ramach wykonywanych zadań, zgłosić straży gminnej (miejskiej) lub Policji potrzebę usunięcia takiego pojazdu z drogi.

Dyspozycję usunięcia pojazdu wydaje niezwłocznie, w formie pisemnej, funkcjonariusz lub pracownik uprawnionego podmiotu, po upewnieniu się, że istnieją przesłanki do usunięcia pojazdu. Można ją również wydać ustnie, w tym za pośrednictwem środków łączności. Jednakże w takim przypadku dyspozycja wymaga niezwłocznego potwierdzenia w formie pisemnej.

Usunięcie pojazdu wykonuje się na koszt właściciela lub posiadacza, a usunięty umieszcza się niezwłocznie w miejscu zapewniającym właściwy dozór pojazdu.

Podmiot, który wydał dyspozycję, powiadamia o usunięciu pojazdu niezwłocznie:

- właściwego dla miejsca zdarzenia komendanta powiatowego (miejskiego, rejonowego) Policji, ze wskazaniem miejsca, w którym umieszczono pojazd, przesyłając mu kopię dyspozycji;

- właściwy miejscowo organ gminy, przesyłając mu kopię dyspozycji.

Organ gminy, po otrzymaniu kopii dyspozycji, niezwłocznie podejmuje czynności mające na celu ustalenie właściciela pojazdu. Organ ten pisemnie powiadamia właściciela pojazdu o usunięciu pojazdu oraz o skutkach nieodebrania pojazdu w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu jak również każdorazowo o konieczności uiszczenia należności za jego usunięcie. Do powiadomienia właściciela stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o doręczeniach.

Jednocześnie w przypadku nieodebrania pojazdu, w terminie 6 miesięcy od dnia jego usunięcia, podmiot któremu powierzono pojazd do przechowania, powiadamia o tym, nie później niż trzeciego dnia od dnia upływu tego terminu, właściwy miejscowo organ gminy oraz podmiot, który wydał dyspozycję. W takim przypadku lub w sytuacji gdy nie została ustalona osoba uprawniona do jego odbioru, uznaje się pojazd za porzucony z zamiarem wyzbycia się i przechodzi on na własność gminy z mocy ustawy.

Wyjątek występuje tylko wtedy, gdy nieodebranie pojazdu nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby zobowiązanej. O przejęciu pojazdu na własność gminy w przypadkach wójt (burmistrz, prezydent miasta) niezwłocznie powiadamia właściciela pojazdu, jeżeli ten został ustalony.

Ponadto nowe uregulowania wprowadzają wzór dyspozycji usunięcia pojazdu. Wzory dyspozycji wydane na podstawie dotychczasowych przepisów mogą być używane do czasu wyczerpania ich nakładu, jednak nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie w życie przepisów, pod warunkiem dokonania w ich treści stosownej korekty podstawy prawnej do wydania dyspozycji.

Usuwanie pojazdów, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu drogowego albo utrudniających prowadzenie akcji ratowniczej

W zakresie usuwania pojazdów mogących zagrażać bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu drogowego albo utrudniających prowadzenie akcji ratowniczej współdziałają ze sobą Policja i inne podmioty uprawnione do podejmowania decyzji o usunięciu pojazdu, jednostki usuwające pojazdy lub prowadzące strzeżone parkingi.

Usunięcie pojazdu z drogi rozpoczyna się z chwilą wydania uprawnionej jednostce dyspozycji usunięcia pojazdu. Dyspozycję wydaje niezwłocznie w formie pisemnej funkcjonariusz lub pracownik uprawnionego podmiotu, po upewnieniu się, że istnieją przesłanki do usunięcia pojazdu. Można wydać ją ustnie, w tym za pośrednictwem środków łączności. W takim przypadku dyspozycja wymaga niezwłocznego potwierdzenia w formie pisemnej.

Uprawnionym do wydania dyspozycji przemieszczenia lub usunięcia pojazdu z drogi jest:

1)    policjant:

a) obligatoryjnie w sytuacji:

-  pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu;

- nieokazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia, jeżeli pojazd ten jest zarejestrowany w kraju niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacją Szwajcarską lub państwem członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

- przekroczenia wymiarów, dopuszczalnej masy całkowitej lub nacisku osi określonych w przepisach ruchu drogowego, chyba że istnieje możliwość skierowania pojazdu na pobliską drogę, na której dopuszczalny jest ruch takiego pojazdu;

- pozostawienia pojazdu nieoznakowanego kartą parkingową, w miejscu przeznaczonym dla pojazdu osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej oraz kierującego pojazdem przewożącego osobę o obniżonej sprawności ruchowej lub pracowników placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek;

 - pozostawienia pojazdu w miejscu obowiązywania znaku wskazującego, że zaparkowany pojazd zostanie usunięty na koszt właściciela;

 b) fakultatywnie, jeżeli nie ma możliwości zabezpieczenia go w inny sposób, w sytuacji gdy:

- kierowała nim osoba znajdująca się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,

- kierowała nim osoba nieposiadająca przy sobie dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu;

- stan techniczny pojazdu zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, powoduje uszkodzenie drogi albo narusza wymagania ochrony środowiska;

- pojazd utrudnia prowadzenie akcji ratowniczej;

2)    strażnik gminny (miejski) obligatoryjnie w sytuacji:

-  pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu;

- pozostawienia pojazdu nieoznakowanego kartą parkingową, w miejscu przeznaczonym dla pojazdu osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej oraz kierującego pojazdem przewożącego osobę o obniżonej sprawności ruchowej lub pracowników placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek;

 - pozostawienia pojazdu w miejscu obowiązywania znaku wskazującego, że zaparkowany pojazd zostanie usunięty na koszt właściciela;

3)    osoba dowodząca akcją ratowniczą w sytuacji gdy utrudnia prowadzenie akcji ratowniczej.

Zadania powiatu

Usuwanie pojazdów oraz prowadzenie parkingu strzeżonego dla pojazdów usuniętych poza sytuacją, gdy utrudnia prowadzenie akcji ratowniczej, należy do zadań własnych powiatu. Starosta realizuje te zadania przy pomocy powiatowych jednostek organizacyjnych lub powierza ich wykonywanie zgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych.

Pojazd jest usuwany z drogi na koszt właściciela, a opłaty stanowią dochód własny powiatu. Jeżeli w chwili usunięcia pojazd znajdował się we władaniu osoby dysponującej nim na podstawie innego niż własność tytułu prawnego, osoba ta jest zobowiązana solidarnie do pokrycia kosztów.

Usunięty pojazd umieszcza się na parkingu strzeżonym wyznaczonym przez starostę. W przypadku gdy starosta wyznaczył kilka parkingów, pojazd umieszcza się na parkingu położonym najbliżej miejsca, z którego pojazd został usunięty, chyba że starosta wyznaczając parking, określił inaczej. Pojazd usunięty z drogi umieszcza się na parkingu strzeżonym do czasu uiszczenia opłat za jego usunięcie i przechowywanie.

Od usunięcia pojazdu odstępuje się, jeżeli przed wydaniem dyspozycji usunięcia pojazdu lub w trakcie usuwania ustaną przyczyny jego usunięcia. Jeżeli wydanie dyspozycji usunięcia pojazdu, poza usunięciem z powodu utrudniania akcji ratowniczej, spowodowało powstanie kosztów, do ich pokrycia jest obowiązany właściciel pojazdu. Jeżeli w chwili usunięcia pojazd znajdował się we władaniu osoby dysponującej nim na podstawie innego niż własność tytułu prawnego, osoba ta jest zobowiązana solidarnie do pokrycia kosztów.

Podmiot, który wydał dyspozycję, po usunięciu pojazdu powiadamia o tym niezwłocznie:

- właściwego dla miejsca zdarzenia komendanta powiatowego (miejskiego, rejonowego) Policji, ze wskazaniem parkingu strzeżonego, na którym umieszczono pojazd, przesyłając mu kopię dyspozycji;

- właściciela pojazdu;

- osobę, która dysponowała pojazdem na podstawie innego niż własność tytułu prawnego w chwili jego usunięcia, z wyjątkiem przypadku:

a/ pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu;

b/ pozostawienia pojazdu nieoznakowanego kartą parkingową, w miejscu przeznaczonym dla pojazdu osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej oraz kierującego pojazdem przewożącego osobę o obniżonej sprawności ruchowej lub pracowników placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek;

 c/  pozostawienia pojazdu w miejscu obowiązywania znaku wskazującego, że zaparkowany pojazd zostanie usunięty na koszt właściciela.

Powiadomienie powinno mieć formę pisemną i stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o doręczeniach.

Rada powiatu, biorąc pod uwagę konieczność sprawnej realizacji zadań oraz koszty usuwania i przechowywania pojazdów na obszarze danego powiatu, ustala corocznie, w drodze uchwały, wysokość opłat oraz wysokość kosztów. Wysokość kosztów w przypadku, gdy ustąpiły przyczyny usunięcia pojazdu a powstały koszty związane z wydaniem dyspozycji, nie mogą być wyższe niż maksymalna kwota opłat za usunięcie pojazdu.

W przypadku usunięcia pojazdu maksymalna wysokość stawek kwotowych opłat wynosi:

- rower lub motorower - za usunięcie - 100 zł; za każdą dobę przechowywania - 15 zł,

- motocykl - za usunięcie - 200 zł; za każdą dobę przechowywania - 22 zł,

- pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t - za usunięcie - 440 zł; za każdą dobę przechowywania - 33 zł,

- pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t do 7,5 t - za usunięcie - 550 zł; za każdą dobę przechowywania - 45 zł,

- pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 7,5 t do 16 t - za usunięcie - 780 zł; za każdą dobę przechowywania - 65 zł,

- pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t - za usunięcie - 1 150 zł; za każdą dobę przechowywania - 120 zł,

- pojazd przewożący materiały niebezpieczne - za usunięcie - 1 400 zł; za każdą dobę przechowywania - 180 zł.

Maksymalne stawki opłat obowiązujące w danym roku kalendarzowym ulegają corocznie zmianie na następny rok kalendarzowy w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Wskaźnik cen ustala się na podstawie komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie 20 dni od dnia jego ogłoszenia.

Na każdy rok kalendarzowy minister właściwy do spraw finansów publicznych ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" maksymalne stawki opłat, z uwzględnieniem wymienionej zasady, zaokrąglając je w górę do pełnych złotych.

Wydanie pojazdu następuje po okazaniu dowodu uiszczenia opłaty. Natomiast w przypadku:

-  pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu;

- nieokazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia, jeżeli pojazd ten jest zarejestrowany w kraju niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacją Szwajcarską lub państwem członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

- przekroczenia wymiarów, dopuszczalnej masy całkowitej lub nacisku osi określonych w przepisach ruchu drogowego, chyba że istnieje możliwość skierowania pojazdu na pobliską drogę, na której dopuszczalny jest ruch takiego pojazdu;

- pozostawienia pojazdu nieoznakowanego kartą parkingową, w miejscu przeznaczonym dla pojazdu osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej oraz kierującego pojazdem przewożącego osobę o obniżonej sprawności ruchowej lub pracowników placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek;

 - pozostawienia pojazdu w miejscu obowiązywania znaku wskazującego, że zaparkowany pojazd zostanie usunięty na koszt właściciela,

podstawę do odbioru pojazdu usuniętego, poza dowodem uiszczenia opłaty, stanowi zezwolenie wystawione przez podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia pojazdu.

Zezwolenie to jest drukiem ścisłego zarachowania. Zezwolenie wydaje się osobie, po okazaniu przez nią dokumentu tożsamości i dokumentu upoważniającego do używania pojazdu, a w przypadku:

- pojazdu usuniętego w związku z nieokazaniem przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia, jeżeli pojazd ten jest zarejestrowany w kraju niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacją Szwajcarską lub państwem członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym - po  przedstawieniu dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia. Jeżeli z przedstawionego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu wynika, że przed zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego umowa ta nie była zawarta, warunkiem zwrotu zatrzymanego dokumentu jest dodatkowo wniesienie opłaty za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia określonej w odrębnych przepisach;

-  pojazdu usuniętego z powodu przekroczenia wymiarów, dopuszczalnej masy całkowitej lub nacisku osi określonych w przepisach ruchu drogowego - także właściwego zezwolenia na przejazd. Pojazd z parkingu odbiera osoba wskazana w zezwoleniu lub właściciel (posiadacz) wskazany w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) pojazdu lub w pokwitowaniu za zatrzymany dowód rejestracyjny lub pozwolenie czasowe.

Starosta w stosunku do pojazdu usuniętego z drogi, poza usunięciem z powodu utrudniania akcji ratowniczej, występuje do sądu z wnioskiem o orzeczenie jego przepadku na rzecz powiatu, jeżeli prawidłowo powiadomiony właściciel lub osoba uprawniona nie odebrała pojazdu w terminie 3 miesięcy od dnia jego usunięcia.

Jednostka prowadząca parking strzeżony, w przypadku nieodebrania pojazdu z parkingu w terminie 3 miesięcy od dnia jego usunięcia, powiadamia o tym fakcie właściwego miejscowo starostę oraz podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia pojazdu nie później niż trzeciego dnia od dnia upływu tego terminu. Powiadomienie zawiera pouczenie o skutkach nieodebrania pojazdu.

Należy zaznaczyć, że starosta występuje z wnioskiem nie wcześniej niż przed upływem 30 dni od dnia powiadomienia. Jeżeli jednak pojazd usunięty w przypadkach określonych nie jest zarejestrowany w żadnym z państw członkowskich Unii Europejskiej, przekazuje się go właściwemu miejscowo naczelnikowi urzędu celnego w celu uregulowania jego sytuacji zgodnie z przepisami prawa celnego. Procedurę tą stosuje się odpowiednio, gdy w terminie 4 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu nie został ustalony jego właściciel lub osoba uprawniona do jego odbioru, mimo że w jej poszukiwaniu dołożono należytej staranności.

Należy jednak zaznaczyć, że wymienionego postępowania nie stosuje się, gdy okoliczności wskazują, że nieodebranie pojazdu nastąpiło z przyczyn niezależnych od właściciela lub osoby uprawnionej.

W sprawach o przepadek pojazdu sąd stwierdza, czy zostały spełnione wszystkie przesłanki niezbędne do orzeczenia przepadku, w szczególności, czy usunięcie pojazdu było zasadne i czy w poszukiwaniu osoby uprawnionej do jego odbioru, dołożono należytej staranności oraz czy orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Do wykonania orzeczenia sądu o przepadku pojazdu jest obowiązany starosta. Wykonanie orzeczenia następuje w trybie i na zasadach określonych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z uwzględnieniem przepisów Prawa o ruchu drogowym.

Koszty związane z usuwaniem, przechowywaniem, oszacowaniem, sprzedażą lub zniszczeniem pojazdu powstałe od momentu wydania dyspozycji jego usunięcia do zakończenia postępowania ponosi osoba będąca właścicielem tego pojazdu w dniu wydania dyspozycji usunięcia pojazdu. Nie dotyczy to sytuacji, gdy w terminie 4 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu nie został ustalony jego właściciel lub osoba uprawniona do jego odbioru, mimo że w jej poszukiwaniu dołożono należytej staranności, a jeżeli w chwili usunięcia pojazd znajdował się we władaniu osoby dysponującej nim na podstawie innego niż własność tytułu prawnego, osoba ta jest zobowiązana solidarnie do pokrycia kosztów.

Decyzję o zapłacie tych kosztów wydaje starosta. Termin płatności należności ustalonych decyzją wynosi 30 dni od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna. Odsetki ustawowe nalicza się od dnia następującego po upływie terminu płatności. Należności te wraz z odsetkami podlegają egzekucji w trybie i na zasadach określonych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Należy zaznaczyć, że decyzji nie wydaje się, jeżeli od uprawomocnienia się orzeczenia sądu o przepadku pojazdu upłynęło 5 lat, a egzekucji nie wszczyna się, a wszczętą umarza, jeżeli od dnia doręczenia ostatecznej decyzji upłynęło 5 lat.

Nowe uregulowania wprowadzają wzór dyspozycji oraz zezwolenia na odbiór pojazdu. Wzory wydane na podstawie dotychczasowych przepisów mogą być używane do czasu wyczerpania ich nakładu, jednak nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie przepisów, pod warunkiem dokonania w ich treści stosownej korekty podstawy prawnej pouczenia.

Źródło:

- ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t. j. Dz.U. z 2005, Nr 108, poz. 908 z późn. zm.),

- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie usuwania pojazdów pozostawionych bez tablic rejestracyjnych lub których stan wskazuje na to, że nie są używane (Dz.U.  Nr 143, poz. 845),

- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie usuwania pojazdów, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu drogowego albo utrudniających prowadzenie akcji ratowniczej (Dz.U.  Nr 143, poz. 846).

Piotr Górnik

samorzad.infor.pl