REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Planowane zmiany w kontroli skarbowej: skutki dla samorządów

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Sławomir Liżewski

REKLAMA

REKLAMA

Do Sejmu wpłynął rządowy projekt zmiany przepisów dotyczący m.in. kontroli skarbowej. Niektóre zapisy projektu zmieniają zakres kontroli dokonywanej przez urzędników kontroli skarbowej, co będzie miało wpływ na działalność jednostek samorządu terytorialnego.

Rząd przygotował projekt zmian w ustawie z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (dalej: ustawa o kontroli skarbowej). Rządowy projekt zmian w ustawie o kontroli skarbowej zawarty jest w druku sejmowym nr 1852. Zdaniem projektodawców celem zmian jest m.in. ograniczenie „szarej strefy”, a także ograniczenie marnotrawienia środków pochodzących z Unii Europejskiej (dalej: UE). Proponuje się m.in. rozszerzenie zakresu kontroli środków publicznych i pochodzących z UE.

REKLAMA

Środki samorządowe podlegające kontroli

Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami ustawy o kontroli skarbowej do jej zakresu należy m.in. kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z UE i międzynarodowych instytucji finansowych, podlegającymi zwrotowi (art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o kontroli skarbowej)

Kontrola skarbowa nie obejmuje środków własnych samorządów oraz innych środków, które nie podlegają zwrotowi.

Co ma się zmienić

REKLAMA

W art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o kontroli skarbowej proponuje się skreślenie po przecinku zwrotu „podlegającymi zwrotowi”. Oznacza on, że kontrolą skarbową będzie można objąć wszystkie środki publiczne oraz pochodzące z UE i międzynarodowych instytucji finansowych, niezależnie od tego, czy podlegają zwrotowi, czy też nie.

Czy kontrola skarbowa może dotyczyć budżetów samorządowych? Wydaje się, że nie. Jak więc proponowaną zmianę uzasadniają projektodawcy? W uzasadnieniu do projektu można przeczytać, że: Zmiana brzmienia art. 2 ust. 1 pkt 4 (od redakcji: ustawa o kontroli skarbowej) związana jest z pojawiającymi się wątpliwościami w zakresie interpretacji co do zakresu kontroli skarbowej w przedmiocie środków publicznych. Na podstawie obecnego brzmienia nowelizowanych przepisów pojawiają się interpretacje ograniczające uprawnienia organów kontroli skarbowej wyłącznie do kontroli środków publicznych podlegających zwrotowi. Taka interpretacja przepisów jest niezgodna z ich celem i pozostawia poza zakresem kontroli zdecydowaną większość środków publicznych, w tym np. dotacje udzielane z budżetu państwa. Proponowana nowelizacja (...) ma na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych i doprecyzowanie, iż do zakresu kontroli skarbowej należy kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania wszystkich środków publicznych, niezależnie od tego, czy podlegają one zwrotowi lub mają charakter bezzwrotny. Jednocześnie nowelizacja dostosowuje brzmienie przepisu do definicji środków publicznych, określonej w ustawie (...) o finansach publicznych. W związku z tym, iż ustawa o finansach publicznych do środków publicznych zalicza również środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, nowelizacja przepisu nie spowoduje zmian w zakresie kontroli skarbowej w odniesieniu do środków pochodzących z Unii Europejskiej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

A zatem wspomniane w uzasadnieniu doprecyzowanie tak naprawdę rozszerza zakres kontroli.

Ponadto nawet uznając, że kontroli skarbowej podlega całość środków określonych w ustawie z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, może to być ingerencja w działania samorządów terytorialnych, których samodzielność gwarantują akty prawne odrębne od ustawy o kontroli skarbowej.

Może dojść do ograniczenia samodzielności samorządów

REKLAMA

Przede wszystkim samodzielność jednostek samorządu terytorialnego gwarantuje Konstytucja RP. Według art. 169 ust. 1 Konstytucji RP jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych. Zapis ten oznacza więc, że co do zasady nie jest możliwa w tym zakresie ingerencja innych organów państwa, w tym m.in. kontroli skarbowej. Zwiększenie zakresu ingerencji administracji rządowej w działalność samorządów lokalnych może bowiem doprowadzić do nadmiernej centralizacji, a nawet podporządkowania władzy lokalnej administracji centralnej.

Należy również pamiętać o innych istotnych regulacjach w tym zakresie. Chociażby o Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego sporządzonej w Strasburgu 15 października 1985 r. (dalej: Europejska Karta Samorządu Terytorialnego).

Zapisy Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego nie dają możliwości kontroli wszystkich środków publicznych wykorzystywanych przez samorządy.

Autorzy projektu zmian w ustawie o kontroli skarbowej twierdzą również, że: Projektowane zmiany dotyczące zakresu kontroli skarbowej mają na celu uniknięcie powielania przez nią podstawowych zadań innych służb lub organów państwowych. Pozwoli to na skoncentrowanie potencjału kontroli skarbowej w obszarze walki z szarą strefą i zwalczania przestępstw skarbowych.

Problem jednak w tym, że przy okazji może dojść do ograniczenia samodzielności samorządów terytorialnych.

Zdaniem projektodawców zmiany nie będą miały bezpośredniego wpływu dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Z pewnością będą miały pewien wpływ na funkcjonowanie tych jednostek, poddając je kontroli w szerszym niż dotąd zakresie.

 

ARTYKUŁ 8 EUROPEJSKIEJ KARTY SAMORZĄDU LOKALNEGO:

1. Wszelka kontrola administracyjna społeczności lokalnych może być dokonywana wyłącznie w sposób oraz w przypadkach przewidzianych w Konstytucji lub w ustawie.

2. Wszelka kontrola administracyjna działalności społeczności lokalnych powinna w zasadzie mieć na celu jedynie zapewnienie przestrzegania prawa i zasad konstytucyjnych. Kontrola administracyjna może jednakże obejmować kontrolę celowości realizowaną przez organ wyższego szczebla w odniesieniu do zadań, których wykonanie zostało społecznościom lokalnym delegowane.

3. Kontrola administracyjna społeczności lokalnych powinna być sprawowana z zachowaniem proporcji między zakresem interwencji ze strony organu kontroli a znaczeniem interesów, które ma on chronić.

Sławomir Liżewski

Podstawy prawne:

• Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. nr 200, poz. 1471)

• Europejska Karta Samorządu Lokalnego sporządzona w Strasburgu 15 października 1985 r. (Dz.U. z 1994 r. nr 124, poz. 607)

• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 19, poz. 100)

• Ustawa z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 65; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 18, poz. 97)

KOMENTARZ

Zakres kontroli skarbowej nie ulegnie zmianie

MAGDALENA KOBOS,

Rzecznik Prasowy Ministerstwa Finansów

– Projektowana zmiana brzmienia art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (dalej: ustawa o kontroli skarbowej) nie spowoduje ograniczenia samodzielności w żadnej ze sfer funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego. Nowelizacja przepisu nie ma charakteru zmiany merytorycznej. Ma w pierwszej kolejności za zadanie dostosowanie brzmienia przepisu do definicji środków publicznych, określonej w ustawie z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych.

Ponadto nowelizacja ma na celu doprecyzowanie przedmiotowego przepisu, który w obecnym brzmieniu wzbudził w jednostkowych przypadkach wątpliwości, co do zakresu kontroli skarbowej w przedmiocie badania procesów gospodarowania środkami publicznymi. Nowe brzmienie przepisu expressis verbis wskazuje cel tej regulacji i stanowi, że kontroli skarbowej podlega kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania wszystkimi środkami publicznymi. Doprecyzowanie przepisu pozwoli uniknąć prób interpretowania przepisów określających zakres kontroli skarbowej w sposób, który pozbawiałby organy odpowiedzialne za ochronę interesów Skarbu Państwa możliwości weryfikowania prawidłowości gospodarowania zdecydowaną większością środków publicznych.

Wobec powyższego projektowana nowelizacja ustawy o kontroli skarbowej nie wpłynie na dotychczasowy sposób sprawowania władzy publicznej przez jednostki samorządu terytorialnego i ich samodzielność. W szczególności zakres prowadzonych obecnie przez organy kontroli skarbowej kontroli środków publicznych, którymi gospodarują jednostki samorządu terytorialnego, nie ulegnie zmianie.

Nie trzeba powielać zadań RIO

ZYGMUNT FRANKIEWICZ,

Prezydent Gliwic

– W liście skierowanym do Prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska zwróciłem uwagę na fakt, że proponowany projekt zmiany ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (przyp. red., dalej: ustawa o kontroli skarbowej) w zakresie dotyczącym art. 2 ust. 1 pkt 4 narusza zasadę samodzielności samorządu terytorialnego wynikającą z Konstytucji oraz wiążących Polskę regulacji międzynarodowych. Zgodnie z Europejską Kartą Samorządu Lokalnego, kontrola administracyjna społeczności lokalnych powinna mieć na celu jedynie zapewnienie przestrzegania prawa. Może obejmować kontrolę celowości, ale wyłącznie w odniesieniu do zadań, których wykonanie zostało samorządom delegowane. Organem, który od wielu lat sprawuje w tym zakresie kontrolę nad samorządem, są regionalne izby obrachunkowe (przyp. red.; dalej: RIO). Proponowana zmiana przepisów – jakkolwiek uzasadniana nieco pokrętnie przez stronę rządową koniecznością stworzenia możliwości kontroli dotacji udzielonych z budżetu państwa – de facto spowoduje powołanie konkurencyjnego w stosunku do RIO organu kontroli z dodatkowym uprawnieniem w zakresie kontroli celowości wykorzystania środków własnych i z subwencji. Zaproponowałem więc Premierowi, by dokonując zmian w ustawie o kontroli skarbowej, wyraźnie wykluczyć w tym zakresie ingerencję urzędów kontroli skarbowej w sprawy, które powinny być rozstrzygane i kontrolowane wewnątrz wspólnoty samorządowej.

Odpowiedź podpisana przez p.o. Dyrektora Departamentu Kontroli Skarbowej mnie zmartwiła. Zdaniem Ministerstwa Finansów badanie celowości i zgodności z prawem gospodarowania przez jednostki samorządu terytorialnego środkami publicznymi (wszystkimi, w tym własnymi) nie godzi w niezależność tych jednostek. Z przykrością zauważam więc, że ustawodawca zamierza usankcjonować ingerencję organów kontroli państwowej w działalność samorządu. W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do sytuacji, w której organ administracji rządowej będzie przesądzał o tym, że remont ulicy A był celowy, a ulicy B już nie! A może chodzi o skuteczne narzędzie oddziaływania na „niepokorne” samorządy?

Notowała Wioletta Kępka

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Konkurs MEN: Bezpłatne studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w kształceniu zawodowym /zgłoszenia do 10 lipca 2025/

Ministerstwo Edukacji Narodowej ogłosiło konkurs na studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w kształceniu zawodowym dla obecnych i przyszłych nauczycieli. Na realizację projektów przeznaczono niemal 50 mln zł.

Patologie publicznej służby zdrowia. OZPSP: Pieniądze ze składki zdrowotnej nie idą na leczenie, ale na zyski dla prywatnych firm; lekarz na kontrakcie to prywatna działalność prowadzona na szpitalnym sprzęcie

W ochronie zdrowia państwo nie istnieje; publiczny system to maszynka do zarabiania pieniędzy - powiedział w wywiadzie dla PAP Mariusz Trojanowski z Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Szpitali Powiatowych (OZPSP). Pieniądze ze składki zdrowotnej nie idą na leczenie, ale na zyski dla prywatnych podmiotów - podkreślił.

Wysokość opłat za krew i jej składniki w 2026 r. [PROJEKT RESORTU ZDROWIA z 3 czerwca 2025 r.]

6 czerwca 2025 r. do uzgodnień i konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie określenia wysokości opłat za krew i jej składniki w 2026 r. Resort zdrowia ma czas na określenie tych opłat do 30 czerwca 2025 r.

REKLAMA

Tańsze leki dzięki importowi równoległemu? Konieczne są zmiany legislacyjne w obszarze importu równoległego. Apel do resortu zdrowia

Trwają prace nad nowelizacją ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw. Stowarzyszenie reprezentujące importerów równoległych leków apeluje o uproszczenie procedur i likwidację barier administracyjnych, które dziś blokują ten segment rynku.

Ponad 500 pociągów PKP Intercity na dobę w nowym rozkładzie jazdy na lato

15 czerwca wchodzi w życie letni rozkład jazdy PKP Intercity. Wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak zapowiedział, że planowanych jest ponad 500 pociągów na dobę.

Prof. Jerzy Stępień: Potrzebujemy holistycznego spojrzenia na samorząd

Po raz pierwszy w historii niepubliczna uczelnia została współorganizatorem Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Wydarzenie, które na stałe wpisało się w kalendarz akademicki, w tym roku odbywa się na Uczelni Łazarskiego. O znaczeniu tej zmiany, stanie polskiego samorządu terytorialnego oraz wyzwaniach dla prawa konstytucyjnego rozmawiamy z prof. Jerzym Stępniem – byłym prezesem Trybunału Konstytucyjnego, współtwórcą reformy samorządowej i wykładowcą Uczelni Łazarskiego.

Pożar w lesie. Co robić?

Od stycznia do 28 maja w Polsce odnotowano 2491 pożarów lasów. Brak śniegu zimą i sucha wiosna zwiększyły zagrożenie pożarowe. W lasach panuje susza, dlatego strażacy i leśnicy apelują o ostrożność.

REKLAMA

Minimum 8000 zł brutto dla pracowników sądów? Związki zawodowe apelują o reformy

Brak rąk do pracy, niskie wynagrodzenia i narastający problem rotacji – pracownicy sądów alarmują, że bez systemowych reform i podwyżek polski wymiar sprawiedliwości może się załamać. Związek Zawodowy Ad Rem wskazuje, że choć podpisano porozumienie z rządem, jest to dopiero pierwszy krok do normalizacji.

5 mitów na temat "snusów"

W debacie publicznej coraz częściej słyszy się o "snusie" – produkcie, który rzekomo zyskuje popularność wśród osób uzależnionych od nikotyny. W rzeczywistości jednak termin ten jest bardzo często używany nieprawidłowo.

REKLAMA