Odbudowa zniszczonych i zaniedbanych części miast

Posiadanie planu rewitalizacji to jeden z głównych warunków otrzymania wsparcia finansowego z programów unijnych. Innym jest to, by gmina posiadała plan rozwoju lokalnego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a najlepiej lokalny plan zagospodarowania przestrzennego. Jeżeli projekt ma znaczenie tylko lokalne lub regionalne, to należy strać się o wsparcie z Regionalnego Programu Operacyjnego (RPO) lub z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW).

Przy projektach rewitalizacyjnych, które z natury mają charakter kompleksowy, ważna jest analiza dobrych praktyk w tym zakresie. Najlepiej nie popełniać tych samych błędów i korzystać z gotowych sprawdzonych rozwiązań. Promocji dobrych praktyk w dziedzinie rewitalizacji służy m.in. konkurs „Polska Pięknieje - 7 Cudów Unijnych Funduszy”. Konkurs organizuje Smartlink oraz Wydawnictwo Pascal na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Rewitalizacja jest jedną z kategorii, w której przyznawane są nagrody. Do tegorocznej edycji zgłoszonych zostało 21 projektów. Trzy najlepsze zostały nominowane do głównej nagrody. Są to: Rewitalizacja zabytkowego Starego Miasta w Zamościu, Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły w Tczewie oraz Modernizacja i rozbudowa Teatru Baj Pomorski w Toruniu.

Także na stronach internetowych: www.funduszestrukturalne.gov.pl są opisy projektów rewitalizacyjnych, które otrzymały wsparcie unijne.

Dotacje na tereny wiejskie

Projekty rewitalizacyjne w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich mogą być sfinansowane częściowo, m.in. z dotacji z PROW. Wspierane będą projekty realizowane w miejscowościach zamieszkanych przez nie więcej niż 5 tys. mieszkańców. Wysokość dofinansowania może wynieść 75 proc. kosztów kwalifikowanych. Pozostałe 25 proc. to udział własny beneficjenta.

Pomoc ma formę refundacji części kosztów. Nie jest przewidziana wypłata zaliczki na poczet poniesionych w przyszłości kosztów.

Maksymalna wysokość pomocy na realizacje projektów w jednej miejscowości wynosi 500 tys. zł w okresie do 2013 roku. Wielkość pomocy przyznanej na realizację jednego projektu nie może być niższa niż 25 tys. zł.

Projekt musi być wpisany w Plan Odnowy Miejscowości. Jest to rodzaj Lokalnego Programu Rewitalizacji.

Wsparcie będzie udzielane m.in. na: kształtowanie obszaru przestrzeni publicznej, na przebudowę, remont albo odbudowę oraz promocję obiektów historycznych, związanych z dziedzictwem kulturalnym regionu i konkretnej miejscowości. W ramach realizacji lokalnego programu rewitalizacji wsparcie można otrzymać także na budowę lub przebudowę infrastruktury turystycznej, sportowo-rekreacyjnej w otoczeniu lub przy rewitalizowanych obiektach i terenach.

Rewitalizowany obiekt musi przyczyniać się do wzrostu atrakcyjności turystycznej gminy, miejscowości i regionu. Powinien też aktywizować ludność wiejską i tworzyć nowe miejsca pracy.

Wspieranie projektów z zakresu rewitalizacji obiektów wiejskich i miejskich przewidziane jest we wszystkich z 16 RPO. Samorządy powinny starać się o dotacje z tych programów, jeżeli projekt ma znaczenie tylko regionalne albo tylko lokalne.

Pomoc może być udzielana do 75 proc. kosztów kwalifikowanych. W większości RPO obok refundacji jest przewidziana wypłata zaliczek po podpisaniu z samorządem umowy o dofinansowaniu przedsięwzięcia.

Wsparcie z regionu

Nie ma w poszczególnych programach wojewódzkich priorytetu o nazwie rewitalizacja, są działania o takiej nazwie. Samorządy gminne, powiatowe i wojewódzkie mogą otrzymać wsparcie na projekty rewitalizacyjne w ramach priorytetów promujących region oraz w ramach priorytetów na rozwój infrastruktury turystycznej i rozwój kultury.

Na przykład w małopolskim RPO jest to priorytet o nazwie Turystyka i przemysł kulturowy, a w kujawsko-pomorskim tzw. VII oś priorytetowa, w tym Działanie 7.1 - Rewitalizacja zdegradowanych dzielnic miast.

Autorzy projektów rewitalizacyjnych muszą podkreślić, że głównym celem konkretnego projektu jest zachowanie walorów historycznych, urbanistycznych i architektonicznych rewitalizowanego obiektu lub zespołów budowlanych albo poszczególnych ulic. Rewitalizowane mogą być nie tylko części miast. W projekcie należy podkreślić unikalność i koloryt lokalnego budynku, zespołu budynków albo ulic. Opisać trzeba efekty, jakie będą osiągnięte po zrealizowaniu projektu, jak np. wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej miasteczka, wzrost szans rozwojowych, stworzenie nowych miejsc pracy.

Procesom rewitalizacji mogą być poddane tylko obszary zdegradowane, które utraciły swoje pierwotne znaczenie w wyniku działania przemysłu, zmian ekonomiczno-społecznych, braku funduszy na remonty i modernizacje.

Wsparcie z centrali

Jeżeli projekt rewitalizacyjny ma znaczenie co najmniej ponadregionalne i jego koszty kwalifikowane wynoszą co najmniej kilka mln euro, to można starać się o wsparcie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. O pomoc można aplikować w ramach priorytetu XI - Kultura i dziedzictwo kulturowe. Wsparcie w tym przypadku jest udzielane do wysokości 85 proc. kosztów kwalifikowanych.

Celem tego priorytetu jest przede wszystkim wspieranie projektów z zakresu ochrony i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym oraz poprawa stanu infrastruktury kultury i zwiększenie dostępu do kultury. Tak więc wspierane będą przede wszystkim projekty, w ramach których będą odbudowywane i remontowane bądź modernizowane zespoły zabytkowe albo całe ulice miast i miejsc historycznych.