Kto jest podatnikiem podatku od środków transportowych po przewłaszczeniu pojazdu?
Przedmiotem przewłaszczenia najczęściej są pojazdy mechaniczne kredytobiorców, w tym pojazdy opodatkowane podatkiem od środków transportowych. W konsekwencji zawarcia stosownej umowy nowym właścicielem pojazdu staje się kredytodawca.
Istota umowy przewłaszczenia sprowadza się do tego, że nie chodzi o trwałe wyzbycie się przedmiotu własności na rzecz nabywcy, ale udzielenie mu zabezpieczenia, gwarancji prawidłowego wykonania innej umowy, to jest umowy kredytu czy pożyczki. Przejście prawa własności ma zatem charakter czasowy - do momentu całkowitej spłaty kredytu, a pojazd najczęściej pozostaje we władaniu kredytobiorcy.
W takiej sytuacji banki często w umowach przewłaszczenia zamieszczają zapis, zgodnie z którym to przewłaszczający ponosi koszty utrzymania, ubezpieczenia rzeczy, a także kary, grzywny, mandaty wynikające z niewłaściwego i niezgodnego z prawem używania rzeczy oraz wreszcie podatki, inne koszty i opłaty wynikające z przepisów prawa.
Taka sytuacja może stanowić dla urzędników źródło wielu wątpliwości. Przede wszystkim dotyczą one tego, jaka jest skuteczność prawna takiego zapisu względem podatku od środków transportowych i kogo tak naprawdę organ powinien wskazać jako podmiot, na którym spoczywa obowiązek podatkowy w tym podatku?
Na kim ciąży obowiązek podatkowy
W omawianej sytuacji przede wszystkim należy zwrócić uwagę na wykładnię treści art. 9 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 z pózn. zm.) Zgodnie z nim obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych ciąży na osobach fizycznych i osobach prawnych będących właścicielami środków transportowych. W przypadku zmiany właściciela środka transportowego zarejestrowanego, obowiązek podatkowy ciąży na poprzednim właścicielu do końca miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie własności.
Z powyższego wynika, że to bank jest podatnikiem podatku od środków transportowych, ilekroć, nawet czasowo - na skutek zawarcia umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie wierzytelności z tytułu kredytu czy pożyczki, staje się właścicielem środków transportowych, które są opodatkowane w świetle przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Te środki to przede wszystkim samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton oraz o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton. Inne środki transportowe wymienione przez ustawodawcę to ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton, jak również równej lub wyższej niż 12 ton.
Opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają także przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego oraz te przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego. Ostatni środek transportowy w rozumieniu omawianej ustawy to autobus.
Obowiązki banku jako czasowego właściciela
Jeżeli tylko przedmiotem umowy przewłaszczenia jest jeden z wyżej wymienionych pojazdów, to bank ma obowiązek składać, w terminie do dnia 15 lutego organowi podatkowemu, na którego terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba banku deklaracje na podatek od środków transportowych na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeśli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu - w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku.
Inną powinnością banku jako podatnika jest odpowiednie korygowanie deklaracji w razie zaistnienia okoliczności mających wpływ na powstanie lub wygaśnięcie obowiązku podatkowego, lub zmianę miejsca zamieszkania, lub siedziby - w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności.
Wreszcie organ od banku powinien oczekiwać wpłaty na rachunek właściwej gminy - bez wezwania - obliczonego w deklaracji podatku od środków transportowych. Powyższe stanowisko znajduje w pełni swoje potwierdzenie w orzecznictwie, czego przykładem mogą być wyroki: NSA z 4 listopada 1997 r., sygn. I SA/Po 334/97 i WSA w Poznaniu z 17 września 2009 r., sygn. III SA/Po 235/09.
Czytaj także: Nowe wymagania dotyczące transportu publicznego>>
Regulacje sprzeczne z prawem podatkowym
Należy zwrócić szczególną uwagę, na to iż przepisy prawa podatkowego są bezwzględnie obowiązujące i dla organów podatkowych wszelkie zapisy umowne o treści z nimi sprzecznej są bezskuteczne. Jak podkreśla się w orzecznictwie zapłata podatku dokonana przez inny podmiot w imieniu podatnika nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego tego podatnika (tak: uchwała NSA z 26 maja 2008 r., sygn. I FPS 8/07).
W praktyce zatem, nawet w sytuacji zapłacenia przez przewłaszczającego podatku od środków transportowych przewłaszczonych na bank, jego zapłatę organ powinien bezwzględnie traktować jako nadpłatę podatku a po stronie banku każdorazowo stwierdzone być powinno wystąpienie zaległości podatkowej.
Ilekroć zatem mamy do czynienia z sytuacją, w której bank jest właścicielem pojazdów opodatkowanych podatkiem od środków transportowych, jest on również i podatnikiem tego podatku na zasadach określonych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Dla organów podatkowych bez znaczenia są okoliczności, w jakich bank uzyskał prawo własności środków transportu i to, kto rzeczywiście użytkuje pojazdy.
Zatem, czy zapis umowy przewłaszczenia przewidujący rozwiązanie, zgodnie z którym to na kredyto lub pożyczkobiorcy spoczywa obowiązek ponoszenia wszelkich opłat i ciężarów związanych z utrzymaniem pojazdu ma jakąkolwiek skuteczność?
Chociaż, jak warto podkreślić raz jeszcze, jest on dla organów podatkowych nieważny, to może on mieć określone konsekwencje w prawie cywilnym. Marginalnie zauważyć można, że gdy bank łączy bowiem z przewłaszczającym umowa o takim brzmieniu, bankowi przysługuje względem przewłaszczającego roszczenie z tytułu zapłaty podatku od środków transportowych. Może ono być jednak egzekwowane wyłącznie na drodze cywilnoprawnej. Bank może także rozważyć uwzględnienie poniesionych w związku z koniecznością zapłaty podatku kosztów w całokształcie stosunków łączących go z kredytobiorcą.
Natalia Węgrzynek
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze