Compliance – wdrożenia systemów dla sygnalistów w sektorze publicznym

Kto będzie musiał wdrożyć systemy whistleblowingu dla Sygnalistów?

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii nakłada w art. 8 obowiązek ustanowienia kanałów i procedury na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych, przez podmioty prawne w sektorze publicznym, a więc i jednostek samorządu terytorialnego. Przy czym zgodnie z art. 8 ust 9 Państwa członkowskie mogą zwolnić z obowiązku, o którym mowa w ust. 1, gminy liczące mniej niż 10 000 mieszkańców lub zatrudniające mniej niż 50 pracowników (oczywiście z pewnymi wyjątkami). Odpowiednie krajowe przepisy muszą zacząć obowiązywać do dnia 17 grudnia 2021 r., przy czym w przypadku średnich przedsiębiorstw mogą wejść do dnia 17 grudnia 2023 r.. W chwili obecnej nikt nie jest wstanie odpowiedzieć czy gminy liczące mniej niż 10 000 mieszkańców i podmioty prywatne zatrudniające mniej niż 50 pracowników, będą zobligowane wdrażać systemy whistleblowingu, czy też nie.

Jak należy rozumieć pojęcie „podmioty z sektora publicznego”?

Na stronie Głównego Urzędu Statystycznego (definicji ustawowej brak), czytamy, że to „Ogół podmiotów gospodarki narodowej grupujących własność państwową (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), własność jednostek samorządu terytorialnego lub samorządowych osób prawnych oraz "własność mieszaną" z przewagą kapitału (mienia) podmiotów sektora publicznego.”.

Według mnie niewątpliwie podmiotami z sektora publicznego są:

1. jednostki sektora finansów publicznych:

1. organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;
2. jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
3. związki metropolitalne;
4. jednostki budżetowe;
5. samorządowe zakłady budżetowe;
6. agencje wykonawcze;
7. instytucje gospodarki budżetowej;
8. państwowe fundusze celowe;
9. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;
10. Narodowy Fundusz Zdrowia;
11. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
12. uczelnie publiczne;
13. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
14. państwowe i samorządowe instytucje kultury;
15. inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, banków oraz spółek prawa handlowego.

2. inne niż określone w pkt 1 państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;
3. inne niż określone w pkt 1 osoby prawne, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio albo pośrednio przez inny podmiot:

1. finansują je w ponad 50% lub
2. posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
3. sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
4. mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego;

4. związki podmiotów, o których mowa w pkt 1-3.

To jest bardzo długa lista. Jakie mam Pan spostrzeżenia co do wdrażania systemów whistleblowingu w tym sektorze?

To są dziesiątki tysięcy podmiotów, które będą musiały zaprojektować i wdrożyć systemy dla sygnalistów. Trzeba będzie znaleźć tysiące specjalistów do ich obsługi. Na to wszystko zostało niecałe 6 miesięcy. A jest bardzo jest bardzo mało wdrożeń (rozpoczętych lub zakończonych). Biorąc pod uwagę, że na wdrożenie systemów potrzeba średnio minimum pół roku – rok spodziewam się, że będzie gorzej niż z RODO. Wiele podmiotów po prostu nie zdąży wdrożyć systemów, a wiele wdrożeń będzie pozornych lub wadliwych.

Dlaczego sektor publiczny nie wdraża systemów dla sygnalistów?

Po pierwsze bardzo często brak jest świadomości najwyższego kierownictwa.

Po drugie cały czas brak jest ustawy implementującej dyrektywę do polskiego porządku prawnego.

Po trzecie, mimo, że według mnie obowiązek wdrożenia wynika choćby z kontroli zarządczej to są eksperci, którzy głoszą tezę, że póki nie ma ustawy wprost nakazującej wdrożenie to sektor publiczny nie ma takiego obowiązku a nawet wdrażając może nawet naruszyć dyscyplinę finansów publicznych. Uważam takie poglądy za błędne. UOKiK np. wdrożył już anonimowe kanały przyjmowania zgłoszeń dla sygnalistów, CBA zachęca do jak najszybszych wdrożeń. To pokazuje, że nie ma co czekać na wdrożenia.

Autopromocja

Prawa i obowiązki dyrektora szkoły. Kompetencje. Zadania. Odwołanie

Sprawdź