Postanowienia w postępowaniu administracyjnym. Co się zmieniło od 13 lipca 2025 r.?

• Zmiana dot. postanowień wydawanych w postępowaniach regulowanych w KPA
• Sprzeciw od postanowienia
• Co oznaczają nowe przepisy?
• Jak sąd rozpoznaje sprzeciw od postanowienia?
• Czy nowe przepisy stosuje się do postępowań podatkowych?

Zmiana dot. postanowień wydawanych w postępowaniach regulowanych w KPA

W dniu 13 lipca 2025 r. weszły w życie zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego (dalej: „k.p.a.”) i w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: „Ppsa”) dotyczące postanowień wydawanych w postępowaniach administracyjnych regulowanych w k.p.a. Wprowadzone zostały ustawą z dnia 21 maja 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego (dalej: „ustawa deregulacyjna”).

Sprzeciw od postanowienia

Nadano nowe brzmienie art. 124 oraz art. 125 § 1 i § 3 k.p.a. w których dodano instytucję sprzeciwu od postanowienia. Regulacja ta jest ściśle powiązana ze zmianami dokonanymi w Ppsa.

Dotychczas nie było możliwe wniesienie sprzeciwu od postanowienia wydanego w postępowaniu zażaleniowym, w którym w całości uchylone zostało postanowienie organu pierwszej instancji i sprawę przekazano temu organowi do ponownego rozpoznania. Obecnie wprowadzono taką możliwość. Rozszerzono w ten sposób regulację obejmującą dotychczas jedynie decyzje.

Nadano nowe brzmienie art. 3 ust. 2 pkt 2a Ppsa: Sądy administracyjne orzekają także w sprawach sprzeciwów od decyzji wydanych na podstawie art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz w sprawach sprzeciwów od postanowień, do których odpowiednie zastosowanie ma przepis art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego. Dodano także art. 64f Ppsa o treści: Od postanowienia, do którego odpowiednie zastosowanie ma przepis art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, skarga nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z treści postanowienia może wnieść od niego sprzeciw, zwany dalej "sprzeciwem od postanowienia". Przepisy art. 64b-64e stosuje się odpowiednio.

Co oznaczają nowe przepisy?

Ustawodawca nakazał odpowiednio stosować m.in. art. 64b Ppsa. Oznacza to, że:

1) sprzeciw od postanowienie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia skarżącemu postanowienia;

2) sprzeciw od postanowienia wnosi się za pośrednictwem organu, którego postanowienie jest przedmiotem sprzeciwu, a organ przekazuje sprzeciw od decyzji sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy w terminie czternastu dni od dnia jego otrzymania;

3) termin 14 dniowy uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła sprzeciw od postanowienia wprost do sądu administracyjnego; w takim przypadku sąd niezwłocznie wzywa organ, który wydał zaskarżone postanowienie, do przekazania sądowi kompletnych i uporządkowanych akt sprawy, a wówczas organ przekazuje sądowi kompletne i uporządkowane akta sprawy w terminie czternastu dni od dnia otrzymania wezwania;

4) organ, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić sprzeciw od decyzji w całości w terminie czternastu dni od dnia jego otrzymania, uchylając zaskarżone postanowienie i wydając nowe postanowienie.

Jak sąd rozpoznaje sprzeciw od postanowienia?

Na wniosek strony, sąd – na posiedzeniu niejawnym - może nałożyć grzywnę na organ, który nie stosuje się do obowiązków przekazania akt w zakreślonym terminie.

Jeżeli organ nie przekazał sądowi sprzeciwu od postanowienia, mimo wymierzenia grzywny, sąd rozpoznaje sprawę na podstawie nadesłanego przez skarżącego odpisu sprzeciwu od postanowienia.

Ustawodawca rozszerzył stosowanie art. 64d na rozpoznawany przez sąd sprzeciw od postanowienia. Oznacza to, że sąd rozpoznaje sprzeciw od postanowienia w składzie jednoosobowym na posiedzeniu niejawnym, w terminie trzydziestu dni od dnia wpływu sprzeciwu od decyzji. Termin ten prawidłowo uznaje się za termin instrukcyjny. Warto odnotować w tym miejscu podnoszone w literaturze wątpliwości, co do tak krótkiego terminu rozpoznania sprzeciwu przez sąd.

Zgodnie z dodanymi ustawą deregulacyjną przepisami, od wyroku uwzględniającego sprzeciw od postanowienia nie przysługuje środek odwoławczy.

Gdy sprzeciw zostanie oddalony, możliwe jest wniesienie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Do skargi kasacyjnej mają zastosowanie przepisy Ppsa dotyczące tej instytucji. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Obowiązuje przymus adwokacko-radcowski.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w składzie jednego sędziego, na posiedzeniu niejawnym. Jako zasadę ustalono trzydziestodniowy termin na rozpoznanie sprzeciwu od postanowienia. Przepis ten należy uznać za instrukcyjny.

Opłata od sprzeciwu od postanowienia nie jest wyodrębniona w obecnie obowiązujących przepisach, dlatego niezbędne będzie dokonanie stosownej zmiany w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U.2021.535).

Czy nowe przepisy stosuje się do postępowań podatkowych?

Na koniec warto dodać, że omawiane zmiany nie dotyczą postępowań podatkowych regulowanych przepisami Ordynacji podatkowej.