REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Praca zmianowa. Jakie są zdrowotne konsekwencje?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennikarka medyczno-prawna
praca zmianowa
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Praca zmianowa – czy ma wpływ na kondycję organizmu? Okazuje się, że tak. Naukowcy ustalili, że praca w nocy, przy sztucznym oświetleniu, a także jej nieregularność zaburza zegar biologiczny człowieka i może odbić się na zdrowiu. Jakie są skutki pracy zmianowej? Czy da się ich uniknąć? 

rozwiń >

Praca zmianowa jest bardzo popularna – wykonuje ją ponad 20 proc. czynnych zawodowo Europejczyków. W Polsce według danych Eurostatu z 2015 roku –wykonywanie pracy zmianowej deklarowało 30 proc. populacji czynnej zawodowo. 

REKLAMA

Praca zmianowa a naturalny rytm organizmu 

REKLAMA

W opinii ekspertów praca zmianowa zaburza naturalny, wewnętrzny rytm organizmu. Efektem obowiązków wykonywanych nocą jest brak odpoczynku pracownika w momencie, w którym domaga się tego jego zegar biologiczny. Mimo że osoba pracująca na zmiany odsypia to po powrocie do domu, to jednak sen (tzw. sen kompensacyjny) w ciągu dnia, charakteryzuje się mniejszą wartością niż sen w nocy. Badania dowiodły, że pracownik dwuzmianowy przeznacza na sen średnio 5-7 godzin mniej, niż pracownik wykonujący swoje obowiązki stale w tych samych godzinach. Brak dostatecznej ilości snu wraz z niską jakością odpoczynku sprawia, że pracownicy zmianowi mogą odczuwać objawy świadczące o problemach zdrowotnych.

Nie bez znaczenia jest wiek. Tolerancja pracy zmianowej przez organizm zmniejsza się wraz z wiekiem. U seniorów chronotyp przesuwa się w stronę skowronka, co oznacza, że naturalnym dla nich staje się wczesne kładzenie się spać i wczesne wstawanie. Z takiego powodu praca w nocy jest uciążliwa szczególnie dla osób 45+. 

Niepokojące objawy pracy zmianowej  

Objawy, które powinny wzbudzić niepokój u pracownika zmianowego to: 

  • brak apetytu bądź ciągły głód, bóle żołądka, zaburzenia trawienia, zaparcia (jelita i żołądek, przyzwyczajają się do nocnego odpoczynku i przestają prawidłowo funkcjonować); 
  • bezsenność – spowodowana często warunkami nieprzystającymi do odpoczynku (zwiększony poziom hałasu z otoczenia, dopływ światła dziennego); 
  • przemęczenie, drażliwość – związane z kłopotami z zasypianiem czy obniżoną zdolnością do regeneracji; 
  • podwyższone ciśnienie – zachwiany rytm dobowy wpływa na odmienne funkcjonowanie serca i naczyń; 
  • nieprawidłowe wyniki badań hormonalnych – dochodzi do rozregulowania układu hormonalnego pod wpływem niestandardowych i zmiennych godzin pracy.

Praca zmianowa i choroby cywilizacyjne 

Pracujący w systemie zmianowym często uskarżają się na problemy z układem pokarmowym. Nieregularne spożywanie posiłków, potraw typu instant, napojów pobudzających – skutkuje rozwojem chorób układu pokarmowego (m.in. zgaga, wrzody).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Kolejnym z problemem jest wzrost ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego i chorób sercowo-naczyniowych. Nieprawidłowe godziny snu, nieregularne posiłki, stres czy też brak regularnej aktywności fizycznej mogą wpływać na wzrostu ciśnienia krwi i narażać serce na dodatkowe obciążenie.

Choroby nowotworowe to następny negatywny czynnik związany z pracą zmianową – nieprawidłowy rytm dobowy zakłócający produkcję hormonów oraz zaburzenia snu mogą wpływać na procesy naprawcze w organizmie i zwiększać ryzyko rozwoju niektórych rodzajów nowotworów.

Praca zmianowa to także psychiczne skutki – zachwiany rytm snu, brak stabilności i trudności w utrzymaniu harmonii między życiem zawodowym a prywatnym mogą wywołać u pracownika, zaburzenia nastroju i wiele innych związanych ze zdrowiem psychicznym problemów zdrowotnych.

U pracowników zmianowych występuje ponadto większe ryzyko otyłości. Brak regularnych posiłków, nieregularne godziny snu oraz stres – przyczyniają się do nabrania niezdrowych nawyków żywieniowych i co za tym idzie – prowadzić do nadmiernego przybierania na wadze.

Wpływ pracy zmianowej na sprawność umysłową 

Sprawność umysłowa człowieka, jak wykazali naukowcy – jest największa w ciągu dnia a najmniejsza w środku nocy. Między 14-15 ulega niewielkiemu pogorszeniu czas reakcji na dźwięk czy koordynację wzrokowo-ruchową. Wpływ na taki stan rzeczy może mieć rodzaj pracy, konkretnie towarzyszące jej zmęczenie czy znudzenie (największe między 16-18).

Nocą sprawność umysłowa znacznie się pogorsza (najgorzej jest między 1-3 w nocy). Wypełnianie obowiązków w porach, gdy natężenie procesów fizjologicznych jest obniżone a sprawność umysłowa najniższa – wywołuje skutki biologiczne wynikające z niezgodności faz rytmów czynności fizjologicznych oraz zmiany rytmów okołodobowych. Co to oznacza dla pracodawcy? Może wywoływać m.in. absencję chorobową pracownika i jego mniejszą wydajność w pracy. 

Nocna zmiana a wypadek przy pracy

Na nocnych zmianach częściej dochodzi do wypadków, których przyczyną jest tzw. błąd ludzki. Jak tłumaczą eksperci, ilość błędów popełnianych przez pracowników zmianowych ma ścisły związek z porą doby, w jakiej jest wykonywana praca. Niesie to za sobą zagrożenie dla ich zdrowia czy też gorszy związek z krzywą dobowej zdolności do pracy fizycznej jak i umysłowej. 

Eliminacja negatywnych skutków pracy zmianowej 

Nie da się całkowicie zniwelować negatywnych skutków pracy zmianowej, bo organizm nie przystosował się do wykonywania pracy fizycznej czy umysłowej z tą samą efektywnością o dowolnej porze doby. Taka praca to zawsze stres i zakłócenia w przebiegu rytmów okołodobowych. Co zatem robić? Pamiętać m.in. o odpowiedniej, zbilansowanej diecie. Ostatni posiłek jeść 2-3 godziny przed snem. Pierwszy zaś godzinę po wstaniu z łóżka. Pamiętać o aktywności fizycznej. Badać się regularnie, zwłaszcza, gdy organizm wysyła jakiekolwiek sygnały mogące świadczyć o chorobie. 

 

 Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Inforu

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sytuacja na granicy polsko-niemieckiej. Ekspert: obustronna spirala działań pozornych. Kiedy Niemcy nie powinny odsyłać migranta do Polski?

To Niemcy rozpoczęli ten teatr polityczny na granicy z Polską, a teraz szefowie rządów Friedrich Merz i Donald Tusk wchodzą w spiralę działań pozornych - powiedział PAP Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR) .

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

MKiŚ: wyznaczamy lasy społeczne z ograniczoną wycinką drzew. 158 tys. ha wokół 11 największych aglomeracji

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało 2 lipca 2025 r., że zakończyło pierwszy etap projektu wyznaczania lasów społecznych wokół największych polskich miast. To przełomowy krok w kierunku zmiany podejścia do gospodarki leśnej - z naciskiem na potrzeby społeczne, zdrowotne i ekologiczne mieszkańców aglomeracji. O szczegółach w trakcie konferencji prasowej mówiła ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała.

REKLAMA

Zmiany w opłatach za śmieci – będą nowe zasady segregacji, ulgi i kontrola deklaracji [PROJEKT MKiŚ]

W wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Chodzi o zmiany w funkcjonowaniu systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminnym, które w ocenie projektodawców będą odpowiadać na realne potrzeby JST oraz mieszkańców.

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Granica polsko-niemiecka. Polska wprowadza kontrole. Przedsiębiorcy mają 3 pytania

Czy Niemcy przerzucają imigrantów do Polski? Co z granicą polsko-niemiecką? Polska wprowadza kontrole graniczne w celu zapobiegania napływom nielegalnych migrantów. Co na to Niemcy?

Premier Tusk: po rekonstrukcji w rządzie będą wyłącznie przyzwoici ludzie; około 15 lipca zapadną decyzje personalne

W dniu 30 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej Premier Donald Tusk zapowiedział, że około 15 lipca zaproponuje kształt rządu po rekonstrukcji. Rozmowy w tej sprawie są prowadzone z liderami koalicyjnych ugrupowań - PSL, Polski 2050 i Lewicy. Żyjemy w ustrojowym bałaganie, podważane są obiektywne kryteria prawne, dlatego chciałbym, by politycy kierowali się naturalnymi kryteriami, jak zdrowy rozsądek czy zwykła ludzka przyzwoitość, i tacy będą ministrowie po rekonstrukcji - mówił 27 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej premier Donald Tusk.

REKLAMA

Nowelizacja specustawy powodziowej. Nowe zadania i obowiązki samorządów

Możliwość zamiany zniszczonych nieruchomości na lokale komunalne, obowiązek raportowania decyzji WZ, świadczenie lokalowe, premia powodziowa czy ułatwienia proceduralne w odbudowie zniszczonych domów i obiektów – to najważniejsze zmiany w specustawie powodziowej. Nowelizacja ustawy wzmacnia kompetencje JST, daje im nowe narzędzia, ale też nakłada dodatkowe obowiązki administracyjne i sprawozdawcze.

Czym różni się „odbiór” odpadów komunalnych z nieruchomości od „przyjmowania odpadów”

NSA przypomniał gminom, że ustawodawca rozróżnia pojęcia odbierania odpadów komunalnych od ich przyjmowania i wprowadza odrębnie różne sposoby oddawania odpadów. Co za tym idzie – mechanizmy nie mogą być traktowane jako formy zamienne, kształtowane według własnego uznania gminy.

REKLAMA