Fundusze na samorządowe projekty edukacyjne, oświatowe i kulturalne

Największym źródłem pozyskiwania przez samorządy dotacji są unijne programy operacyjne. O pieniądze na realizację projektów o wartości do kilku mln euro samorządy powinny się starać w ramach regionalnych programów operacyjnych (RPO). W ramach RPO pomoc można uzyskać na realizację projektu o znaczeniu lokalnym albo regionalnym.

Jeżeli miasto albo gmina chce zrealizować projekt o znacznej wartości (często powyżej kilku mln zł), to pomoc można otrzymać z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IŚ) albo z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Ten drugi program adresowany jest tylko do gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, zaś inwestycje można realizować na terenach wiejskich przez wszystkie szczeble samorządowe. Pomoc pozyskiwaną z programów operacyjnych zarządzanych centralnie, czyli programów krajowych, np. z PO IiŚ oraz z PROW, można otrzymać na realizację przedsięwzięcia ponadregionalnego, gdy ze zrealizowanej inwestycji będą korzystać mieszkańcy, z co najmniej dwóch regionów (województw).

O tzw. projektach nieinwestycyjnych (miękkich) z dziedziny oświaty pisaliśmy w artykule Dofinansowanie do szkolenia urzędników i mieszkańców gminy (Tygodnik Prawa Administracyjnego, Gazeta Prawna 31/2008).

Pomoc na realizację projektów inwestycyjnych i nieinwestycyjnych można otrzymać nie tylko ze źródeł unijnych. Na przykład Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej (EFRWP) stworzył dla gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i powiatów linię kredytową. Kredyty są udzielane za pośrednictwem banków. Fundusz oferuje również dotacje.

Kilka tzw. programów operacyjnych oferuje jednostkom samorządu terytorialnego także Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN). W ramach tych programów można otrzymać pomoc w formie dotacji na realizacje projektów kulturalnych.

ZASADA REFUNDACJI

We wszystkich programach unijnych 2008-2013 z zasady pomoc ma formę refundacji poniesionych kosztów. Refundacja jest częściowa. To oznacza, że beneficjent musi z własnego budżetu, za pożyczone pieniądze, poprzez leasing lub w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego sfinansować przedsięwzięcie, a dopiero później będzie zwrócona część poniesionych przez gminę bądź powiat kosztów kwalifikowanych.

Edukacja z regionu

W każdym województwie jest przewidziany priorytet adresowany do samorządów, które będą chciały zrealizować przedsięwzięcie z zakresu infrastruktury edukacyjnej. W niektórych regionalnych programach operacyjnych może ten priorytet nazywać się infrastruktura społeczna, lokalna infrastruktura społeczna albo społeczeństwo wiedzy lub inaczej.

Projekt, aby otrzymał dofinansowanie, musi mieć elementy, które przyczynią się do wzrostu atrakcyjności regionu lub przynajmniej gminy albo powiatu. Wzmocniona ma być funkcja instytucji i placówek edukacyjnych w społeczności lokalnej i regionu. Dodatkowo autorzy projektu powinni zwrócić uwagę, by budowana bądź rozbudowywana placówka oświatowa przygotowała się do pełnienia kluczowej roli w procesie tworzenia konkurencyjnej gospodarki w regionie. Wspierane będą także projekty inwestycyjne i nieinwestycyjne, np. prowadzenie dodatkowych zajęć lekcyjnych i kursów nauki przedsiębiorczości w ostatnich klasach gimnazjum i w szkołach ponadgimnazjalnych.

Dotowane mają być wszystkie przedsięwzięcia, które przyczynią się do wzrostu poziomu wykształcenia mieszkańców, szczególnie na terenach wiejskich i w małych miastach. Chodzi o wyrównywanie startu zawodowego na wsi i w miastach.

W zakresie rozwoju infrastruktury edukacyjnej przedszkoli w niektórych regionach, np. w Podlaskiem, na terenach wiejskich preferowane będą projekty wykorzystujące na przedszkola obiekty po likwidowanych szkołach. Wsparcie otrzymają także i inne projekty, budowy przedszkoli od podstaw lub poprzez adaptację innych budynków tam, gdzie jest duże skupisko dzieci w wieku przedszkolnym.

Wsparcie infrastruktury edukacyjnej szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych polegać będzie na dotowaniu budowy, rozbudowy, remontów i modernizacji tych placówek. Wspierane finansowo będą projekty wyposażenia tych placówek edukacyjnych w sprzęt dydaktyczny i pomoce naukowe, w tym również w sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem i całą infrastrukturą informatyczną. Dofinansowanie otrzymają projekty budowy obiektów tzw. infrastruktury okołoedukacyjnej, czyli np. sal gimnastycznych, boisk, stołówek, basenów przyszkolnych, boisk oraz burs i internatów.

Rozwój kultury w regionie

Często w poszczególnych RPO wspieranie przedsięwzięć inwestycyjnych z zakresu infrastruktury kultury jest połączone ze wsparciem infrastruktury turystycznej. Jest to jeden priorytet. Na przykład w Dolnośląskiem RPO nazywa się on - Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturalnego. W Lubelskiem jest to Rozwój i modernizacja infrastruktury kulturalnej i turystycznej, a w Pomorskiem - Turystyka i dziedzictwo kulturalne.

Celem tego typu priorytetów jest poprawa m.in. stanu technicznego zabytków, obiektów kultury, budowa i rozbudowa ośrodków i placówek kulturalnych. Przedsięwzięcia te mają przede wszystkim wzmocnić konkurencyjność turystyczną i inwestycyjną regionu lub gminy.

Wsparcie finansowe otrzymają projekty, których realizacja będzie polegać na pracach konserwatorskich, restauratorskich oraz na modernizacji zabytków wraz z otoczeniem. Można także prowadzić roboty budowlane, dzięki którym zabytki zostaną przystosowane do funkcji użytkowych, np. na potrzeby szkolne, oświatowe, domy lub ośrodki kultury, muzeum.

Gmina może w ramach takich priorytetów kupić, np. zabytek od Agencji Nieruchomości Rolnych lub innego właściciela, i odrestaurować go oraz zmodernizować z przeznaczeniem na cele kulturalne, turystyczne albo oświatowe.

Samorząd może także w ramach swoich uprawnień za unijne pieniądze kupić albo wybudować infrastrukturę noclegową i gastronomiczną oraz urządzenia rekreacyjne, które wraz z zabytkiem będą stanowiły atrakcję turystyczną regionu.

Za unijne pieniądze można zbudować system monitorowania i zabezpieczenia zabytku oraz infrastruktury kulturalnej. Dzięki pomocy z RPO można kupić albo zmodernizować wyposażenie służące do prowadzenia działalności kulturalnej w obiektach będących celem projektu. W odbudowywanych, odrestaurowanych zabytkach i innych obiektach kulturalnych można sfinansować przy wykorzystaniu dotacji roboty budowlane polegające na modernizacji infrastruktury technicznej i sanitarnej. W ramach tych samych priorytetów i działań można otrzymać dotacje na zagospodarowanie terenu, np. na budowę miejsc parkingowych albo restauracji, odnowę zespołu parkowego lub odnowę pomników przyrody położonych wokół m.in. pałaców lub zespołów dworskich.

 

Za pieniądze unijne jednostki samorządowe mogą wybudować albo zmodernizować infrastrukturę kultury, w szczególności: sale koncertowe i wystawowe, amfiteatry, ośrodki kultury, kina i biblioteki publiczne. Tego typu inwestycje mają się przyczynić do aktywnego udziału obywateli w kulturze.

Dotacje można otrzymać na modernizację lub zakup wyposażenia przeznaczonego do prowadzenia działalności kulturalnej. W ramach tego działania można zmodernizować albo wybudować infrastrukturę techniczną i sanitarną.

Wsparcie tylko dla wsi

Do gmin wiejskich i miejsko-wiejskich jest adresowany PROW. Rozwojowi i rozbudowie infrastruktury edukacyjnej, oświatowej i kulturalnej służyć ma tzw. Oś Priorytetowa III - Jakość życia na obszarach wiejskich i zróżnicowanie gospodarki wiejskiej, w szczególności Działanie o nazwie - Odnowa i rozwój wsi.

Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej miejscowości do roku 2013 może wynieść 500 tys. zł. Dotacja nie może być niższa niż 25 tys. zł. We wszystkich przypadkach maksymalna wysokość pomocy nie może być większa niż 75 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Pozostałe 25 proc. to udział własny beneficjenta. Udział ten nie musi mieć charakteru pieniężnego, może to być wartość handlowa działki inwestycyjnej, budynek albo praca urzędników i woluntariuszy.

Pomoc finansowa będzie udzielana jednostkom samorządowym przy realizacji projektów na terenie miejscowości liczących nie więcej niż 5 tys. mieszkańców. Dotacje będzie można otrzymać na przedsięwzięcia polegające m.in. na:

• budowie, przebudowie, remoncie lub wyposażeniu obiektów pełniących funkcje społeczno-kulturalne oraz rekreacyjne, np. wiejskich ośrodków kultury,

• budowie, przebudowie i modernizacji budynków służących propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki oraz kultury, np. renowacji i odnowie pałacu albo historycznego pola bitwy,

• budowie, remoncie albo przebudowie infrastruktury związanej z rozwojem funkcji społeczno-kulturalnych,

• zakupie obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie, w tym budynków będących zabytkami z przeznaczeniem na cele publiczne, np. organizacja skansenu budownictwa wiejskiego,

• odnawianiu, eksponowaniu lub konserwacji lokalnych pomników historycznych, budynków będących zabytkami oraz miejsc pamięci,

• kultywowaniu tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów.

Na realizację projektów w ramach działania - Odnowa i rozwój wsi, przeznaczono ponad 589,5 mln euro. Planuje się udzielenie pomocy dla blisko 10 tys beneficjentów. Pomoc w ramach tego działania będzie udzielana, jeżeli konkretny projekt jest wpisany w plan odnowy miejscowości. Przedsięwzięcie nie może mieć charakteru komercyjnego. Natomiast w przypadku, gdy projekt realizowany będzie na nieruchomościach nienależących do samorządu, to musi on mieć prawo do dysponowania tymi nieruchomościami na wyznaczone w przedsięwzięciu cele, przez okres co najmniej siedmiu lat po realizacji projektu.

Jeżeli o unijne pieniądze będzie się starać instytucja kulturalna, której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, to musi ona mieć zgodę tej jednostki na realizację określonego przedsięwzięcia.

Projekt musi wygrać w konkursie

W ramach RPO nabór wniosków będzie odbywał się na zasadzie konkursów. Projekty, które otrzymają najwyższą punktację, otrzymają dofinansowanie. Trzeba jednak pamiętać, że potencjalny beneficjent nie powinien się zrażać pierwszym lub drugim niepowodzeniem. Projekt, który raz nie spodoba się komisji oceniającej i nie otrzyma dotacji, może być poprawiony, zmodyfikowany albo stworzony na nowo i może być przesłany ponownie do urzędu marszałkowskiego. Tam komisja oceniająca przyznać może dofinansowanie, po ponownym rozpatrzeniu poprawionego projektu.

Przy wyborze projektów do dofinansowania przez komisję oceniającą będzie brane pod uwagę to, czy projekt jest:

• zgodny ze strategią rozwoju edukacji konkretnego województwa,

• wpisany w konkretny priorytet (albo oś priorytetową) i działanie konkretnego RPO,

• niezbędny dla społeczności lokalnej,

• przyczyni się do wzrostu konkurencyjności regionu albo gminy.

To jeszcze nie wszystko. Przy wszystkich projektach, także tych, które nie mają żadnego związku z produkcją przemysłową, komisja oceniająca wniosek będzie badała, czy przedsięwzięcie nie będzie negatywnie wpływać na środowisko naturalne. Niezbędne jest przy tym studium wykonalności projektu, wraz z harmonogramem budowy i budżetem finansowym.

Pomoc unijna z programów pomocowych 2008 - 2013 ma charakter refundacji. Tylko w niektórych przypadkach po zrealizowaniu jakiegoś etapu inwestycji będzie możliwe otrzymanie częściowej dotacji. To oznacza, że samorząd terytorialny, aby otrzymać pomoc finansową, najpierw będzie musiał zabezpieczyć środki, w ramach własnego budżetu, lub otrzymać kredyt, pożyczkę albo skorzystać z leasingu.

SŁOWNIK

Beneficjent końcowy - instytucja, firma odpowiedzialna za zlecenie operacji. Istnieją dwa rodzaje beneficjentów końcowych: instytucje wdrażające program operacyjny oraz ostateczni odbiorcy pomocy.

Beneficjent ostateczny - osoba, instytucja albo grupa społeczna, (np. mieszkańcy gminy), bezpośrednio korzystająca z pomocy.

Działanie - instrument pomocy wdrążającej priorytet operacyjny w ramach programu operacyjnego, o odrębnym przeznaczeniu i zasadach realizacji. Grupa projektów realizujących ten sam cel w ramach konkretnego programu. W niektórych programach operacyjnych występują jeszcze poddziałania, jest to uszczegółowienie celów.

Priorytet - nazwany także jako oś priorytetowa lub priorytet operacyjny, zgodnie z ustawą o Narodowym Planie Rozwoju jest to grupa działań, których realizacja służy osiągnięciu celu szczegółowego określonego w konkretnym programie operacyjnym.

Produkt - w rozumieniu wszystkich unijnych programów pomocowych jest to wynik realizacji projektu, a więc, to co otrzyma beneficjent po zrealizowaniu np. przedsięwzięcia inwestycyjnego.

Monitorowanie - systematyczna obserwacja przez przedstawicieli instytucji, z którą zawierana była umowa o dofinansowanie, poziomu realizacji projektu zgodnie z harmonogramem wpisanym we wniosku lub (także) w studium wykonalności.

Trwałość projektu - w przypadku starania się o wsparcie w projektach inwestycyjnych, infrastrukturalnych, potencjalny beneficjent musi zagwarantować, że wyremontowana szkoła albo odrestaurowany dworek nie będzie wymagał w ciągu siedmiu lat poważnego remontu. Przez ten czas beneficjent powinien mieć prawo własności tej nieruchomości.

 

Droższe przedsięwzięcia

W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) istnieje priorytet XI - Kultura i dziedzictwo kulturowe. Jego ogólny budżet wynosi 576,4 mln euro. Instytucją wdrażającą jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN). Samorządy gminne, powiatowe i wojewódzkie mogą otrzymać wsparcie z tego priorytetu na przedsięwzięcia o wyższej wartości kosztorysowej od kilku milionów złotych wzwyż. Na przedsięwzięcia z dziedziny kultury przewidziano 2 proc. środków spośród blisko 28 mld euro, budżetu PO IiŚ.

W priorytecie XI PO IiŚ przewidziano trzy Działania:

• 11.1 - Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego,

• 11.2 - Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury,

• 11.3 - Rozwój infrastruktury szkolnictwa artystycznego.

We wszystkich działaniach pierwsze nabory wniosków wraz z projektami odbędą się w maju 2008 r. Pierwsze decyzje o dofinansowaniu zostaną ogłoszone przez MKiDN w styczniu 2009 r. Na stronach internetowych www.funduszestrukturalne.gov.pl opublikowane są już druki wniosków o dofinansowanie dla projektów infrastrukturalnych wraz z instrukcją ich wypełniania.

Ochrona dziedzictwa

W ramach Działania 11.1 - Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego PO IiŚ wspierane będą finansowo projekty z zakresu infrastruktury kultury przyczyniające się do ochrony dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ogólnopolskim. Pieniądze można więc otrzymać np. na: odnowę, rewitalizację i restaurację zabytkowych dzielnic miejskich, miejsc pamięci narodowej, pól bitew.

Pomoc otrzymają przedsięwzięcia polegające na rozwoju cyfrowych zasobów związanych z zabytkami. Może to być np. projekt wirtualnego muzeum.

Efektem realizacji projektów ma być w założeniu poprawa stanu zabytków (ruchomych i nieruchomości) o znaczeniu ogólnopolskim. Projekty realizowane w ramach Działania 11.1 mają przyczynić się do powstawania miejsc pracy i wzrostu PKB oraz atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej regionu i miasta.

Dzięki Działaniu 11.1 mogą być dofinansowane projekty polegające na:

• rewitalizacji, konserwacji, renowacji oraz adaptacji na cele kulturalne obiektów wpisanych do rejestru zabytków i zespołów tych obiektów wraz z ich otoczeniem, np. z parkiem,

• kupnie i remoncie trwałego wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej,

• konserwacji zabytkowych muzealiów, starodruków i innych zbiorów o wartości historycznej,

• zabezpieczeniu zabytków przed kradzieżą i zniszczeniem,

• rozwoju zasobów cyfrowych w dziedzinie kultury, w tym digitalizacji zabytkowych zasobów.

Na realizację projektów w ramach Działania Ochrona i zachowanie dziedzictwa narodowego przeznaczono do 2013 roku w ramach PO IiŚ 118,85 mln euro. Maksymalna kwota dofinansowania wynosi 85 proc. kosztów kosztorysowych inwestycji. Pozostałe 15 proc. to udział własny beneficjenta.

Istnieje możliwość otrzymania zaliczki na poczet poniesionych w przyszłości kosztów przy realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego. Każdy wniosek o zaliczkę będzie rozpatrywany indywidualnie. Minimalna wartość projektu w tym przypadku wynosi 20 mln zł. Natomiast np. konserwację zabytków ruchomych, rozwój zasobów cyfrowych, zabezpieczeń budynków, tworzenie wirtualnych instytucji kultury minimalna wartość projektu to 4 mln zł.

Pieniądze na rozwój

W ramach Działania 11.2 - Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym, wspierane finansowo będą rozwój oraz poprawa stanu tzw. infrastruktury niezabytkowej. Może to być zakup wyposażenia do muzeum albo remont i przebudowa instalacji sanitarnej i zabezpieczającej w instytucjach kultury. Wsparcie jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymać także na przygotowanie dokumentacji.

Refundowane więc będą działania obejmujące:

• budowę, rozbudowę, remont i przebudowę instytucji kultury;

• zakup i remont trwałego wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej;

• przygotowanie kompleksowej dokumentacji niezbędnej przy składaniu wniosku i realizacji przedsięwzięcia.

Na te działania łącznie przeznaczono 357,59 mln euro. Maksymalne dofinansowanie może wynieść 85 proc. wartości kosztorysowej przedsięwzięcia. Minimalna wartość projektu wynosi 20 mln euro. Natomiast w przypadku projektów zgłaszanych m.in. przez instytucje kultury (także zależne od samorządów) i archiwa państwowe minimalna wartość może być mniejsza i wynosić 4 mln zł. Przygotowanie dokumentacji jest dofinansowane bez względu na wielkość ponoszonych kosztów.

Samorządy mogą także otrzymać dotacje na rozwój szkolnictwa artystycznego w ramach Działania 11.3 - Infrastruktura szkolnictwa artystycznego. W ramach tego działania w PO IiŚ wspierane będą projekty z zakresu rozwoju oraz poprawy stanu infrastruktury szkół artystycznych. Na ten cel przeznaczono 100 mln euro. Dotowane będą:

• budowa, rozbudowa i remont szkół,

• zakupy i remont trwałego wyposażenia do prowadzenia działalności edukacyjnej i kulturalnej,

• cyfrowe zasoby biblioteczne,

• przygotowanie dokumentacji.

PRZYKŁAD

SZKOŁA W ZABYTKOWYM PAŁACU

Gmina wiejska Świerzno (Zachodniopomorskie), chcąc zwiększyć atrakcyjność turystyczną, skorzystała z dofinansowania unijnego. Zrealizowała projekt renowacji zabytkowego pałacu z 1888 roku w Stuchowie na potrzeby szkolne. Na przedsięwzięcie gmina otrzymała wsparcie w wysokości 450 tys. zł. Koszty całkowitego projektu to ponad 1 mln zł.

W pałacu funkcjonuje obecnie szkoła podstawowa i biblioteka publiczna. Prace polegały m.in. na naprawie murów i tynków, osuszaniu budynku, usunięciu skutków zawilgocenia. Zamontowano również nowe drzwi i okna, zrekonstruowano elementy ozdobne.

 

Wsparcie nie tylko z UE

Wsparcia samorządom wiejskim na finansowania infrastruktury edukacyjnej udziela w formie preferencyjnych kredytów Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej (EFRWP). Preferencyjność polega na niskim oprocentowaniu. W przypadku gdy przedsięwzięcie jest realizowane w ramach RPO lub innych unijnych programów operacyjnych kredyt jest udzielany do 100 proc. wartości inwestycji. W innym przypadku do 80 proc. kosztów inwestycyjnych. W obu przypadkach kwota pożyczki nie może być wyższa niż 700 tys. zł. Kredyt jest udzielany maksymalnie na pięć lat.

Jest on udzielany przez cztery banki: Bank Millennium, BGŻ, Gospodarczy Bank Wielkopolski i Bank Spółdzielczy Namysłów.

Za pieniądze z EWRWP można sfinansować budowę, przebudowę, remont i wyposażenie wiejskich gminnych szkół podstawowych, gimnazjów i liceów oraz zawodowych szkół rolniczych. Kredyty mogą być udzielone również na budowę, przebudowę oraz remonty towarzyszącej infrastruktury szkolno-oświatowej. Dotyczy to takich obiektów jak szkolne boiska, sale gimnastyczne, budynki magazynowo-gospodarcze oraz inne niezbędne urządzenia towarzyszące tym obiektom. O wsparcie mogą ubiegać się jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego i powiatowego. Innym warunkiem jest, aby inwestycja była realizowana w miejscowości liczącej nie więcej niż 20 tys. mieszkańców.

PRZYKŁAD

RENOWACJA ZABYTKOWEGO PLACU

Gmina Tykocin (Podlaskie) przeprowadziła częściowo za unijne pieniądze renowację Placu Czarnieckiego pochodzącego z 1425 roku, tj. z czasów lokacji miasta. Wartość dotacji wyniosła 450 tys. zł, a wszystkie koszty przedsięwzięcia to 724,8 tys. zł.

Projekt polegał na przebudowie nawierzchni placu i rewaloryzacji zieleni. Wykonano również nowe nawierzchnie ciągów komunikacyjnych, miejsca parkingowe, alejki i chodniki. Dzięki dofinansowania przywrócono miejscu dawny wygląd oraz ważną funkcję użytkową i turystyczną.

Dotacje krajowe na kulturę

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wzorem lat ubiegłych przygotowało programy operacyjne (PO), w ramach których m.in. samorządy mogą otrzymać dotacje na realizację projektów kulturalnych. Wysokość dofinansowania wynosi do 90 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Wnioski można składać do 31 maja.

W tym roku istnieją m.in. takie programy jak:

• Promocja twórczości

• Rozwój infrastruktury kultury i szkolnictwa artystycznego

• Edukacja kulturalna i upowszechnienie kultury

• Rozwój inicjatyw lokalnych

• Promocja czytelnictwa

• Promesa MKiDN

• Dziedzictwo kulturowe

W ramach PO Promocja twórczości jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymać wsparcie na zorganizowanie na swoim terenie wydarzenia artystycznego na skalę ogólnopolską lub regionalną. Minimalna wnioskowana kwota dotacji to 25 tys. zł.

W ramach PO Rozwój infrastruktury kultury i szkolnictwa artystycznego wsparcie można otrzymać na poprawę warunków funkcjonowania instytucji kultury. Można też za pieniądze rządowe zrealizować projekt, w ramach którego nastąpi poprawa efektywności zarządzania i funkcjonowania np. ośrodków i domów kultury. W przypadku prac inwestycyjnych, modernizacyjnych i adaptacyjnych, np. gmina powinna wnioskować o co najmniej 200 tys. zł. Natomiast w przypadku zakupu i przygotowania dokumentacji technicznej minimalna kwota to 25 tys. zł.

Celem PO Edukacja kulturalna i upowszechnienie kultury jest m.in. zwiększenie roli kultury w procesie edukacji, socjalizacji i adaptacji społecznej. W ramach tej formy pomocy samorządy mogą otrzymać wsparcie na projekty polegające np. na:

• zachowaniu tradycji i przekazu ludowego dziedzictwa kulturalnego,

• tworzeniu warunków do rozwoju twórczości artystycznej.

W tym programie realizowane są dwa priorytety:

• Edukacja kulturalna i kształcenie kadr kultury,

• Ochrona dziedzictwa kultury ludowej.

Dofinansowanie można otrzymać na zorganizowanie warsztatów, kursów i szkoleń, kampanii promocyjnych z zakresu kultury, przedsięwzięcia edukacyjnego, szkolenia i warsztatów o kulturze, konferencji i sympozjum.

PRZYKŁAD

ROZBUDOWA I MODERNIZACJA SZKOŁY

Gmina Bisztynek (Warmińsko-Mazurskie) za unijne dofinansowanie zrealizowała, rozbudowała i zmodernizowała kompleks szkolny wraz z wyposażeniem. Koszty całkowite projektu wyniosły ponad 10 mln zł. Wartość dotacji z ZPORR to ponad 7,5 mln zł.

Głównym celem projektu było wyrównywanie szans w dostępie do edukacji pomiędzy uczniami z obszarów wiejskich i miejskich.

Zmodernizowano infrastrukturę sportowo-rekreacyjną kompleksu szkolnego. Odbudowana szkoła została wyposażona w nowe meble, sprzęt specjalistyczny i urządzenia multimedialne. Poprawiono stan techniczny budynków, zorganizowano miejsce do zajęć rehabilitacyjno-korekcyjnych.

Minimalna wysokość dotacji wynosi 25 tys. zł

Natomiast w Programie Promocja inicjatyw lokalnych maksymalna wielkość dofinansowania wynosi 25 tys. zł. Dofinansowanie można otrzymać np. na zorganizowanie lokalnej imprezy i sezonu artystycznego, projekty edukacyjne, konkursy, plenery artystyczne, zajęcia terapeutyczne, wystawy, festiwale i koncerty.

Dzięki Programowi Promocja czytelnictwa gmina może otrzymać dotacje m.in. na zakup nowości wydawniczych do biblioteki publicznej, szczególnie na terenach wiejskich i na obszarach zmarginalizowanych. Dotacje pozyskać można również na promocję czytelnictwa. W ramach tego programu istnieją trzy priorytety:

• Rozwój księgozbioru bibliotek,

• Rozwój sektora książek i promocja czytelnictwa,

• Rozwój czytelnictwa kulturalnego.

PRZYKŁAD

WSPARCIE SZKOLEŃ

Centrum Edukacji i Kultury Zenit z Włocławka (Kujawsko-Pomorskie) we współpracy z gminami wiejskimi realizuje projekt oświatowy pod nazwą Zbierz plony swojej wiedzy. Koszty przedsięwzięcia to ponad 1,2 mln zł, w tym unijne wsparcie w wysokości ponad 904 tys. zł.

Projekt jest adresowany do mieszkańców wsi i mniejszych miast. W ramach tego projektu, kursami zawodowymi zostanie objętych 368 uczestników. Szkolenia dla nich są bezpłatne.

Zaproponowano im szkolenia m.in. z zakresu: kosmetyki, masażu, obsługi wózków widłowych, grafiki komputerowej oraz obsługi komputera i kas fiskalnych. Ten oświatowy projekt był poprzedzony badaniami ankietowymi dotyczącymi potrzeb mieszkańców.

Konieczne studium

Niezbędnym załącznikiem do wniosku o dofinansowanie jest studium wykonalności przedsięwzięcia inwestycyjnego. Szczególnie przy realizacji projektów z zakresu infrastruktury autorzy projektu muszą zwracać uwagę na ten dokument. To od niego zależy w głównej mierze, czy w ogóle przyznana zostanie dotacja i jak duża. Bardzo ważne jest sporządzenie dobrego studium wykonalności. W tym dokumencie trzeba podać ważne informacje o projekcie, określić cele i oddziaływanie projektu oraz rezultaty, jakie mają być osiągnięte.

Na początku trzeba określić tytuł przedsięwzięcia. Tytuł nie może być taki sam ani podobny do nazwy programu operacyjnego, w ramach którego samorząd ubiega się o dofinansowanie. Nie może być też podobny do nazwy priorytetu, działania lub poddziałania.

Trzeba opisać korzyści, jakie przyniesie inwestycja dla końcowych beneficjentów, a więc nie dla urzędu gminy lub starostwa powiatowego, ale dla lokalnej społeczności, która będzie korzystała np. z odbudowanej szkoły, wybudowanego ośrodka kultury albo odrestaurowanego pałacu. W studium wykonalności zawarta musi być m.in. analiza społeczno-gospodarcza opisująca problemy, jakie zostaną rozwiązywane po oddaniu do użytkowania inwestycji. Opisać trzeba także efekty realizacji inwestycji. Tego typu dane muszą być podawane w konkretnych wielkościach, np. w metrach kwadratowych wyremontowanej szkoły lub innej placówki oświatowej.

Jednym z rozdziałów studium jest analiza instytucjonalna. Podaje się w niej informacje o pośrednich i bezpośrednich beneficjentach, instytucjach oraz innych podmiotach zaangażowanych w realizację projektu. Konieczne są informacje o statusie prawnym beneficjenta i trwałości przedsięwzięcia oraz o harmonogramie pozyskiwania zezwoleń, prac przygotowawczych, przetargów i realizacji samej inwestycji. W analizie zaś prawnej trzeba podać status prawny nieruchomości. Oceniony powinien być stopień dostępności mediów.

 

Jednym z rozdziałów studium wykonalności jest analiza techniczna i technologiczna. Studium musi być zrozumiałe dla osób, które nie mają przygotowania technicznego. Część finansowa jest najważniejsza i najtrudniejsza. Wyliczyć w niej trzeba koszty inwestycyjne. W wyniku analizy finansowej wykazuje się rentowność projektu, poziom finansowania wewnętrznego i zewnętrznego, w tym dotacje unijne oraz ewentualne przychody ze zrealizowanego przedsięwzięcia. Należy także podać wszelkiego rodzaju przepływy finansowe związane z inwestycją oraz rachunek zysków i strat.

Natomiast analiza oddziaływania na środowisko to streszczenie raportu oddziaływania na środowisko. Przy inwestycjach edukacyjno-oświatowych i infrastruktury kulturalnej jest to formalność. Do tego wszystkiego należy dodać mapki i szkice projektu.

PRZYKŁAD

OŚRODEK KULTURY ZA DOTACJE Z UE

Gmin Busko (Świętokrzyskie) zmodernizowała i rozbudowała ośrodek kultury i miejscowy park zdrojowy. Projekt był dofinansowany w ramach ZPORR w kwocie 8,4 mln zł. Całkowity kosz to ponad 11,5 mln zł.

Prace polegały na:

• nadbudowie obiektu o salę konferencyjną wraz zapleczem, salę wystawową, scenę, sale klubowe, pokoje gościnne i biurowe,

• wykonanie balkonów na sali widowiskowo-kinowej,

• powstanie punktu informacji turystycznej, punktu dostępu do internetu, izby zbiorów regionalnych, galerii sztuki współczesnej oraz szkoły muzycznej I stopnia.

Celem projektu jest wzrost znaczenia kulturowego i turystycznego miasta. Obiekt będzie służył też celom szkoleniowym i oświatowym.

 

Źródła finansowania przedsięwzięć edukacyjnych i kulturalnych

CO W STUDIUM WYKONALNOŚCI POWINNO SIĘ ZNALEŹĆ

• Strona tytułowa,

• Podsumowanie z przeprowadzonych analiz,

• Definiowanie przedsięwzięcia,

• Charakteryzacja przedsięwzięcia,

• Analiza instytucji zaangażowanych w realizację projektu,

• Budżet i finansowanie projektu,

• Analiza techniczna i ekonomiczna,

• Oddziaływanie projektu na środowisko - synteza,

• Wnioski o potrzebie zrealizowania projektu,

• Podsumowanie,

• Załączniki (mapki, szkice oraz oświadczenie beneficjenta o generowaniu dochodu).

ADRESY INTERNETOWE:

• www.funduszestrukturalne.gov.pl - są tu zamieszczone opisy wszystkich RPO, podane są linki do urzędów marszałkowskich z wszystkich 16 województw,

• www.efrwp.org.pl - Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej,

• www.mkidn.gov.pl - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Kulturalnego, na tej stronie są opisane szczegółowe zasady otrzymania wsparcie na przedsięwzięcia kulturalne w ramach krajowych programów operacyjnych.

ANDRZEJ OKRASIŃSKI

andrzej.okrasinski@infor.pl