Czystość i porządek w gminie oraz gospodarka odpadami

Z ostatnich danych Ministerstwa Środowiska (stan na 31 grudnia 2007 r.) wynika, że nadal 640 gmin nie ma uchwalonych regulaminów utrzymania czystości i porządku. Z kolei na liście (stan na koniec stycznia 2008 r.) opracowanej przez Fundację Wspierania Inicjatyw Ekologicznych dalej widniało 400 jednostek samorządowych bez regulaminów utrzymania czystości i porządku oraz 101 jednostek samorządowych bez planu gospodarki odpadami. Jak na razie jedyną sankcją dla samorządów, które nie posiadają takich regulaminów, jest utrudnienie w dofinansowaniu środkami unijnymi projektów inwestycyjnych związanych z ekologią i ochroną środowiska.

Zadania gminy dotyczące utrzymania czystości i porządku, a także warunki udzielania zezwoleń podmiotom świadczącym usługi w zakresie objętym regulacją określone zostały w ustawie z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2005 nr 236, poz. 2008 ze zm.). Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. Gminy muszą zapewnić czystość i porządek na swoim terenie i utworzyć warunki niezbędne do ich utrzymania.

Regulamin w gminie

Rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Regulamin jest aktem prawa miejscowego.

Regulamin określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące:

• wymagań dotyczących utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących:

- prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwach domowych, odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych i odpadów z remontów,

- uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego,

- mycie i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi;

• rodzaju i minimalnej pojemności urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych, warunków rozmieszczania tych urządzeń i ich utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, przy uwzględnieniu:

- średniej ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach domowych bądź w innych źródłach,

- liczby osób korzystających z tych urządzeń;

• częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego;

• maksymalnego poziomu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji dopuszczonych do składowania na składowiskach odpadów;

• innych wymagań wynikających z gminnego planu gospodarki odpadami;

• obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku;

• wymagań utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji rolniczej, w tym także zakazu ich utrzymywania na określonych obszarach lub w poszczególnych nieruchomościach;

• wyznaczania obszarów podlegających obowiązkowej deratyzacji i terminów jej przeprowadzania.

Rada gminy powinna dostosować regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy do gminnego planu gospodarki odpadami w terminie nie dłuższym niż trzy miesiące od daty uchwalenia tego planu.

 

Obowiązki właścicieli nieruchomości

Poza obowiązkami samorządu lokalnego związanymi z utrzymaniem i porządkiem określone obowiązki mają również właściciele nieruchomości. I tak, muszą oni wyposażyć nieruchomości w urządzenia służące do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymać te urządzenia w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym. Właściciele poszczególnych nieruchomości powinni także przyłączyć je do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku, gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażyć nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych. Przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w spełniającą określone wymagania przydomową oczyszczalnię ścieków.

Właściwe nieruchomości muszą pamiętać także o zbieraniu i pozbywaniu się zgodnie z regulaminem porządku i czystości w gminie, powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych. Właściciele np. domów czy kamienic muszą uprzątać błoto, śnieg, lód i inne zanieczyszczenia z chodników położonych wzdłuż nieruchomości. Właściciel nieruchomości nie musi sprzątać chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych. Na właściciela nieruchomości mogą być nałożone także inne niż wyżej wymienione obowiązki, o ile zostaną określone w regulaminie czystości i porządku w gminie.

Porządek na drogach

Uprzątnięcie i pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z przystanków komunikacyjnych oraz z wydzielonych krawężnikiem lub oznakowaniem poziomym torowisk pojazdów szynowych należy do obowiązków przedsiębiorców użytkujących tereny służące komunikacji publicznej.

Obowiązki utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych należą do zarządu drogi. Do obowiązków zarządu drogi należy także:

• zbieranie i pozbywanie się odpadów zgromadzonych w urządzeniach do tego przeznaczonych i utrzymanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym;

• pozbywanie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości przyległych do drogi publicznej;

• uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników, jeżeli zarząd drogi pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na takim chodniku.

Nadzór nad realizacją obowiązków, o których mowa, sprawuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Do obowiązków gminy należy także uprzątnięcie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników, jeżeli gmina pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na takim chodniku, oraz zbieranie i pozbycie się odpadów zgromadzonych w urządzeniach do tego przeznaczonych umieszczonych na tym chodniku i utrzymanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym.

OBOWIĄZKI GMINY ZWIĄZANE Z CZYSTOŚCIĄ I PORZĄDKIEM

Samorząd gminny powinien:

• stworzyć warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewnić wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych;

• zapewnić budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami:

- stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty,

- instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części,

- szaletów publicznych;

• zapobiegać zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, m.in. przez zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku;

• określać wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych;

• zorganizować ochronę przed bezdomnymi zwierzętami oraz transport i unieszkodliwianie zwłok bezdomnych zwierząt;

• udostępniać mieszkańcom na stronie internetowej oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informację o znajdujących się na terenie gminy firmach zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych oraz adresach punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego;

• znakować obszary dotknięte lub zagrożone chorobą zakaźną zwierząt.

 

Udokumentowanie odbioru odpadów

Właściciele nieruchomości pozbywając się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych, musi udokumentować, przedstawiając odpowiednią umowę, to, że korzysta z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą posiadającym zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości lub w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Właściciel musi np. na żądanie straży miejskiej okazać umowę, o której mowa, oraz dowodów płacenia za usługi odbioru odpadów komunalnych.

Rada gminy może określić w drodze uchwały, w zależności od lokalnych warunków, inne sposoby udokumentowania wykonania obowiązków pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych.

Wysokość opłat określa rada

To rada gminy określa, w drodze uchwały, górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi związane z usługami w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości lub w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych.

Rada gminy, określając stawki opłat, stosuje niższe stawki, jeżeli odpady komunalne są zbierane i odbierane w sposób selektywny.

Rada gminy, określając stawki opłat za odbiór odpadów komunalnych, może stosować zróżnicowane stawki w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odległości od miejsca unieszkodliwiania odpadów komunalnych.

Gmina jest zobowiązana zorganizować odbieranie odpadów komunalnych oraz opróżnianie zbiorników bezodpływowych w przypadku właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli odpowiednich umów w tej sprawie.

Wójt, burmistrz, prezydent miasta wydaje z urzędu decyzję, w której ustala:

• obowiązek uiszczania opłat za odbieranie odpadów komunalnych lub opróżnianie zbiorników bezodpływowych,

• wysokość opłat wyliczonych z zastosowaniem stawek,

• terminy uiszczania opłat,

• sposób i terminy udostępniania urządzeń lub zbiorników w celu ich opróżnienia.

Decyzja, o której mowa, wydawana jest na okres jednego roku i nadaje się jej rygor natychmiastowej wykonalności.

Ponadto decyzja w sprawie m.in. uiszczania opłat za odbieranie odpadów komunalnych ulega przedłużeniu w drodze decyzji wydawanej z urzędu na kolejny okres, jeżeli właściciel nieruchomości nie przedstawi, na co najmniej trzy miesiące przed upływem daty obowiązywania decyzji, umowy, w której termin rozpoczęcia wykonywania usługi na odbiór odpadów komunalnych nie jest późniejszy niż data utraty mocy obowiązującej decyzji.

Referendum w sprawie obowiązków

Rada gminy może w drodze uchwały, na podstawie akceptacji mieszkańców wyrażonej w przeprowadzonym uprzednio referendum gminnym, przejąć od właścicieli nieruchomości takie obowiązki, jak:

• wyposażanie nieruchomości w urządzenia służące do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym;

• pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi;

• sprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości.

W sytuacji, o której mowa, referendum przeprowadza się z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego lub na wniosek co najmniej 10 proc. uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy. Referendum przeprowadzają i ustalają jego wynik powołane w tym celu właściwe gminne komisje do spraw referendum. Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30 proc. uprawnionych do głosowania.

Przejmując w drodze uchwał, po przeprowadzeniu referendum, od właścicieli nieruchomości obowiązki związane z zagospodarowaniem odpadów komunalnych, rada gminy ustala opłatę ponoszoną przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie przejętych obowiązków.

Opłata, o której mowa, ustalana jest w sposób zryczałtowany za okresowe pozbywanie się określonej ilości wskazanego rodzaju odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych. Wysokość opłaty jest uzależniona od faktycznych kosztów ponoszonych przez gminę z tytułu zorganizowania i funkcjonowania systemu zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych.

Ustalając opłaty, o których mowa, rada gminy określa terminy ich uiszczania. Opłaty nieuiszczone w wyznaczonym terminie podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

 

EWIDENCJA ZBIORNIKÓW, OCZYSZCZALNI I UMÓW

Gminy prowadzą ewidencję:

• zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej;

• przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej;

• umów zawartych na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w celu kontroli wykonywania przez właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców obowiązków wynikających z ustawy.

DEFINICJE

nieczystości ciekŁe - to ścieki gromadzone przejściowo w zbiornikach bezodpływowych;

odpady komunalne - to odpady komunalne w rozumieniu przepisów o odpadach;

stacje zlewne - to instalacje i urządzenia zlokalizowane przy kolektorach sieci kanalizacyjnej lub przy oczyszczalniach ścieków służące do przyjmowania nieczystości ciekłych dowożonych pojazdami asenizacyjnymi z miejsc gromadzenia;

zbiorniki bezodpŁywowe - to instalacje i urządzenia przeznaczone do gromadzenia nieczystości ciekłych w miejscu ich powstawania.

Wniosek o zezwolenie

Wymagane jest uzyskanie zezwolenia na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie:

• odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości,

• opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych,

• ochrony przed bezdomnymi zwierzętami,

• prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części.

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa i podaje do publicznej wiadomości wymagania, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie wymienionych wyżej zezwoleń.

Określając wymagania, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na odbieranie odpadów komunalnych lub opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, powinien uwzględniać:

• opis wyposażenia technicznego niezbędnego do realizacji zadań;

• w przypadku zezwolenia na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości - również miejsca odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych wynikające z wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, do których odpady mają być przekazywane.

Gminne jednostki organizacyjne prowadzące na obszarze własnej gminy działalność np. w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości nie mają obowiązku uzyskania zezwoleń, ale muszą spełniać warunki wymagane przy udzielaniu takich zezwoleń.

Zezwolenia związane z zagospodarowaniem odpadów komunalnych udziela, w drodze decyzji, wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce świadczenia usług. Zezwolenie wydaje się na czas oznaczony, nie dłuższy niż dziesięć lat.

Wniosek o udzielenie zezwolenia powinien zawierać:

• imię i nazwisko lub nazwę oraz adres zamieszkania lub siedziby przedsiębiorcy ubiegającego się o zezwolenie oraz jego numer identyfikacji podatkowej (NIP);

• określenie przedmiotu i obszaru działalności;

• określenie środków technicznych, jakimi dysponuje ubiegający się o zezwolenie na prowadzenie działalności objętej wnioskiem;

• informacje o technologiach stosowanych lub przewidzianych do stosowania przy świadczeniu usług w zakresie działalności objętej wnioskiem;

• proponowane zabiegi z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej planowane po zakończeniu działalności;

• określenie terminu podjęcia działalności objętej wnioskiem oraz zamierzonego czasu jej prowadzenia.

Do wniosku przedsiębiorca musi dołączyć zaświadczenie o braku zaległości podatkowych i zaległości w płaceniu składek na ubezpieczenie zdrowotne lub społeczne.

Przedsiębiorca ubiegający się o zezwolenie na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości powinien we wniosku dodatkowo:

• określić rodzaje odpadów komunalnych odbieranych od właścicieli nieruchomości,

• przedstawić sposób realizacji obowiązku ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji, składowanych na składowisku odpadów,

• udokumentować gotowość przyjęcia odpadów przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.

Przedsiębiorca ubiegający się wyłącznie o zezwolenie na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych powinien udokumentować gotowość ich odbioru przez stację zlewną. Przedsiębiorca ubiegający się o zezwolenie na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, obejmujące niesegregowane odpady komunalne, musi również odbierać wszystkie selektywnie zbierane rodzaje odpadów komunalnych, w tym powstające w gospodarstwach domowych odpady wielkogabarytowe, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny i odpady z remontów.

Działając na podstawie odrębnych decyzji, przedsiębiorca, który odbiera od właścicieli nieruchomości odpady komunalne na podstawie zezwolenia, przed przekazaniem ich do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania wskazanych w tym zezwoleniu może prowadzić sortowanie lub kompostowanie tych odpadów w instalacjach, do których posiada tytuł prawny.

 

Jeżeli przedsiębiorca, który uzyskał zezwolenie np. na odbiór odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych, nie wypełnia określonych w nim warunków, wójt burmistrz lub prezydent miasta, który wydał zezwolenie, wzywa go do niezwłocznego zaniechania naruszania tych warunków. Jeżeli przedsiębiorca mimo wezwania nadal dopuszcza się naruszeń, zezwolenie jest cofane w drodze decyzji, bez odszkodowania,

Wygaśnięcie lub cofnięcie zezwolenia nie zwalnia przedsiębiorcy z wykonania określonych w zezwoleniu obowiązków dotyczących wymagań sanitarnych i ochrony środowiska.

Kontrola działalności

Przed podjęciem decyzji w sprawie wydania zezwolenia np. na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości wójt, burmistrz lub prezydent miasta może:

• wezwać przedsiębiorcę do uzupełnienia w wyznaczonym terminie, jednak nie krótszym niż 14 dni, brakującej dokumentacji poświadczającej, że przedsiębiorca spełnia warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania działalności objętej zezwoleniem;

• dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie zezwolenia w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniem.

Przedsiębiorca jest zobowiązany niezwłocznie zgłaszać wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta wszelkie zmiany danych określonych w zezwoleniu. Odmowa wydania zezwolenia, jego zmiana i cofnięcie zezwolenia następuje w drodze decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Ponadto wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy w zakresie zgodności wykonywanej działalności z udzielonym zezwoleniem.

Kontrola przeprowadzana jest na podstawie upoważnienia wydanego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Osoby upoważnione do dokonania kontroli są uprawnione do: wstępu na teren przedsiębiorcy w dniach i godzinach, w których jest lub powinna być wykonywana działalność objęta zezwoleniem, oraz żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępniania danych mających związek z przedmiotem kontroli.

Kontrolę przeprowadza się wyłącznie w obecności osoby uprawnionej do reprezentowania przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej do reprezentowania tego przedsiębiorcy podczas kontroli. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może upoważnić do dokonywania kontroli inny organ administracji wyspecjalizowany w kontroli danego rodzaju działalności.

OPŁATA SANKCYJNA

Stwierdzając naruszenie, np. przez gminną jednostkę organizacyjną, obowiązku w zakresie ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, wojewódzki inspektor ochrony środowiska będzie nakładał na podmiot do tego obowiązany, w drodze decyzji, opłatę sankcyjną w wysokości od 40 tys. do 200 tys. zł, ustalając wysokość opłaty w zależności od stopnia niewykonania obowiązku.

Stwierdzając naruszenie obowiązku zorganizowania systemu selektywnego zbierania odpadów, wojewódzki inspektor ochrony środowiska nakłada na podmiot do tego obowiązany, w drodze decyzji, opłatę sankcyjną w wysokości od 10 tys. do 40 tys. zł - art. 79a ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251)

ZADANIA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W GOSPODARCE ODPADAMI KOMUNALNYMI

Do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy:

• zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych;

• zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe:

- ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,

- wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych,

- osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych;

• zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców;

• zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych do składowania:

- do dnia 31 grudnia 2010 r. - do nie więcej niż 75 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,

- do dnia 31 grudnia 2013 r. - do nie więcej niż 50 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,

- do dnia 31 grudnia 2020 r. - do nie więcej niż 35 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji - w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku.

Do obowiązkowych zadań własnych województwa w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych wydzielonych z odpadów komunalnych.

Wykaz właścicieli nieruchomości

Przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości lub opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych jest zobowiązany do 15 dnia po upływie każdego miesiąca sporządzić i przekazać wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta wykaz właścicieli nieruchomości, z którymi w poprzednim miesiącu zawarł umowy oraz wykaz właścicieli nieruchomości, z którymi w poprzednim miesiącu umowy uległy rozwiązaniu lub wygasły. Wykaz zawiera imię i nazwisko lub nazwę oraz adres właściciela nieruchomości oraz adres nieruchomości.

 

Firma lub jednostka prowadząca działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości lub opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych jest zobowiązana do sporządzania i przekazywania wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji dotyczącej:

• masy poszczególnych rodzajów odebranych odpadów komunalnych lub ilości i rodzaju nieczystości ciekłych z obszaru danej gminy w terminie do końca I kwartału za poprzedni rok kalendarzowy;

• sposobów zagospodarowania poszczególnych rodzajów odebranych odpadów komunalnych;

• masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, składowanych na składowisku odpadów;

• masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, nieskładowanych na składowiskach odpadów, i sposobów lub sposobu ich zagospodarowania.

Plany gospodarki odpadami

Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby:

• zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania;

• zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów;

• zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

Aby osiągnąć powyżej wymienione cele, a także aby stworzyć w kraju zintegrowaną i wystarczającą sieć instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, opracowywane są plany gospodarki odpadami. Plany te określają:

• opis aktualnego stanu gospodarki odpadami,

• cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągania;

• prognozowane zmiany w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami;

• zadania, których realizacja zapewni poprawę sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami;

• rodzaj przedsięwzięć i harmonogram ich realizacji;

• instrumenty finansowe służące realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami,

• system gospodarowania odpadami;

• system monitoringu i sposób oceny realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami.

Plany są opracowywane na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Rada Ministrów uchwala krajowy plan gospodarki odpadami opracowany przez ministra właściwego do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej.

Projekt wojewódzkiego, powiatowego lub gminnego planu gospodarki odpadami opracowują organy wykonawcze województwa, powiatu lub gminy. Wojewódzki, powiatowy i gminny plan gospodarki odpadami stanowi część odpowiedniego programu ochrony środowiska i jest tworzony w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska.

Projekty planów podlegają zaopiniowaniu:

• projekt planu krajowego - przez zarządy województw;

• projekt planu wojewódzkiego - przez ministra właściwego do spraw środowiska, organy wykonawcze powiatów i gmin z obszaru województwa, wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, a w zakresie związanym z ochroną wód - przez właściwego dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej oraz w zakresie związanym z portami i wodami morskimi - przez dyrektora właściwego urzędu morskiego;

• projekt planu powiatowego - przez zarząd województwa oraz przez organy wykonawcze gmin z terenu powiatu;

• projekt planu gminnego - przez zarząd województwa oraz zarząd powiatu.

Organy, o których mowa, udzielają opinii w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od dnia otrzymania projektu. Nieudzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną.

W miastach, w których funkcje organów powiatu sprawują organy gminy, plan gospodarki odpadami obejmuje zadania planu powiatowego i gminnego. Projekt planu jest opiniowany przez zarząd województwa.

Organy wykonawcze gmin, będących członkami związków międzygminnych, mogą opracować jeden projekt wspólnego planu gospodarki odpadami, obejmujący zadania gminnego planu gospodarki odpadami. Projekt planu jest opiniowany przez zarządy województw i powiatów, na których terenie położone są gminy. Również zarządy powiatów, będących członkami związków powiatów, mogą opracować jeden projekt wspólnego planu gospodarki odpadami, obejmujący zadania powiatowego planu gospodarki odpadami.

 

Sprawozdania z wykonania planów

Sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami, obejmujące okres dwóch lat kalendarzowych, według stanu na 31 grudnia roku kończącego ten okres przygotowują:

• minister właściwy do spraw środowiska - z realizacji planu krajowego;

• zarząd województwa - z realizacji planu wojewódzkiego;

• zarząd powiatu - z realizacji planu powiatowego;

• organ wykonawczy gminy - z realizacji planu gminnego.

Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami:

• organ wykonawczy gminy przedkłada radzie gminy i zarządowi powiatu w terminie do dnia 31 marca po upływie okresu sprawozdawczego;

• zarząd powiatu przedkłada radzie powiatu i zarządowi województwa w terminie do 30 czerwca po upływie okresu sprawozdawczego;

• zarząd województwa przedkłada sejmikowi województwa i ministrowi właściwemu do spraw środowiska w terminie do 30 września po upływie okresu sprawozdawczego;

• minister środowiska przedkłada Radzie Ministrów w terminie do 31 grudnia po upływie okresu sprawozdawczego.

Plany gospodarki odpadami podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co cztery lata. Plany gospodarki odpadami powinny być opracowywane zgodnie z polityką ekologiczną państwa.

Wojewódzki plan gospodarki odpadami powinien być zgodny z krajowym planem gospodarki odpadami, plan powiatowy powinien być zgodny z planem wojewódzkim gospodarki odpadami, a gminny plan gospodarki odpadami powinien być zgodny z planem powiatowym.

Krajowy plan gospodarki odpadami może określać przedsięwzięcia priorytetowe, które stanowią instalacje o znaczeniu ponadwojewódzkim, służące do unieszkodliwiania odpadów i spełniające następujące kryteria:

• w instalacjach są unieszkodliwiane odpady z obszaru większego niż obszar jednego województwa;

• istnienie tych instalacji jest niezbędne do:

- utworzenia i utrzymania w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do unieszkodliwiania odpadów,

- realizacji zadań zawartych w krajowym planie gospodarki odpadami.

Krajowy, wojewódzki lub powiatowy plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na obszarze danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej obszar, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym pojazdy wycofane z eksploatacji, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, PCB, azbest, odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory.

Gminny plan gospodarki odpadami obejmuje odpady komunalne powstające na obszarze danej gminy oraz przywożone na jej obszar z uwzględnieniem odpadów komunalnych ulegających biodegradacji oraz odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych.

Uwzględnienie określonych przedsięwzięć związane z unieszkodliwianiem odpadów w planie gospodarki odpadami jest o tyle ważne, że dzięki temu mogą być realizowane z udziałem środków z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

PRZYKŁAD

PODSTAWA OBNIŻENIA OPŁAT

Rada gminy w uchwale ustaliła górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi w zakresie usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, różnicując wysokość miesięcznych stawek opłat w zależności od faktu gromadzenia nieczystości w pojemnikach przeznaczonych do indywidualnego użytkowania na terenie danej nieruchomości, w workach bądź też w pojemnikach ogólnie dostępnych. W ocenie wojewody powyższa regulacja narusza przepisy art. 6 ust. 2 i 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008 ze zm.).

Jak wynika z art. 6 ust. 2 powołanej ustawy, rada gminy określa w drodze uchwały górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi w zakresie odbioru odpadów komunalnych oraz opróżniania zbiorników bezodpływowych. Rada gminy, określając stawki opłat, o których mowa, stosuje niższe stawki, jeżeli odpady komunalne są zbierane i odbierane w sposób selektywny.

Zdaniem wojewody ani uchwała, ani obowiązujący na obszarze gminy regulamin czystości nie wskazuje na konkretną pojemność pojemników do gromadzenia odpadów komunalnych ani worków przeznaczonych do gromadzenia odpadów. Regulamin wskazywał jedynie minimalną pojemność pojemnika, określając, że nie może być ona mniejsza niż 60 l. Górne stawki opłat zostały zatem określone w oderwaniu od ilości odpadów przeznaczonych do usunięcia i unieszkodliwienia.

Wojewoda uznała, że rada gminy bezpodstawnie obniżyła stawki opłat w zależności od rodzaju pojemników, w jakich gromadzone są nieczystości. Nie można uznać obłożonego niższą stawką opłaty zbierania odpadów do pojemników ogólnie dostępnych czy worków za selektywne bez uwzględnienia rodzaju odpadów w nich gromadzonych - na podstawie rozstrzygnięcia nadzorczego z dnia 2 maja 2007 r. wojewody lubelskiego NK.II.0911-201-07

PRZYKŁAD

OBOWIĄZKI OKREŚLONE W ZEZWOLENIU

Przedsiębiorstwo T.-F. zwróciło się do burmistrza miasta o zezwolenie na działalność polegającą na usuwaniu, wykorzystywaniu i unieszkodliwianiu odpadów na terenie miasta - przez czas nieokreślony.

Burmistrz wydał decyzję, w której zezwolił wnioskodawcy na prowadzenie działalności w zakresie usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych na określony czas. Oprócz elementów ustawowo przewidzianych, w tym określenia obowiązków w zakresie zawierania umów z wytwórcami odpadów komunalnych i prowadzenia rejestru zawartych umów, w zezwoleniu nałożono na wnioskodawcę obowiązek przekazywania kopii rejestru umów do dyrektora Zakładów Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej.

Od decyzji tej przedsiębiorstwo T.-F. odwołało się, argumentując, iż zbyt rygorystycznie ograniczono termin ważności zezwolenia, oraz zarzuciło brak podstawy prawnej do nakładania obowiązku przekazywania kopii rejestru umów zawartych z wytwórcami odpadów.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze rozpatrując sprawę uznało, że bezpodstawnie nałożono na przedsiębiorcę obowiązek przekazywania kopii rejestru umów do dyrektora zakładów gospodarki komunalnej i mieszkaniowej i wydziału gospodarki urzędu miejskiego w O. Kolegium nie mogło przychylić się do argumentów odwołującej się spółki w kwestii okresu ważności zezwolenia.

Zdaniem kolegium, przepis art. 9 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach (Dz.U. nr 132, poz. 622) określa, jakie elementy powinno zawierać zezwolenie na usuwanie, wykorzystywanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych. Wymienione w ustawie elementy zezwolenia mają charakter kompleksowy i zamknięty, co oznacza, że w konkretnym zezwoleniu na prowadzenie przedmiotowej działalności organ wydający zezwolenie nie może pominąć żadnego z nich, ale też nie może swobodnie kształtować treści zezwolenia poprzez nakładanie na podmiot gospodarczy innych obowiązków niż w zakresie wynikającym z treści art. 9 ust. 1 ustawy. Takie działanie organu wydającego zezwolenie należy zakwalifikować jako działanie bez podstawy prawnej - na podstawie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z dnia 13 sierpnia 1998 r., SKO 4103/4/98

Zbigniew Kornat

gp@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008 ze zm.).

• Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251).

• Rozporządzenie ministra środowiska z 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. nr 66, poz. 620 ze zm.).