Środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji

Postępowanie egzekucyjne w administracji może być prowadzone w różny sposób, przy zastosowaniu różnych, często dolegliwych dla zobowiązanego środków. Podmiotom uczestniczącym w postępowaniu przysługują jednak środki zaskarżenia mające na celu powstrzymanie negatywnych skutków działania organu egzekucyjnego.

Zażalenie

Rozstrzygnięcia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji przybierają formę postanowienia. Na postanowienia takie w większości przypadków przysługuje zażalenie wnoszone w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia do organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który postanowienie wydał.

Artykuł 17 § ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: ustawa o postępowaniu egzekucyjnym), określający rolę zażalenia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie może stanowić samoistnej podstawy prawnej wydania postanowienia. Przepis ten określa jedynie formę działania organu egzekucyjnego, ustanawiając domniemanie właśnie formy postanowienia (wyrok WSA w Warszawie z 22 września 2004 r., sygn. akt III SA 2024/03). Jednak w sytuacji gdy postanowienie zostało wydane, wniesienie zażalenia nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny może jednak zadecydować o wstrzymaniu postępowania w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

W pozostałym zakresie do zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Można zatem przyjąć, że zażalenie z ustawy o postępowaniu egzekucyjnym stanowi odpowiednik zażalenia z k.p.a.

Zarzut

W postępowaniu mogą zostać wniesione przez zobowiązanego zarzuty. Ich celem jest powstrzymanie wykonania egzekucji z uwagi na występujące w sprawie istotne okoliczności. Wniesienie zarzutów, co do zasady, nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, ale w uzasadnionych przypadkach organ egzekucyjny może wstrzymać postępowanie. W art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym wskazano podstawy zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej. Wśród wymienionych tam przesłanek można zwłaszcza wskazać wykonanie lub umorzenie obowiązku poddanego egzekucji, przedawnienie, wygaśnięcie, nieistnienie tegoż obowiązku, odroczenie terminu wymagalności obowiązku, błąd co do osoby zobowiązanego czy nawet niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym. W większości wypadków do zarzutu zobowiązanego powinien ustosunkować się wierzyciel. Po otrzymaniu tego stanowiska (wyrażanego w formie postanowienia) organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie zgłoszonych zarzutów. Jeżeli zarzuty zostaną przez organ uznane za uzasadnione – w postanowieniu organ umarza postępowanie egzekucyjne bądź stosuje mniej dolegliwy środek.