Polska - Niemcy. Zamiast reparacji wsparcie dla ocalałych z okupacji i Dom Polsko-Niemiecki w Berlinie

• Konsultacje między rządami Polski i Niemiec
• Niemcy deklarują wsparcie dla żyjących jeszcze Polaków poszkodowanych w II wojnie światowej
• Dom Polsko-Niemiecki 
• Polsko-Niemiecki Plan Działania
• Polska i Niemcy a bezpieczeństwo Europy
• Wsparcie dla Ukrainy
• Kwestie klimatyczne

Konsultacje między rządami Polski i Niemiec

W dniu 2 lipca 2024 r. w Warszawie w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyły się polsko-niemieckie konsultacje międzyrządowe. Obradom przewodniczył Premier Donald Tusk oraz Kanclerz Olaf Scholz. Przyjęty został także Polsko-Niemiecki Plan Działania, w którym oba kraje zadeklarowały wolę bliskiej współpracy. 

Ostatnie konsultacje międzyrządowe między Polską a Niemcami odbyły się w 2018 r. z udziałem kanclerz Niemiec Angeli Merkel i premiera Mateusza Morawieckiego. Wtorkowe rozmowy były więc postrzegane jako nowe otwarcie w relacjach między oboma krajami, o czym wielokrotnie mówił we wtorek Tusk.

"Wydaje się, że obaj jesteśmy we właściwym miejscu, dbając o to, by te relacje znowu były relacjami nacechowanymi wzajemnym zaufaniem, cierpliwością, kiedy trzeba, i jesteśmy na dobrej drodze, aby znów z pełnym przekonaniem mówić o przyjaźni polsko-niemieckiej w tych bardzo trudnych czasach" - wskazał polski premier. Podkreślił, na taki komunikat czekają też inne państwa, w tym Ukraina. "Wszyscy patrzą na nasze relacje z dużą nadzieją, bo mogą one otworzyć wiele różnych ciekawych możliwości dla całej Europy, Ukrainy, Niemiec i przede wszystkim, z mojego punktu widzenia, dla Polski" - powiedział.

Niemcy deklarują wsparcie dla żyjących jeszcze Polaków poszkodowanych w II wojnie światowej

O tym, że po zakończeniu pierwszych od 2018 r. konsultacji międzyrządowych strona niemiecka planuje ogłosić inicjatywę dotyczącą świadczeń dla żyjących jeszcze Polaków poszkodowanych w II wojnie światowej, nieoficjalnie informowała m.in. PAP.

Na wspólnej konferencji z premierem Donaldem Tuskiem kanclerz Niemiec Olaf Scholz przekazał, że Niemcy są świadome "swojej wielkiej winy i odpowiedzialności za milion ofiar niemieckiej okupacji" i "będą starały się realizować wsparcie" na rzecz osób ocalałych. Nieznane są jednak szczegóły tego wsparcia ani liczba jego adresatów - wcześniej nieoficjalnie szacowana na ok. 40-50 tys. osób.

Pytany o to, czy nie jest rozczarowany, że nie udało się ustalić konkretnej pomocy dla żyjących Polaków poszkodowanych w II wojnie światowej, Tusk przyznał, że "nie ma takich gestów, które by usatysfakcjonowały Polaków i takiej sumy pieniędzy, która by zrównoważyła to, co się stało w trakcie II wojny światowej". "Dla mnie ważne, że dzisiaj usłyszałem słowa i deklaracje, które potwierdzają powszechne przekonanie w Polsce, że wymuszone historią zrzeczenie reparacji nie zmienia faktu (...), ile tragicznych strat w ludziach, majątku, terytoriach Polska poniosła wskutek napaści Niemiec na Polskę" - powiedział polski premier.

Bartłomiej E. Nowak z Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego skomentował, że temat zadośćuczynienia za straty wojenne musiał być podjęty na pierwszych konsultacjach międzyrządowych pod przewodnictwem nowego gabinetu Tuska.
"To był taki gorący kartofel zostawiony po poprzednim rządzie. Teraz chodziło raczej o obniżenie temperatury tego problemu niż o konkretne decyzje, bo te są raczej symboliczne. Scholz zasugerował, że Niemcy zaangażują się we wsparcie żyjących ofiar niemieckiej okupacji. Padła też ważna symboliczna deklaracja o pomniku ofiar, który ma być wybudowany w Berlinie. Mam nadzieję, że ten temat nie będzie już przedmiotem sporów na agendzie polsko-niemieckiej, aczkolwiek ciężko powiedzieć o satysfakcji którejkolwiek ze stron" - stwierdził Nowak.

Dom Polsko-Niemiecki 

Kanclerz Scholz poinformował również o zeszłotygodniowej decyzji swojego gabinetu federalnego ws. utworzenia w Berlinie "miejsca upamiętnienia polskich ofiar II wojny światowej i nazistowskiej okupacji". Zapowiadany już wcześniej Dom Polsko-Niemiecki ma być "widocznym znakiem przeciwko zapomnieniu oraz przestrogą na przyszłość".

Polsko-Niemiecki Plan Działania

Kwestie historyczne wchodzą m.in. w skład przyjętego we wtorek "Polsko-Niemieckiego Planu Działania", w którego centrum mają być kwestie związane z bezpieczeństwem. Scholz przekazał, że istnieje "cała gama tematów i projektów", nad którymi Polska i Niemcy będą współpracować w kolejnych latach. Nie wymienił jednak, czego dokładnie będą dotyczyć.

W opublikowanym tego samego dnia dokumencie możemy przeczytać, że chodzi o współpracę w bardzo wielu dziedzinach takich jak: mniejszość niemiecka w Polsce i polska społeczność w Niemczech, współpraca transgraniczna, Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, wymiar sprawiedliwości, współpraca policyjna i graniczna, sport i turystyka, nauka, zdrowie, równość płci i osób LGBTIQ+, bezpieczeństwo i współpraca wojskowa, praworządność, gospodarka, transport.

Co do historii, to napisano m.in.:
Oba rządy prowadzą intensywny dialog na temat środków wsparcia dla żyjących ofiar niemieckiej agresji i okupacji w latach 1939-1945, upamiętnienia i bezpieczeństwa. Ważną rolę w tym procesie będzie odgrywać Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie. 
W tym kontekście podkreślamy utworzenie Domu Niemiecko-Polskiego w centralnej lokalizacji w Berlinie, poświęconego polskim ofiarom II wojny światowej. Dodatkowo podkreślamy potrzebę jak najszybszego ukończenia tego projektu związanego z godnym upamiętnieniem polskich ofiar drugiej wojny światowej w centralnej lokalizacji w Berlinie. W ramach Domu należy przede wszystkim uwzględnić stworzenie pomnika  poświęconego pamięci polskich ofiar niemieckiej okupacji Polski w latach 1939–1945.To miejsce pamięci zostanie wzbogacone częścią informacyjną w postaci wystawy stałej przedstawiającej kompleksowy obraz niemieckiej okupacji Polski.
Doceniamy starania oraz wieloletnią pracę polskich i niemieckich ekspertów i badaczy nad projektem polsko-niemieckiego podręcznika do historii pod tytułem „Europa. Nasza Historia”. Zobowiązujemy się do promowania szerokiego zastosowania tegopodręcznika jako materiału edukacyjnego w polskich i niemieckich szkołach.

Polska i Niemcy a bezpieczeństwo Europy

Polski premier wskazywał natomiast, że nie wyobraża sobie, by Niemcy nie stały się wiodącym państwem w kwestii bezpieczeństwa i że sprawy z tym związane nie mogą być realizowane za pośrednictwem "oddzielnych, czasem wręcz skontrowanych ze sobą inicjatyw". Powołując na konkluzje zeszłotygodniowej Rady Europejskiej, premier wskazał, iż Unia Europejska jest zainteresowana budową "Tarczy Wschód", a więc "skuteczną obroną granicy wschodniej Unii Europejskiej". "Również (...) nie ma wątpliwości, że Europa powinna czuć się odpowiedzialna za bezpieczne niebo nad Europą" - powiedział.

"Mamy wspólną odpowiedzialność za obronność i bezpieczeństwo Europy. Dotyczy to wszystkich wymiarów, także jeśli chodzi o granice zewnętrzne" - wtórował mu kanclerz Niemiec Olaf Scholz. "Kiedy myślimy o obronności powietrznej, to mamy też na myśli rozwój infrastruktury obronności, tak, aby wojska mogły się przemieszczać z Niemiec lub przez Niemcy. To są kwestie, którymi się teraz zajmujemy. Tutaj mówimy jednym głosem. Musimy mieć wspólne stanowisko i musimy dobrze ze sobą współpracować w ramach NATO i UE, aby ta współpraca była zwiększona" - dodał.

Wsparcie dla Ukrainy

Scholz podkreślał również, że Polska i Niemcy to kraje świadczące największe wsparcie dla Ukrainy "pod względem politycznym, militarnych oraz jeśli chodzi o przyjmowanie uchodźców z tego kraju". "Jeszcze ściślej będziemy współpracować w dziedzinie wsparcia Ukrainy, a także towarzyszyć Ukrainie na drodze do UE" - zapowiadał. Przywódca Niemiec opowiedział się za dalszym rozszerzeniem Unii Europejskiej, wskazując jednocześnie, że wiąże się to z procesem wewnętrznych reform - tak, by ta była w stanie działać skutecznie.

Kwestie klimatyczne

Wśród innych obszarów współpracy Scholz wymieniał też m.in. kwestie klimatyczne, wskazując, że cieszy się, iż Polska przystąpi do tzw. klubu klimatycznego skupiającego gospodarki dążące do ambitnych celów w tym względzie. Zapowiedział również, że w przyszłym roku w Polsce i w Niemczech zostanie wprowadzony polsko-niemiecki bilet młodzieżowy.

(PAP)
sno/ mhr/