Komu przysługują świadczenia rodzinne

Nowy okres zasiłkowy potrwa od września tego roku do sierpnia 2008 r. Od początku lipca można już ubiegać się o świadczenia wypłacane w tym czasie. Złożenie wniosku do gminy do końca tego miesiąca gwarantuje, że wypłata świadczeń za wrzesień nastąpi właśnie w tym miesiącu. Dzięki temu można uniknąć miesięcznej przerwy w otrzymywaniu pomocy.

Liczy się dochód

Podstawowym świadczeniem adresowanym do rodzin z dziećmi jest zasiłek rodzinny. Od możliwości skorzystania z niego uzależniona jest wypłata siedmiu dodatków. Są one przyznawane, gdy zachodzą określone okoliczności (na przykład urodzi się dziecko czy rodzic korzysta z urlopu wychowawczego).

Warunkiem, który trzeba spełnić, aby mieć prawo do zasiłku, jest nieprzekroczenie określonego kryterium dochodowego. Jest on wypłacany, gdy dochód na członka rodziny nie przekracza 504 zł netto miesięcznie. Gdy członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne (legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności) dochód ten wynosi 583 zł.

Wysokość zasiłku rodzinnego od września 2006 r. jest uzależniona od wieku dziecka i wynosi:

l 48 zł na dziecko w wieku do 5 roku życia,

l 64 zł na dziecko w wieku 6-18 lat,

l 68 zł na dziecko w wieku 19-24 lata.

Dla kogo zasiłek

Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) do ukończenia przez dziecko 18 lat. Jeśli uczy się ono w szkole, okres pobierania zasiłku może być wydłużony do ukończenia przez nie 21 lat. Zasiłek jest wypłacany do 24 roku życia dziecka, jeżeli kontynuuje ono naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Zasiłek przysługuje na dzieci własne, małżonka i przysposobione oraz dzieci, w sprawie których toczy się postępowanie o przysposobienie, i dzieci znajdujące się pod opieką prawną.

Także tzw. osoba ucząca się może otrzymywać zasiłek rodzinny. W rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych jest to osoba pełnoletnia, ucząca się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony.

Kto nie dostanie

Przekroczenie dopuszczalnego dochodu to niejedyna bariera uniemożliwiająca otrzymanie zasiłku. Nie jest on także wypłacany, jeżeli:

l dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim,

l dziecko lub osoba ucząca się jest umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się są uprawnieni do zasiłku rodzinnego na własne dziecko,

l dziecko trafi do rodziny zastępczej,

l osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz tego dziecka od drugiego z jego rodziców, chyba że: rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany, powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone, sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego do świadczenia alimentacyjnego na rzecz dziecka.

Ważne!

Gmina przy ustalaniu prawa do zasiłku rodzinnego na nowy okres zasiłkowy uwzględni dochód na osobę w rodzinie z 2006 roku

PRZYKŁAD: DORABIANIE NA WYCHOWAWCZYM

Mama dwuletniego dziecka przebywa na urlopie wychowawczym. Dochód na osobę w jej rodzinie nie przekracza 504 zł, przez co otrzymuje zasiłek rodzinny i 400 zł dodatku. Może jednak w trakcie urlopu (nie od swojego pracodawcy) dorabiać na podstawie umowy o dzieło. Mimo że honoraria za taką umowę nie podlegają ubezpieczeniom społecznym, jeśli zdecyduje się przyjąć te zlecenia, otrzymywane przez nią honoraria odbiorą jej prawo do dodatku. Zatrudnienie lub inna praca zarobkowa (uniemożliwiające korzystanie z dodatku) oznacza bowiem wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą i wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło. Oznacza też świadczenie usług w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych i prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Podstawa prawna

l Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).

Jaka pomoc po urodzeniu dziecka

Rodzina, w której urodzi się dziecko, może otrzymać z tego tytułu aż trzy świadczenia. Dodatek do zasiłku rodzinnego, becikowe i zapomogę z gminy.

Te rodziny, które mają prawo do zasiłku rodzinnego, mogą otrzymać też dodatek (tzw. becikowe I), który jest wypłacany jednorazowo w wysokości 1000 zł. Przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu dziecka. Może też być wypłacony opiekunowi faktycznemu dziecka (przed ukończeniem przez dziecko jednego roku), jeśli nie został wcześniej przyznany rodzicom lub opiekunowi prawnemu. Aby otrzymać dodatek, wniosek o niego trzeba złożyć w gminie do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia. Poza dodatkiem świeżo upieczeni rodzice mają prawo do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowe II). Przysługuje wszystkim rodzicom niezależnie od ich uprawnień do dodatku z tytułu urodzenia dziecka i osiąganego dochodu. Wynosi 1000 zł. Aby otrzymać becikowe, ojciec lub matka dziecka, jego opiekun prawny lub faktyczny musi złożyć w gminie wniosek o to świadczenie. Trzeba to zrobić w ciągu roku od daty urodzenia się dziecka lub przejęcia nad nim opieki.

Oprócz tych dwóch form pomocy adresowanej dla młodych rodziców także rada gminy (w drodze uchwały) może przyznać zamieszkałym na jej terenie osobom dodatkową, trzecią jednorazową zapomogę. Zasady jej udzielania określa rada.

PRZYKŁAD: URODZENIE DZIECKA TO NIŻSZY DOCHÓD NA OSOBĘ

Rodzice spodziewają się w październiku urodzin drugiego dziecka. Pierwsze ma trzy lata. Do tej pory nie mieli prawa do świadczeń, bo ich dochód na osobę był zbyt wysoki. Jednak w październiku, po urodzeniu dziecka, przybędzie nowy członek rodziny i dochód na osobę będzie niższy. Jeśli nie przekroczy kwoty 504 zł, rodzina może ubiegać się o świadczenia.

Co na wychowawczym, dla samotnych i wielodzietnych

Rodzice, którzy korzystają z urlopu wychowawczego, mogą otrzymać dodatek do zasiłku rodzinnego z tego tytułu.

Na urlopie wychowawczym

Wynosi 400 zł miesięcznie. Prawo do niego mają matka, ojciec, faktyczny albo prawny opiekun dziecka (jeśli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką). W sytuacji kiedy oboje rodzice lub opiekunowie korzystają z urlopu, wypłacany jest jeden dodatek.

Dodatek przysługuje przez 24 miesiące. Jeśli jednak osoba uprawniona opiekuje się więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, dodatek może otrzymywać przez 36 miesięcy. Natomiast przez 72 miesiące dodatek wypłacany jest osobom opiekującym się dzieckiem z orzeczoną niepełnosprawnością lub niepełnosprawnością w stopniu znacznym.

Aby otrzymać dodatek, trzeba bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawać w stosunku pracy przez co najmniej sześć miesięcy. Warto pamiętać, że osobie go otrzymującej nie wolno podejmować jakiejkolwiek pracy.

Dodatek dla samotnych

Kolejny dodatek do zasiłku rodzinnego jest adresowany do wybranych osób wychowujących samotnie dzieci. Dodatek ten wynosi 170 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej niż 340 zł na wszystkie dzieci. W przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności dodatek może być zwiększony o 80 zł na dziecko, nie więcej niż o 160 zł na wszystkie dzieci.

Dodatek przysługuje samotnie wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu lub prawnemu. Warunkiem jego otrzymywania jest fakt, że na rzecz dziecka nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ drugi z rodziców dziecka nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany lub powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone. Dodatek ten przysługuje też osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice tej osoby nie żyją.

Dla rodzin wielodzietnych

Rodziny wielodzietne otrzymują specjalny dodatek w wysokości 80 zł miesięcznie na trzecie i każde następne dziecko uprawnione do zasiłku rodzinnego. Dodatek ten przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu albo prawnemu dziecka. Przez rodzinę wielodzietną rozumie się taką rodzinę, w której wychowuje się troje lub więcej dzieci mających prawo do zasiłku rodzinnego. Aby otrzymać dodatek dla rodzin wielodzietnych, nie wystarczy więc posiadać troje dzieci, każde z niech musi być też uprawnione do zasiłku rodzinnego.

80 zł miesięcznie na dziecko mogą otrzymać rodziny wychowujące co najmniej troje dzieci

Jakie świadczenia przysługują uczniom

System świadczeń rodzinnych w szczególny sposób traktuje dzieci, które uczęszczają do szkoły.

Dodatek na rehabilitację

Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka przysługuje matce, ojcu, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka niepełnosprawnego, a także osobie uczącej się. Jest wypłacany do ukończenia przez dziecko 16 lat (jeśli ma orzeczoną niepełnosprawność) lub 24 lat (jeśli ma orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności). Dodatek ten wynosi 60 zł miesięcznie na dziecko w wieku do ukończenia 5 lat lub 80 zł miesięcznie na starsze dziecko do 24 lat.

Aby otrzymywać dodatek, warunek kształcenia i rehabilitacji nie musi zachodzić łącznie. Jeśli dziecko, na przykład w wyniku pogorszenia stanu zdrowia, przerwie naukę, ale będzie rehabilitowane, dodatek przysługuje za cały ten okres.

Na wyprawkę szkolną

Kolejnym świadczeniem adresowanym do rodziców wychowujących dzieci jest dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego. Wynosi 100 zł i jest wypłacany jednorazowo. Przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu lub prawnemu dziecka, a także osobie uczącej się. Jego wypłata musi odbyć się w ciągu czterech miesięcy od rozpoczęcia roku szkolnego. Dodatek ten nie zostanie wypłacony na dziecko, które rozpoczyna naukę w szkole wyższej, ale może się o niego ubiegać osoba, której dziecko rozpoczyna naukę w tzw. zerówce.

Refundowane dojazdy

Ostatnim dodatkiem do zasiłku rodzinnego jest dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania. Przysługuje matce lub ojcu dziecka, jego opiekunowi prawnemu albo faktycznemu lub osobie uczącej się. Ma pokrywać wydatki związane z zamieszkiwaniem dziecka w miejscowości, w której znajduje się odpowiedni rodzaj szkoły (wynosi 90 zł miesięcznie) lub z dojazdami do szkoły (50 zł miesięcznie). Jest wypłacany przez dziesięć miesięcy trwania roku szkolnego - od września do czerwca.

Jakie wsparcie dla niepełnosprawnych dzieci

Rodziny wychowujące niepełnosprawne dzieci mogą liczyć na specjalną pomoc.

Zasiłek pielęgnacyjny

Do zasiłku pielęgnacyjnego (wynosi 153 zł miesięcznie) mają prawo uprawnieni bez względu na dochód. Są nimi niepełnosprawne dzieci, osoba niepełnosprawna mająca powyżej 16 lat (jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności). Zasiłek ten przysługuje wszystkim, którzy ukończyli 75 lat (jeśli nie otrzymują dodatku pielęgnacyjnego). Może się też o niego ubiegać osoba niepełnosprawna powyżej 16 roku życia, jeśli legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a niepełnosprawność ta powstała w wieku do 21 roku życia. Zasiłku nie otrzymają osoby uprawnione do dodatku pielęgnacyjnego lub przebywające w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, jeżeli ich pobyt i udzielane przez tę instytucję świadczenia częściowo lub w całości finansowane są z budżetu albo z NFZ.

Świadczenie pielęgnacyjne

Drugim ze świadczeń opiekuńczych jest świadczenie pielęgnacyjne. Wynosi 420 zł miesięcznie. Jest wypłacane (jeśli dochód nie przekracza 583 zł) matce lub ojcu albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeśli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Musi ono legitymować się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami o konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje m.in. jeśli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty socjalnej, zasiłku stałego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego.

BARTOSZ MARCZUK

bartosz.marczuk@infor.pl