REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dobre planowanie przestrzenne ochroni dziedzictwo wsi

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wioletta Kępka

REKLAMA

REKLAMA

Odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego umożliwią zachowanie dziedzictwa kulturowego wsi wyrażającego się m.in. w charakterystycznej architekturze i rozplanowaniu zabudowań. Tradycyjna architektura i specyficzne dla obszarów wiejskich rozwiązania przestrzenne to dziedzictwo wsi, które może być podstawą jej odnowy.

Niestety, te zasoby są zagrożone postępującą urbanizacją i przejmowaniem miejskich wzorów budowlanych przez ludność wiejską. Stare budynki mieszkalne nie odpowiadają wyobrażeniom dzisiejszych rodzin wiejskich ani nowemu, postrolniczemu stylowi życia mieszkańców wsi. W tradycyjny sposób nie budują również mieszkańcy miast, których coraz więcej przenosi się na wieś i buduje tam domy. Najczęściej są to budynki projektowane dla obszarów miejskich, zupełnie niepasujące do otaczającego krajobrazu i architektury. - Coraz częściej zdarza się tak, że na peryferiach wsi powstają nowe budynki o charakterze miejskim lub podmiejskim. Otaczają one typowo wiejskie centrum, odcinając je od rolniczego otoczenia - tłumaczy Ryszard Wilczyński, członek Zarządu Województwa Opolskiego. - W najlepszym przypadku powoduje to tylko konflikt między nowymi a starymi mieszkańcami, np. o roznoszące się zapachy, dojazd do pól, uciążliwość prac rolnych dla nierolników. W najgorszym - zamieranie tych wiejskich centrów i tracenie przez wieś jej charakteru.

Kolejnym problemem jest zagospodarowywanie przez nowe budownictwo nisz ekologicznych, co negatywnie oddziałuje na środowisko naturalne, ale również prowadzi do swoistego konfliktu z krajobrazem.

Dlatego na obszarach wiejskich należy prowadzić konsekwentną politykę przestrzenną, zmierzającą do zachowania dziedzictwa architektonicznego i przyrodniczego wsi.

Prawo daje narzędzia

Narzędzia ochrony tego dziedzictwa zawiera ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.). - Ustawowo ujęta problematyka planowania przestrzennego oraz ochrony dziedzictwa przez plany miejscowe nie rozróżnia „wsi” od „miasta” - wszystko to są gminy, a ustalenia planów miejscowych na terenach miejskich i wiejskich powinny mieć w zasadzie identyczny zakres, w tym dotyczący kwestii ochrony dziedzictwa, bez względu na to, czy plan obejmuje fragment miasta czy tereny wsi - twierdzi Grzegorz Buczek, architekt-urbanista, członek Zarządu Głównego Towarzystwa Urbanistów Polskich. - Oczywiście, ustalenia planów powinny różnić się zawartością merytoryczną, bowiem na tak różnych obszarach są inne problemy konieczne do uregulowania.

Nie ma więc „specjalnych” przepisów przestrzennych dla wsi.

- Jednak wszystkie plany miejscowe, „wiejskie” i „miejskie”, powinny być zgodne z zapisami właściwego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. A studium powinno zawierać, ustalone z wojewódzkimi konserwatorami zabytków i przyrody, zapisy dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego i krajobrazu. Zadaniem tych konserwatorów jest sformułowanie co najmniej minimalnych wymagań z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrody. Także na obszarze wsi - mówi G. Buczek.

Studium jest dokumentem ogólnym. Natomiast szczegółowe wymagania dotyczące nowych budynków może zawierać plan miejscowy.

- Wszystkie kwestie dotyczące sposobu kształtowania zabudowy i zagospodarowania, m.in. wysokość domów, ich kształt, a także sposób pokrycia dachów, kolor i materiały elewacji, okien i drzwi oraz ogrodzenia, zasady urządzania terenów zieleni, ograniczenia co do rozmieszczania reklam, zasady realizacji tzw. małej architektury, a przede wszystkim linie zabudowy, mogą być ustalone w planie miejscowym, zwłaszcza wtedy, gdy zażyczy sobie tego konserwator zabytków - tłumaczy Grzegorz Buczek. - Problem jest w tym, że nieczęsto tego sobie życzy, zwłaszcza w odniesieniu do terenów wsi, a plany z tak szczegółowymi ustaleniami, tj. nakazami, zakazami, dopuszczeniami i wykluczeniami dotyczącymi zabudowy i zagospodarowania terenów, są bardzo rzadko uchwalane. Dzieje się tak dlatego, że zwykle tak szczegółowym ustaleniom są przeciwni właściciele terenów i mieszkańcy, a rady gmin takich planów nie chcą uchwalać.

Są jednak gminy, które chcą wprowadzić szczegółowe wymagania odnoszące się do nowych domów do planu miejscowego.

- Jesteśmy w trakcie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego dla Kamienia Śląskiego. Będzie ona miała na celu zachowanie tradycyjnej architektury opolskiej wsi - informuje Joachim Wojtala, burmistrz Gogolina. - Wymóg będzie m.in. taki, by nowo budowane domy nawiązywały architekturą do już istniejących, a kolor dachówek oraz ogrodzeń był taki sam.

Wójt Gogolina jest przekonany, że uda mu się wprowadzić te, uzgodnione z mieszkańcami i radnymi, zmiany. Być może jego optymizm wypływa stąd, że gmina i sołectwo od lat uczestniczą w Opolskim Programie Odnowy Wsi, którego jednym z efektów jest integracja mieszkańców na rzecz zachowania własnych zasobów, m.in. architektury swojej miejscowości.

Może pomóc odnowa wsi

O korzyściach z realizacji programów odnowy wsi dla ładu przestrzennego przekonują również eksperci.

- Pozytywne działania odnowy wsi zaczynają się od porządkowania własnej posesji i najbliższego otoczenia, np. skwerów, kapliczek. To początek - uważa dr Irena Niedźwiecka-Filipiak z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. - Kolejnym etapem jest integracja mieszkańców poprzez wspólne działania, takie jak np. zagospodarowanie zaniedbanych terenów publicznych w celu przystosowania ich na miejsca wypoczynku i rekreacji, które przy odpowiednim urządzeniu scalą przestrzeń wsi - przekonuje dr Irena Niedźwiecka-Filipiak. - Następną fazą jest poszukiwanie specyficznego charakteru miejscowości, najczęściej nawiązującego do tradycji regionu, w celu wykorzystania go jako elementu wiodącego w przyszłych projektach budowlanych.

Według dr Ireny Niedźwieckiej-Filipiak, elementy charakterystyczne wsi mogą być różnorodne, od drobnych detali architektonicznych na budynkach poprzez specyficzne układy zieleni czy zagród, aż po charakterystyczny układ przestrzenny całej miejscowości.

- Żeby udało się zachować te zasoby, należałoby zmierzać do usprawnienia systemu planowania przestrzennego kraju. Począwszy od skali regionalnej, aż do lokalnej, w której byłby plan przeznaczenia terenu i zabudowy - przekonuje Irena Niedźwiecka-Filipiak. - Polska musi wprowadzić m.in. powszechną zamiast ograniczonej do parków krajobrazowych - ochronę krajobrazu. Należy też stworzyć kodeks urbanistyczny dający czytelne i jednoznaczne wytyczne projektowe.

Bardzo ważne jest także tworzenie kultury przestrzennej społeczeństwa poprzez powszechną edukację na wszystkich poziomach nauczania.

Wioletta Kępka

Materiał powstał po VI Europejskim Kongresie Odnowy Wsi, który odbył się w dniach 23-26 maja br. w województwie opolskim, we wsi Kamień Śląski, w gminie Gogolin.

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zwolnienia lekarskie pod lupą. ZUS i pracodawcy skontrolowali tysiące pracowników

W pierwszym kwartale 2025 roku pracownicy ZUS z Pomorza przeprowadzili ponad 2,5 tysiąca kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Co dziesiąta kontrola zakończyła się odebraniem prawa do zasiłku. Okazuje się jednak, że nie tylko ZUS miał prawo do takich działań – również pracodawcy weryfikowali, czy zwolnienia były wykorzystywane zgodnie z przepisami.

Odpowiedzialność trenera personalnego za kontuzje

Branża fitness dynamicznie się rozwija. Coraz więcej osób uzyskuje kwalifikacje trenera personalnego lub instruktora fitness i podejmuje się trenowania podopiecznych w ramach współpracy z siłownią, czy klubem fitness, albo działając na własną rękę. W toku takich treningów zdarzają się jednak kontuzje.

Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Konkurs MEN: Bezpłatne studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w kształceniu zawodowym /zgłoszenia do 10 lipca 2025/

Ministerstwo Edukacji Narodowej ogłosiło konkurs na studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w kształceniu zawodowym dla obecnych i przyszłych nauczycieli. Na realizację projektów przeznaczono niemal 50 mln zł.

REKLAMA

Patologie publicznej służby zdrowia. OZPSP: Pieniądze ze składki zdrowotnej nie idą na leczenie, ale na zyski dla prywatnych firm; lekarz na kontrakcie to prywatna działalność prowadzona na szpitalnym sprzęcie

W ochronie zdrowia państwo nie istnieje; publiczny system to maszynka do zarabiania pieniędzy - powiedział w wywiadzie dla PAP Mariusz Trojanowski z Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Szpitali Powiatowych (OZPSP). Pieniądze ze składki zdrowotnej nie idą na leczenie, ale na zyski dla prywatnych podmiotów - podkreślił.

Wysokość opłat za krew i jej składniki w 2026 r. [PROJEKT RESORTU ZDROWIA z 3 czerwca 2025 r.]

6 czerwca 2025 r. do uzgodnień i konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie określenia wysokości opłat za krew i jej składniki w 2026 r. Resort zdrowia ma czas na określenie tych opłat do 30 czerwca 2025 r.

Tańsze leki dzięki importowi równoległemu? Konieczne są zmiany legislacyjne w obszarze importu równoległego. Apel do resortu zdrowia

Trwają prace nad nowelizacją ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw. Stowarzyszenie reprezentujące importerów równoległych leków apeluje o uproszczenie procedur i likwidację barier administracyjnych, które dziś blokują ten segment rynku.

Ponad 500 pociągów PKP Intercity na dobę w nowym rozkładzie jazdy na lato

15 czerwca wchodzi w życie letni rozkład jazdy PKP Intercity. Wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak zapowiedział, że planowanych jest ponad 500 pociągów na dobę.

REKLAMA

Prof. Jerzy Stępień: Potrzebujemy holistycznego spojrzenia na samorząd

Po raz pierwszy w historii niepubliczna uczelnia została współorganizatorem Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Wydarzenie, które na stałe wpisało się w kalendarz akademicki, w tym roku odbywa się na Uczelni Łazarskiego. O znaczeniu tej zmiany, stanie polskiego samorządu terytorialnego oraz wyzwaniach dla prawa konstytucyjnego rozmawiamy z prof. Jerzym Stępniem – byłym prezesem Trybunału Konstytucyjnego, współtwórcą reformy samorządowej i wykładowcą Uczelni Łazarskiego.

Pożar w lesie. Co robić?

Od stycznia do 28 maja w Polsce odnotowano 2491 pożarów lasów. Brak śniegu zimą i sucha wiosna zwiększyły zagrożenie pożarowe. W lasach panuje susza, dlatego strażacy i leśnicy apelują o ostrożność.

REKLAMA