REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dobre planowanie przestrzenne ochroni dziedzictwo wsi

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wioletta Kępka

REKLAMA

REKLAMA

Odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego umożliwią zachowanie dziedzictwa kulturowego wsi wyrażającego się m.in. w charakterystycznej architekturze i rozplanowaniu zabudowań. Tradycyjna architektura i specyficzne dla obszarów wiejskich rozwiązania przestrzenne to dziedzictwo wsi, które może być podstawą jej odnowy.

Niestety, te zasoby są zagrożone postępującą urbanizacją i przejmowaniem miejskich wzorów budowlanych przez ludność wiejską. Stare budynki mieszkalne nie odpowiadają wyobrażeniom dzisiejszych rodzin wiejskich ani nowemu, postrolniczemu stylowi życia mieszkańców wsi. W tradycyjny sposób nie budują również mieszkańcy miast, których coraz więcej przenosi się na wieś i buduje tam domy. Najczęściej są to budynki projektowane dla obszarów miejskich, zupełnie niepasujące do otaczającego krajobrazu i architektury. - Coraz częściej zdarza się tak, że na peryferiach wsi powstają nowe budynki o charakterze miejskim lub podmiejskim. Otaczają one typowo wiejskie centrum, odcinając je od rolniczego otoczenia - tłumaczy Ryszard Wilczyński, członek Zarządu Województwa Opolskiego. - W najlepszym przypadku powoduje to tylko konflikt między nowymi a starymi mieszkańcami, np. o roznoszące się zapachy, dojazd do pól, uciążliwość prac rolnych dla nierolników. W najgorszym - zamieranie tych wiejskich centrów i tracenie przez wieś jej charakteru.

Kolejnym problemem jest zagospodarowywanie przez nowe budownictwo nisz ekologicznych, co negatywnie oddziałuje na środowisko naturalne, ale również prowadzi do swoistego konfliktu z krajobrazem.

Dlatego na obszarach wiejskich należy prowadzić konsekwentną politykę przestrzenną, zmierzającą do zachowania dziedzictwa architektonicznego i przyrodniczego wsi.

Prawo daje narzędzia

Narzędzia ochrony tego dziedzictwa zawiera ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.). - Ustawowo ujęta problematyka planowania przestrzennego oraz ochrony dziedzictwa przez plany miejscowe nie rozróżnia „wsi” od „miasta” - wszystko to są gminy, a ustalenia planów miejscowych na terenach miejskich i wiejskich powinny mieć w zasadzie identyczny zakres, w tym dotyczący kwestii ochrony dziedzictwa, bez względu na to, czy plan obejmuje fragment miasta czy tereny wsi - twierdzi Grzegorz Buczek, architekt-urbanista, członek Zarządu Głównego Towarzystwa Urbanistów Polskich. - Oczywiście, ustalenia planów powinny różnić się zawartością merytoryczną, bowiem na tak różnych obszarach są inne problemy konieczne do uregulowania.

Nie ma więc „specjalnych” przepisów przestrzennych dla wsi.

- Jednak wszystkie plany miejscowe, „wiejskie” i „miejskie”, powinny być zgodne z zapisami właściwego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. A studium powinno zawierać, ustalone z wojewódzkimi konserwatorami zabytków i przyrody, zapisy dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego i krajobrazu. Zadaniem tych konserwatorów jest sformułowanie co najmniej minimalnych wymagań z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrody. Także na obszarze wsi - mówi G. Buczek.

Studium jest dokumentem ogólnym. Natomiast szczegółowe wymagania dotyczące nowych budynków może zawierać plan miejscowy.

- Wszystkie kwestie dotyczące sposobu kształtowania zabudowy i zagospodarowania, m.in. wysokość domów, ich kształt, a także sposób pokrycia dachów, kolor i materiały elewacji, okien i drzwi oraz ogrodzenia, zasady urządzania terenów zieleni, ograniczenia co do rozmieszczania reklam, zasady realizacji tzw. małej architektury, a przede wszystkim linie zabudowy, mogą być ustalone w planie miejscowym, zwłaszcza wtedy, gdy zażyczy sobie tego konserwator zabytków - tłumaczy Grzegorz Buczek. - Problem jest w tym, że nieczęsto tego sobie życzy, zwłaszcza w odniesieniu do terenów wsi, a plany z tak szczegółowymi ustaleniami, tj. nakazami, zakazami, dopuszczeniami i wykluczeniami dotyczącymi zabudowy i zagospodarowania terenów, są bardzo rzadko uchwalane. Dzieje się tak dlatego, że zwykle tak szczegółowym ustaleniom są przeciwni właściciele terenów i mieszkańcy, a rady gmin takich planów nie chcą uchwalać.

Są jednak gminy, które chcą wprowadzić szczegółowe wymagania odnoszące się do nowych domów do planu miejscowego.

- Jesteśmy w trakcie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego dla Kamienia Śląskiego. Będzie ona miała na celu zachowanie tradycyjnej architektury opolskiej wsi - informuje Joachim Wojtala, burmistrz Gogolina. - Wymóg będzie m.in. taki, by nowo budowane domy nawiązywały architekturą do już istniejących, a kolor dachówek oraz ogrodzeń był taki sam.

Wójt Gogolina jest przekonany, że uda mu się wprowadzić te, uzgodnione z mieszkańcami i radnymi, zmiany. Być może jego optymizm wypływa stąd, że gmina i sołectwo od lat uczestniczą w Opolskim Programie Odnowy Wsi, którego jednym z efektów jest integracja mieszkańców na rzecz zachowania własnych zasobów, m.in. architektury swojej miejscowości.

Może pomóc odnowa wsi

O korzyściach z realizacji programów odnowy wsi dla ładu przestrzennego przekonują również eksperci.

- Pozytywne działania odnowy wsi zaczynają się od porządkowania własnej posesji i najbliższego otoczenia, np. skwerów, kapliczek. To początek - uważa dr Irena Niedźwiecka-Filipiak z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. - Kolejnym etapem jest integracja mieszkańców poprzez wspólne działania, takie jak np. zagospodarowanie zaniedbanych terenów publicznych w celu przystosowania ich na miejsca wypoczynku i rekreacji, które przy odpowiednim urządzeniu scalą przestrzeń wsi - przekonuje dr Irena Niedźwiecka-Filipiak. - Następną fazą jest poszukiwanie specyficznego charakteru miejscowości, najczęściej nawiązującego do tradycji regionu, w celu wykorzystania go jako elementu wiodącego w przyszłych projektach budowlanych.

Według dr Ireny Niedźwieckiej-Filipiak, elementy charakterystyczne wsi mogą być różnorodne, od drobnych detali architektonicznych na budynkach poprzez specyficzne układy zieleni czy zagród, aż po charakterystyczny układ przestrzenny całej miejscowości.

- Żeby udało się zachować te zasoby, należałoby zmierzać do usprawnienia systemu planowania przestrzennego kraju. Począwszy od skali regionalnej, aż do lokalnej, w której byłby plan przeznaczenia terenu i zabudowy - przekonuje Irena Niedźwiecka-Filipiak. - Polska musi wprowadzić m.in. powszechną zamiast ograniczonej do parków krajobrazowych - ochronę krajobrazu. Należy też stworzyć kodeks urbanistyczny dający czytelne i jednoznaczne wytyczne projektowe.

Bardzo ważne jest także tworzenie kultury przestrzennej społeczeństwa poprzez powszechną edukację na wszystkich poziomach nauczania.

Wioletta Kępka

Materiał powstał po VI Europejskim Kongresie Odnowy Wsi, który odbył się w dniach 23-26 maja br. w województwie opolskim, we wsi Kamień Śląski, w gminie Gogolin.

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sytuacja na granicy polsko-niemieckiej. Ekspert: obustronna spirala działań pozornych. Kiedy Niemcy nie powinny odsyłać migranta do Polski?

To Niemcy rozpoczęli ten teatr polityczny na granicy z Polską, a teraz szefowie rządów Friedrich Merz i Donald Tusk wchodzą w spiralę działań pozornych - powiedział PAP Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR) .

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

MKiŚ: wyznaczamy lasy społeczne z ograniczoną wycinką drzew. 158 tys. ha wokół 11 największych aglomeracji

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało 2 lipca 2025 r., że zakończyło pierwszy etap projektu wyznaczania lasów społecznych wokół największych polskich miast. To przełomowy krok w kierunku zmiany podejścia do gospodarki leśnej - z naciskiem na potrzeby społeczne, zdrowotne i ekologiczne mieszkańców aglomeracji. O szczegółach w trakcie konferencji prasowej mówiła ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała.

REKLAMA

Zmiany w opłatach za śmieci – będą nowe zasady segregacji, ulgi i kontrola deklaracji [PROJEKT MKiŚ]

W wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Chodzi o zmiany w funkcjonowaniu systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminnym, które w ocenie projektodawców będą odpowiadać na realne potrzeby JST oraz mieszkańców.

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Granica polsko-niemiecka. Polska wprowadza kontrole. Przedsiębiorcy mają 3 pytania

Czy Niemcy przerzucają imigrantów do Polski? Co z granicą polsko-niemiecką? Polska wprowadza kontrole graniczne w celu zapobiegania napływom nielegalnych migrantów. Co na to Niemcy?

Premier Tusk: po rekonstrukcji w rządzie będą wyłącznie przyzwoici ludzie; około 15 lipca zapadną decyzje personalne

W dniu 30 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej Premier Donald Tusk zapowiedział, że około 15 lipca zaproponuje kształt rządu po rekonstrukcji. Rozmowy w tej sprawie są prowadzone z liderami koalicyjnych ugrupowań - PSL, Polski 2050 i Lewicy. Żyjemy w ustrojowym bałaganie, podważane są obiektywne kryteria prawne, dlatego chciałbym, by politycy kierowali się naturalnymi kryteriami, jak zdrowy rozsądek czy zwykła ludzka przyzwoitość, i tacy będą ministrowie po rekonstrukcji - mówił 27 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej premier Donald Tusk.

REKLAMA

Nowelizacja specustawy powodziowej. Nowe zadania i obowiązki samorządów

Możliwość zamiany zniszczonych nieruchomości na lokale komunalne, obowiązek raportowania decyzji WZ, świadczenie lokalowe, premia powodziowa czy ułatwienia proceduralne w odbudowie zniszczonych domów i obiektów – to najważniejsze zmiany w specustawie powodziowej. Nowelizacja ustawy wzmacnia kompetencje JST, daje im nowe narzędzia, ale też nakłada dodatkowe obowiązki administracyjne i sprawozdawcze.

Czym różni się „odbiór” odpadów komunalnych z nieruchomości od „przyjmowania odpadów”

NSA przypomniał gminom, że ustawodawca rozróżnia pojęcia odbierania odpadów komunalnych od ich przyjmowania i wprowadza odrębnie różne sposoby oddawania odpadów. Co za tym idzie – mechanizmy nie mogą być traktowane jako formy zamienne, kształtowane według własnego uznania gminy.

REKLAMA