REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dobre planowanie przestrzenne ochroni dziedzictwo wsi

Wioletta Kępka

REKLAMA

REKLAMA

Odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego umożliwią zachowanie dziedzictwa kulturowego wsi wyrażającego się m.in. w charakterystycznej architekturze i rozplanowaniu zabudowań. Tradycyjna architektura i specyficzne dla obszarów wiejskich rozwiązania przestrzenne to dziedzictwo wsi, które może być podstawą jej odnowy.

Niestety, te zasoby są zagrożone postępującą urbanizacją i przejmowaniem miejskich wzorów budowlanych przez ludność wiejską. Stare budynki mieszkalne nie odpowiadają wyobrażeniom dzisiejszych rodzin wiejskich ani nowemu, postrolniczemu stylowi życia mieszkańców wsi. W tradycyjny sposób nie budują również mieszkańcy miast, których coraz więcej przenosi się na wieś i buduje tam domy. Najczęściej są to budynki projektowane dla obszarów miejskich, zupełnie niepasujące do otaczającego krajobrazu i architektury. - Coraz częściej zdarza się tak, że na peryferiach wsi powstają nowe budynki o charakterze miejskim lub podmiejskim. Otaczają one typowo wiejskie centrum, odcinając je od rolniczego otoczenia - tłumaczy Ryszard Wilczyński, członek Zarządu Województwa Opolskiego. - W najlepszym przypadku powoduje to tylko konflikt między nowymi a starymi mieszkańcami, np. o roznoszące się zapachy, dojazd do pól, uciążliwość prac rolnych dla nierolników. W najgorszym - zamieranie tych wiejskich centrów i tracenie przez wieś jej charakteru.

Kolejnym problemem jest zagospodarowywanie przez nowe budownictwo nisz ekologicznych, co negatywnie oddziałuje na środowisko naturalne, ale również prowadzi do swoistego konfliktu z krajobrazem.

Dlatego na obszarach wiejskich należy prowadzić konsekwentną politykę przestrzenną, zmierzającą do zachowania dziedzictwa architektonicznego i przyrodniczego wsi.

Prawo daje narzędzia

Narzędzia ochrony tego dziedzictwa zawiera ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.). - Ustawowo ujęta problematyka planowania przestrzennego oraz ochrony dziedzictwa przez plany miejscowe nie rozróżnia „wsi” od „miasta” - wszystko to są gminy, a ustalenia planów miejscowych na terenach miejskich i wiejskich powinny mieć w zasadzie identyczny zakres, w tym dotyczący kwestii ochrony dziedzictwa, bez względu na to, czy plan obejmuje fragment miasta czy tereny wsi - twierdzi Grzegorz Buczek, architekt-urbanista, członek Zarządu Głównego Towarzystwa Urbanistów Polskich. - Oczywiście, ustalenia planów powinny różnić się zawartością merytoryczną, bowiem na tak różnych obszarach są inne problemy konieczne do uregulowania.

Nie ma więc „specjalnych” przepisów przestrzennych dla wsi.

- Jednak wszystkie plany miejscowe, „wiejskie” i „miejskie”, powinny być zgodne z zapisami właściwego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. A studium powinno zawierać, ustalone z wojewódzkimi konserwatorami zabytków i przyrody, zapisy dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego i krajobrazu. Zadaniem tych konserwatorów jest sformułowanie co najmniej minimalnych wymagań z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrody. Także na obszarze wsi - mówi G. Buczek.

Studium jest dokumentem ogólnym. Natomiast szczegółowe wymagania dotyczące nowych budynków może zawierać plan miejscowy.

- Wszystkie kwestie dotyczące sposobu kształtowania zabudowy i zagospodarowania, m.in. wysokość domów, ich kształt, a także sposób pokrycia dachów, kolor i materiały elewacji, okien i drzwi oraz ogrodzenia, zasady urządzania terenów zieleni, ograniczenia co do rozmieszczania reklam, zasady realizacji tzw. małej architektury, a przede wszystkim linie zabudowy, mogą być ustalone w planie miejscowym, zwłaszcza wtedy, gdy zażyczy sobie tego konserwator zabytków - tłumaczy Grzegorz Buczek. - Problem jest w tym, że nieczęsto tego sobie życzy, zwłaszcza w odniesieniu do terenów wsi, a plany z tak szczegółowymi ustaleniami, tj. nakazami, zakazami, dopuszczeniami i wykluczeniami dotyczącymi zabudowy i zagospodarowania terenów, są bardzo rzadko uchwalane. Dzieje się tak dlatego, że zwykle tak szczegółowym ustaleniom są przeciwni właściciele terenów i mieszkańcy, a rady gmin takich planów nie chcą uchwalać.

Są jednak gminy, które chcą wprowadzić szczegółowe wymagania odnoszące się do nowych domów do planu miejscowego.

- Jesteśmy w trakcie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego dla Kamienia Śląskiego. Będzie ona miała na celu zachowanie tradycyjnej architektury opolskiej wsi - informuje Joachim Wojtala, burmistrz Gogolina. - Wymóg będzie m.in. taki, by nowo budowane domy nawiązywały architekturą do już istniejących, a kolor dachówek oraz ogrodzeń był taki sam.

Wójt Gogolina jest przekonany, że uda mu się wprowadzić te, uzgodnione z mieszkańcami i radnymi, zmiany. Być może jego optymizm wypływa stąd, że gmina i sołectwo od lat uczestniczą w Opolskim Programie Odnowy Wsi, którego jednym z efektów jest integracja mieszkańców na rzecz zachowania własnych zasobów, m.in. architektury swojej miejscowości.

Może pomóc odnowa wsi

O korzyściach z realizacji programów odnowy wsi dla ładu przestrzennego przekonują również eksperci.

- Pozytywne działania odnowy wsi zaczynają się od porządkowania własnej posesji i najbliższego otoczenia, np. skwerów, kapliczek. To początek - uważa dr Irena Niedźwiecka-Filipiak z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. - Kolejnym etapem jest integracja mieszkańców poprzez wspólne działania, takie jak np. zagospodarowanie zaniedbanych terenów publicznych w celu przystosowania ich na miejsca wypoczynku i rekreacji, które przy odpowiednim urządzeniu scalą przestrzeń wsi - przekonuje dr Irena Niedźwiecka-Filipiak. - Następną fazą jest poszukiwanie specyficznego charakteru miejscowości, najczęściej nawiązującego do tradycji regionu, w celu wykorzystania go jako elementu wiodącego w przyszłych projektach budowlanych.

Według dr Ireny Niedźwieckiej-Filipiak, elementy charakterystyczne wsi mogą być różnorodne, od drobnych detali architektonicznych na budynkach poprzez specyficzne układy zieleni czy zagród, aż po charakterystyczny układ przestrzenny całej miejscowości.

- Żeby udało się zachować te zasoby, należałoby zmierzać do usprawnienia systemu planowania przestrzennego kraju. Począwszy od skali regionalnej, aż do lokalnej, w której byłby plan przeznaczenia terenu i zabudowy - przekonuje Irena Niedźwiecka-Filipiak. - Polska musi wprowadzić m.in. powszechną zamiast ograniczonej do parków krajobrazowych - ochronę krajobrazu. Należy też stworzyć kodeks urbanistyczny dający czytelne i jednoznaczne wytyczne projektowe.

Bardzo ważne jest także tworzenie kultury przestrzennej społeczeństwa poprzez powszechną edukację na wszystkich poziomach nauczania.

Wioletta Kępka

Materiał powstał po VI Europejskim Kongresie Odnowy Wsi, który odbył się w dniach 23-26 maja br. w województwie opolskim, we wsi Kamień Śląski, w gminie Gogolin.

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jak obliczyć trzynastkę dla pracownika samorządowego? RIO: nie można wliczać jednorazowych, nieperiodycznych wypłat do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego

Regionalna Izba Obrachunkowa w piśmie z 28 stycznia 2025 r. wyjaśniła, że do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastki) wlicza się te składniki wynagrodzenia, które przyjmowane są do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Do tej podstawy nie wlicza się natomiast jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie.

Z Radomia polecisz tylko w dwóch kierunkach. Jeden wkrótce będzie zawieszony

Jedynie ponad 3 tys. pasażerów. Tylu odprawiło lotnisko w Radomiu w styczniu. To o połowę mniej niż w tym samym miesiącu 2024 roku. Polskie Porty Lotnicze przekazały, że na ten moment dostępne są dwa regularne kierunki lotów.

Jak obniżyć koszty obsługi zadań pomocy społecznej? Postulaty Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza

Jak obniżyć koszty obsługi zadań pomocy społecznej? Postulaty Komisji ds. Polityki Społecznej i Ochrony Zdrowia Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza dotyczące usprawnienia działania organów pomocy społeczne.

Raport o stanie gminy 2025 szybko i bez błędów. Kielce, Wrocław i Jarocin już to zrobiły ... z pomocą AI

Gminom pozostało nieco ponad 100 dni na przygotowanie obowiązkowych sprawozdań, w których co roku raportują kluczowe informacje i rozliczają się z efektów realizowanych projektów. Czy to dużo czasu? Niekoniecznie, biorąc uwagę, że gminom w zależności od ich wielkości i specyficznych potrzeb stworzenie takiego opracowania zajmuje od min. 120, do nawet 2500 godzin, czyli 312 dni (!) i może angażować aż 20 pracowników (Dane szacunkowe: Integrator Danych Miejskich IRMiR). Dlatego przygotowując raport, gmina musi nierzadko sięgać po dodatkowe wsparcie. Opracowanie dokumentu kosztuje sporo wysiłku, czasu i pieniędzy, ale zdarza się, że jego lekturą nie są zainteresowani radni, więc mieszkańcy tym bardziej. Te wszystkie problemy można rozwiązać za pomocą wsparcia sztucznej inteligencji, która wygeneruje sprawozdanie o gminie. Czy to może działać? Przypadki Kielc, Jarocina i Wrocławia pokazują, że tak.

REKLAMA

EU Navigate. Program wsparcia dla osób starszych z chorobą nowotworową

Zapraszamy do udziału w projekcie EU NAVIGATE prowadzonym przez Pracownię Badań nad Starzejącym się Społeczeństwem Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum działającą pod kierunkiem pani profesor Katarzyny Szczerbińskiej.

Co z telefonami komórkowymi w szkołach? MEN odpowiada na ważne pytania

„W 2025 r. minister edukacji planuje przeprowadzenie badań dotyczących sposobów uregulowania przez szkoły zasad korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych.” - zapowiedziała wiceministra Katarzyna Lubnauer w odpowiedzi na interpelację poselską.

W styczniu lekarze zdiagnozowali ok. 300 tys. zachorowań na grypę. W tym sezonie zaszczepiło się niespełna 1,7 mln osób

GIS poinformował, że od początku sezonu epidemicznego 2024/2025 w związku z powikłaniami grypy zmarło prawie tysiąc osób. Ministerstwo Zdrowia podało, że przeciw zaszczepiło się w tym sezonie niespełna 1,7 mln osób. Zapasy szczepionek są, brak tylko chętnych do szczepień.

Usługi sąsiedzkie, teleopieka dla seniorów. Do 7 lutego 2025 r. gminy mogą składać wnioski o dofinansowania

Teleopieka dla seniorów. Gminy mogą składać wnioski o dofinansowania. Kto będzie mógł skorzystać z usług sąsiedzkich, w tym m.in. z dostępu do tzw. „opieki na odległość”? Ile wynosi dofinansowanie w ramach rządowego programu "Korpus Wsparcia Seniorów" na 2025 r.?

REKLAMA

Ile wynosi liczba ludności Polski na koniec 2024 roku? [Dane GUS]

Główny Urząd Statystyczny podał wstępne szacunkowe dane dotyczące liczby ludności w Polsce na koniec 2024 r. Jest spadek.

Podwyżka o 40% (marchewka) a podniesienie wieku emerytalnego (kij). Wcześniej był postulat 3 miesięcy urlopu za 7 lat pracy w jednej firmie

Autorem propozycji podwyżki o 20% w 2025 r. i o 20% w 2026 r. jest Lider Związkowej Alternatywy Piotr Szumlewicz. Mowa jest o podwyżkach płac w sferze budżetowej w tym roku i co najmniej 20 proc. w przyszłym. Wcześniej związkowiec postulował wprowadzenie urlopu 3 miesięcy za 7 lat pracy. Propozycje oceniam jako nierealne do wprowadzenia.

REKLAMA