Czas pracy nauczycieli

Do zagadnień związanych z czasem pracy nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych (dalej: nauczycieli), zatrudnionych w publicznych szkołach i innych placówkach oświatowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (dalej: szkoły), zastosowanie mają przede wszystkim przepisy art. 35 i 42–42c ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela.

Pensum z Karty Nauczyciela

Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (nazywany pensum), określony jest dla większości nauczycieli w art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela. Wynosi od 15 do 30 godzin. Najwięcej nauczycieli ma 18-godzinne pensum.

Choć przepisy Karty Nauczyciela określają pensum w wymiarze tygodniowym i stanowią o jego rozliczaniu w okresach tygodniowych (co wskazuje, że w każdym tygodniu nauczyciele powinni mieć tyle samo godzin), to przewidują zróżnicowane liczby godzin w poszczególnych tygodniach w przypadku nauczycieli, dla których ustalony plan zajęć w pewnych okresach roku szkolnego nie wyczerpuje obowiązującego ich tygodniowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych. Powinni oni nauczać odpowiednio większą liczbę godzin w innych okresach danego roku szkolnego. To rozwiązanie będzie więc dotyczyć m.in. nauczycieli ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych, w których zajęcia kończą się wcześniej. Zasady rozliczania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli, dla których ustalony plan zajęć jest różny w poszczególnych okresach roku szkolnego, powinien określić organ prowadzący szkołę.

Pensum ustalane przez samorząd

Do organu prowadzącego należy też określenie w szkołach samorządowych pensum:

● nauczycieli szkół niewymienionych w art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela,

● nauczycieli prowadzących kształcenie w formie zaocznej lub na odległość (a także zasad zaliczania do wymiaru godzin poszczególnych zajęć w formie zaocznej i w kształceniu na odległość),

● nauczycieli kolegiów pracowników służb społecznych,

● nauczycieli realizujących w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin,

● pedagogów, psychologów, logopedów, doradców zawodowych prowadzących zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu w celu wspomagania uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach,

● bibliotekarzy bibliotek pedagogicznych.

W szkołach prowadzonych przez samorządy zadania związane z określaniem pensum, powierzone na mocy Karty Nauczyciela organowi prowadzącemu, wykonuje odpowiednio rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa.

Czytaj także: Wynagrodzenia nauczycieli od września 2011>>

Zwiększenie liczby zajęć

Tygodniowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych części nauczycieli może być zwiększony na ich wniosek złożony na piśmie do dyrektora szkoły przed rozpoczęciem zajęć w danym roku szkolnym (tzw. podwyższone pensum). Dyrektor szkoły może wyrazić zgodę na podwyższenie pensum, jeżeli taka możliwość wynika z zatwierdzonego przez organ prowadzący arkusza organizacyjnego szkoły. Podwyższenie pensum na wniosek nauczyciela dopuszczalne jest tylko w przypadku nauczycieli:

● dla których pensum, na podstawie Karty Nauczyciela, wynosi 18 godzin – do maksimum 27 godzin,

● praktycznej nauki zawodu – do maksimum 26 godzin.

Innym sposobem na zwiększenie liczby zajęć prowadzonych przez nauczyciela są godziny ponadwymiarowe. Nauczyciel może zostać obowiązany do pracy w godzinach ponadwymiarowych:

● w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych,

● zgodnie z posiadaną specjalnością,

● których liczba nie przekracza 1/4 pensum.

Takich godzin ponadwymiarowych nie można przydzielić bez zgody nauczyciela, jeżeli jest:

● kobietą w ciąży,

● osobą wychowującą dziecko do lat czterech,

● w trakcie odbywania stażu.

Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych niż 1/4 pensum dopuszczalne jest tylko za jego zgodą. W takiej sytuacji liczba godzin ponadwymiarowych nie może jednak przekroczyć 1/2 pensum.

Nauczycielowi mogą być też przydzielane godziny doraźnych zastępstw. Przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego pensum, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela.

Czytaj także: Zatrudnianie nauczycieli z początkiem roku szkolnego 2011/2012>>

Obniżone pensum

Obniżony tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć realizowanych w ramach pensum przysługuje:

● dyrektorowi szkoły,

● wicedyrektorowi szkoły,

● nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole,

● nauczycielowi, który obowiązki kierownicze pełni w zastępstwie innego nauczyciela.

Rozmiar takich obniżek powinien określić organ prowadzący szkołę, biorąc pod uwagę wielkość i typ szkoły oraz warunki pracy. Organ prowadzący może wymienione osoby w ogóle zwolnić z obowiązku prowadzenia zajęć w ramach pensum.

Organ prowadzący ma też prawo określić inne przypadki, w jakich nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć można obniżyć tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, oraz warunki i tryb tego obniżenia. Nauczyciel korzystający z takiego obniżenia nie może mieć godzin ponadwymiarowych.