REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Sygnaliści a system kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych

Piotr Nowaczyk
trener, konsultant
Sygnaliści a system kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych
Sygnaliści a system kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Sygnaliści w jednostkach sektora finansów publicznych. Instytucja „sygnalisty” stanowić będzie jeden z istotnych elementów tego systemu. Pojęcie „sygnalisty” należy rozumieć jako osobę, która działając w dobrej wierze i w interesie publicznym zgłasza lub ujawnia informacje o naruszeniach prawa.

Od 1 stycznia 2010 roku przepisy ustawy o finansach publicznych wprowadziły obowiązek wdrożenia w jednostkach sektora finansów publicznych systemu kontroli zarządczej, którego celem jest zapewnienie w szczególności:

REKLAMA

  1. zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi;
  2. skuteczności i efektywności działania;
  3. wiarygodności sprawozdań;
  4. ochrony zasobów;
  5. przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania;
  6. efektywności i skuteczności przepływu informacji;
  7. zarządzania ryzykiem,

zastępując tzw. „kontrolę finansową”.

Powody wprowadzenia kontroli zarządczej

Bezpośrednim powodem wprowadzenia kontroli zarządczej w miejsce dotychczas funkcjonującej kontroli finansowej był brak bezpośredniego powiązania kontroli finansowej z realizacją celów jednostki.

Kontrola zarządcza to proces za pomocą którego kadra zarządzająca jednostką zapewnia, że:

  1. zasoby są skutecznie i efektywnie pozyskiwane oraz
  2. wykorzystywane w realizacji celów danej jednostki.

System ten polega na optymalnym wykorzystaniu rozwiązań istniejących w jednostce, ich modyfikacji, o ile wystąpi taka potrzeba, albo wdrażaniu nowych rozwiązań zarządczych służących realizacji zadań i celów jednostki.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kto podlega kontroli zarządczej

Kontrola zarządcza dotyczy ogółu jednostek sektora finansów publicznych (art. 9 uofp). Jest to dość szeroki katalog obejmujący m.in. organy władzy publicznej, jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki, związki metropolitalne, jednostki budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej, państwowe fundusze celowe, ZUS, KRUS, NFZ, SPZOZ, uczelnie publiczne, Polska Akademia Nauk, państwowe i samorządowe instytucje kultury. Warto zauważyć, że jednostkami sektora finansów publicznych objętymi reżimem kontroli zarządczej są również związki międzygminne lub międzypowiatowe tworzone w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych.

Standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych

Wymagania odnoszące się do tworzenia, oceny i doskonalenia systemów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych określone zostały w Komunikacie Nr 23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych. Standardy uszeregowano w 5 grupach odpowiadających poszczególnym elementom kontroli zarządczej:

  1. środowisko wewnętrzne,
  2. cele i zarządzanie ryzykiem,
  3. mechanizmy kontroli,
  4. informacja i komunikacja,
  5. monitorowanie i ocena.

Dyrektywa o ochronie sygnalistów

W październiku 2019 roku unijny prawodawca przyjął tzw. „dyrektywę o ochronie sygnalistów” - dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019, str. 17 oraz Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1). Nakłada ona obowiązki w zakresie:

  1. wdrażania kanałów zgłaszania nieprawidłowości,
  2. prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających,
  3. prowadzenia rejestrów zgłoszeń,
  4. ochrony sygnalistów.

Do dnia 17 grudnia 2021 roku polski ustawodawca ma czas na implementowanie tej dyrektywy. Warto zauważyć, iż jeżeli tego nie uczyni w terminie, to unijne przepisy będą stosowane w naszym kraju bezpośrednio.

Sygnaliści w jednostkach sektora finansów publicznych - projekt ustawy

Obecnie procedowany jest projekt ustawy z dnia 14 października 2021 roku o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Ustawa reguluje trzy tryby możliwego zgłoszenia naruszenia prawa:

  1. skierowanie zgłoszenia do pracodawcy;
  2. skierowanie zgłoszenia do organu publicznego (ponadto także do wyznaczonego organu centralnego);
  3. ujawnienie publiczne.

REKLAMA

W projekcie przyjęto, że obowiązek określenia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych „zgłoszenia wewnętrzne” będzie dotyczył pracodawcy zatrudniającego co najmniej 50 pracowników, z zastrzeżeniem, iż próg ten nie ma zastosowania do pracodawców wykonujących działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska, objętych zakresem stosowania aktów prawnych Unii Europejskiej wymienionych w części I.B i II załącznika do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Ustawa określa szerszy zakres przedmiotowy „naruszenia prawa” niż zakres przedmiotowy wdrażanej dyrektywy. Przepisy chroniące osoby zgłaszające naruszenia prawa będą miały zastosowanie nie tylko do naruszeń prawa przewidzianych przez dyrektywę 2019/1937, w tym do naruszeń interesów finansowych Unii Europejskiej oraz naruszeń dotyczących rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, ale także do wszystkich naruszeń prawa w odpowiadających wymienionym w dyrektywie dziedzinach prawa krajowego, tzn.: zamówień publicznych, usług, produktów i rynków finansowych, zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa produktów, bezpieczeństwa transportu, ochrony środowiska, ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego, bezpieczeństwa żywności i pasz, zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia publicznego, ochrony konsumentów, ochrony prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych.

Dodatkowo proponuje się, aby w przypadku zgłoszeń wewnętrznych pracodawca miał prawo rozszerzenia zakresu naruszeń prawa, które mogą być przedmiotem zgłoszenia wewnętrznego o inne naruszenia, w szczególności dotyczące regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych.

Projekt ustawy przewiduje stosunkowo szeroko zakreślony zakaz działań odwetowych w stosunku do zgłaszającego („sygnalisty”) oraz szczegółowe środki ochrony prawnej.

Ustawodawca przewidział również sankcje karne za niedostosowanie się do nowych przepisów.

Sygnaliści w jednostkach sektora finansów publicznych - wewnętrzne zgłoszenia

REKLAMA

Instytucja „sygnalisty” czy też szerzej procedura dokonywania wewnętrznych zgłoszeń przypadków naruszenia prawa w jednostce sektora finansów publicznych stanowić będzie jeden z istotnych elementów systemu Kontroli Zarządczej i w mojej ocenie nie powinna być realizowana w oderwaniu czy w sposób konkurencyjny do tego systemu.

Jednym z istotnych elementów systemu Kontroli Zarządczej jest jego monitorowanie, które w szczególności ma służyć pozyskaniu informacji o jakości i skuteczności KZ w jednostce. Monitorowanie wiąże się ze skutecznym reagowaniem na nieprawidłowości i podejmowaniem działań mających na celu wyeliminowanie ich w przyszłości.

Nieprawidłowości w działaniu jednostki mogą być sygnalizowane m.in. z wykorzystaniem wewnętrznych zgłoszeń przypadków naruszenia prawa, w tym z wykorzystaniem instytucji sygnalisty. Wiele jednostek już wcześniej wypracowało procedury dające możliwości identyfikowania i przekazywania wykrytych nieprawidłowości czy niezgodności, w tym naruszeń prawa swoim pracownikom, wykorzystując te zgłoszenia jako jedno z narzędzi monitorowania systemu KZ.

Ważne jest aby takie informacje zostały poddane weryfikacji i w razie konieczności została dokonana ponownie analiza ryzyka oraz uruchomione działania prewencyjne. Dlatego też takie informacje powinny docierać do osób, które z racji umiejscowienia w strukturze jednostki mogą podejmować konieczne działania. I w tym miejscu warto ponownie zwrócić uwagę na standardy Kontroli Zarządczej, które warto wykorzystać również przy tworzeniu procedury dokonywania wewnętrznych zgłoszeń przypadków naruszenia prawa w jednostce.  

Kontrola zarządcza ma służyć sprawnemu zarządzaniu jednostką. W jej definicji mieści się więc każde działanie zmierzające do zapewnienia osiągnięcia celów i zadań jednostki, w tym również omawiane w niniejszym opracowaniu zgłoszenia przypadków naruszenia prawa (instytucja „sygnalisty”).

ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2021r. poz. 305 z późn. zm.)

ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2021r. poz. 289 z późn. zm.)

rozporządzenie Ministra Finansów z 2 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oświadczenia o stanie kontroli zarządczej (Dz.U. Nr 238, poz. 1581)

rozporządzenie Ministra Finansów z 29 września 2010 r. w sprawie planu działalności i sprawozdania z jego wykonania (Dz.U. Nr 187, poz. 1254)

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019, str. 17 oraz Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1)

projekt ustawy z dnia 14 października 2021 roku o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa

komunikat nr 23 Ministra Finansów z 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych (Dz. Urz. MF Nr 15, poz. 84)

komunikat nr 3 Ministra Finansów z 16 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych wytycznych w zakresie samooceny kontroli zarządczej dla jednostek sektora finansów publicznych (Dz. Urz. MF Nr 2, poz. 11)

komunikat nr 6 Ministra Finansów z 6 grudnia 2012 r. w sprawie szczegółowych wytycznych dla sektora finansów publicznych w zakresie planowania i zarządzania ryzykiem (Dz. Urz. MF z 2012 r., poz. 56)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Aplikacja mObywatel: Nowa funkcja w usłudze Bezpiecznie w sieci

Baza wiedzy to nowa funkcja w aplikacji mObywatel. Funkcja została wprowadzona 11 września 2024 r. Baza wiedzy w znacznym stopniu przyczyni się do bezpieczeństwa użytkowników przy poruszaniu się w Internecie.

Wybory prezydenckie w USA w 2024 r. już rozstrzygnięte? Taylor Swift poparła Kamalę Harris

Taylor Swift, jedna z najpopularniejszych obecnie gwiazd muzyki pop, zaliczona przez magazyn "Forbes" do najbardziej wpływowych kobiet świata, udzieliła poparcia Kamali Harris. 10 września 2024 r. tuż po debacie telewizyjnej kandydatów na prezydenta USA, Swift na swoim koncie na Instagramie udzieliła jednoznacznego poparcia kandydatce Demokratów.

Wykaz 16 ośrodków monitorujących Krajową Sieć Onkologiczną

W dniu 10 września 2024 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw rozporządzenie ministra zdrowia zawierające wykaz 16 wojewódzkich ośrodków monitorujących działających w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej. Zacznie obowiązywać od środy 11 września.

Zła kondycja fizyczna uczniów. Kompetencje ruchowe uczniów są gorsze niż 15-20 lat temu

Kompetencje ruchowe uczniów są gorsze niż 15-20 lat temu – takie wnioski wynikają z badania przeprowadzonego podczas lekcji wychowania fizycznego. Badanie kompetencji ruchowych uczniów będzie robione po raz kolejny.

REKLAMA

Nowacka: Podwyżki 30 proc. są podwyżkami naprawdę solidnymi. Co z podwyżkami dla nauczycieli 2025 r.?

Nowacka: Podwyżki 30 proc. są podwyżkami naprawdę solidnymi. Co z podwyżkami dla nauczycieli 2025 r.? Pod koniec sierpnia Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na rok 2025. Zgodnie z projektem, w przyszłym roku wzrost kwoty bazowej dla wynagrodzeń nauczycieli wyniesie 5 proc.

Wyniki matury 2024. Ilu absolwentów uzyskało świadectwo dojrzałości?

Centralna Komisja Egzaminacyjna podała, że świadectwo dojrzałości uzyskało 89,3 proc. tegorocznych absolwentów szkół ponadpodstawowych. Ten wynik nie różni się od zeszłorocznego – wtedy też maturę zdało 89,3 proc. absolwentów.

Rosyjski szpieg dostał dostęp do akt śledztwa przeciwko niemu. Zgodnie z prawem? Przeglądał je w kancelarii tajnej ABW i w siedzibie prokuratury

Rosyjski szpieg Paweł Rubcow, zanim został wydany Rosji, otrzymał od prokuratury i ABW dostęp do materiałów śledztwa przeciwko niemu, także tajnych, choć prokuratura mogła mu odmówić z powodu "ochrony interesów państwa" - napisał 5 września 2024 r. dziennik "Rzeczpospolita". Zdaniem prezydenta Andrzeja Dudy obowiązujące obecnie w Polsce przepisy pozwalają, aby nie dopuścić zatrzymanego do akt; zwłaszcza, jeżeli są one ściśle tajne.

W szkołach ruszył program dobrowolnych szczepień przeciw wirusowi HPV. Szczepionka może uchronić przed zachorowaniem na raka

Od 1 września 2024 r. ruszył wspólny program MEN i MZ szczepień przeciw wirusowi HPV. Szczepienia dostępne są dla dzieci po ukończeniu 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia. Za zgodą rodziców szczepienie może odbyć się w szkole.

REKLAMA

mObywatel: Funkcjonalności aplikacji są stale rozwijane. Trwają prace na ePłatnościami

Mobilna aplikacja mObywatel jest stale rozwijana. Do końca 2025 r. ma być zaimplementowana usługa ePłatności. Dzięki temu za pośrednictwem mObywatela będzie można opłacać urzędowe zobowiązania np. podatek od nieruchomości.

500 plus z NFZ u dentysty. Mało kto o tym wie. Jak skorzystać? Jakie zabiegi obejmuje?

Usuwanie kamienia nazębnego to podstawowy zabieg higieniczny dostępny w ramach NFZ. Roczne, bezpłatne wizyty profilaktyczne u dentysty pozwalają zaoszczędzić nawet 500 złotych. Jakie usługi są wliczone w ten pakiet? Oto szczegóły.

REKLAMA