Whistleblowing – stan gotowości sektora publicznego

Systemy będą wdrażane na ostatnią chwilę.

Ziszczenie się ryzyka wdrażania systemów dla sygnalistów tuż przed wejściem Dyrektywy w życie, lub już po tym terminie jest już właściwie pewne. Oznacza, to że pisząc ponad rok temu, że będzie gorzej niż z RODO miałem niestety rację.

Dlaczego dokładnie będzie gorzej niż z RODO?

Po pierwsze wdrażanie systemów dla Sygnalistów do proces. Zajmuje on w zależności wielkości podmiotu i jego kultury organizacyjnej od paru miesięcy (zwykle minimum 3-6 miesięcy przy małych podmiotach lub o wysokiej kulturze organizacyjnej) do paru lat. Oznacza, to że w większości jednostek samorządu terytorialnego nie da się porządnie wdrożyć systemów do przyjmowania zgłoszeń o naruszeniach i podejmowania działań następczych przed dniem 17 grudnia 2021 r.

Według mnie w większość jednostek publicznych w dniu 17 grudnia 2021 r. będzie brak systemów dla sygnalistów lub będą one wadliwe lub pozorne.

Przypominam, że rozporządzenie RODO stosowaliśmy wprost, pomimo więc pojawienia się nowej ustawy o ochronie danych osobowych (notabene powinna mieć raczej tytuł „o PUODO”) w tuż przed wejściem w życie RODO, a ustawa zmieniająca 168 ustaw pod wymogi RODO pojawiła się prawie rok później, mieliśmy podstawy i wiedzę jak wdrażać systemy bezpieczeństwa danych osobowych. Obecnie często tych podstaw brak. Dobrze chociaż, że mamy wiedzę jak wdrażać (no w 99%).

Po drugie, w Polsce stosowaliśmy prawo o ochronie danych osobowych od 1997 r. Mieliśmy więc przed wejściem w życie RODO blisko dwie dekady doświadczeń. W zakresie sygnalistów takich doświadczeń w sektorze publicznym brak. Do tego historia Polski powoduje, że sygnalista (zwany też demaskatorem) jest mylony z kapusiem lub donosicielem.

Czy w porównaniu z badaniami „Systemy dla sygnalistów w gminach w Polsce”, które zostały opublikowane w dniu 14 kwietnia 2021 r. na podstawie badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, w Katedrze Finansów Publicznych, we współpracy z E-nform Sp. z o.o. coś zmieniło się w gotowości jednostek samorządu terytorialnego do wdrożenia tzw. Dyrektywy o sygnalistach?

Ja i inni praktycy Compliance widzimy, że w samorządach terytorialnych trwają przygotowania do wdrażania systemów dla sygnalistów. Po pierwsze coraz więcej jest zapytań o wdrożenia lub szkolenia z tego zakresu (coraz więcej też osób bierze w nich udział). Po drugie coraz częściej od znajomych ludzi z sektora publicznego słyszę, że trwają u nich prace, często w różnych związkach samorządu terytorialnego.

Autopromocja

Prawa i obowiązki dyrektora szkoły. Kompetencje. Zadania. Odwołanie

Sprawdź

A mógłby Pan podać jakiś dobry przykład takich prac?

Ostatnio miałem przyjemność przeczytać efekt prac Grupy Innowacji Samorządowych, działającej przy Śląskim Związku Gmin i Powiatów w ramach przedsięwzięcia pn. "Benchmarking-Kontynuacja". Przygotowali projekt „Procedury zgłaszania przypadków nieprawidłowości oraz ochrony osób dokonujących zgłoszeń” i udostępnili bezpłatnie wszystkim zainteresowanym samorządom.

Co wchodzi w skład ww. procedury?

W skład powyższej procedury wchodzą projekty:

1. Zarządzenia Prezydenta Miasta/Burmistrza Miasta/Wójta Gminy/Starosty Powiatu w sprawie wdrożenia w Urzędzie procedury zgłaszania przypadków nieprawidłowości oraz ochrony osób dokonujących zgłoszeń,
2. Procedury zgłaszania przypadków nieprawidłowości oraz ochrony osób dokonujących zgłoszeń wraz z załącznikami.

Co Pan uważa na temat ww. procedury?

Chciałbym wyrazić wyrazy uznania dla twórców tej procedury. Kawał dobrej roboty. Mam pewne drobne uwagi, parę rzeczy rozwiązałbym inaczej ale należy docenić fakt, że są pierwsi i że udostępnili publicznie, za darmo, efekt swojej pracy. To dobry fundament do opracowania własnych projektów przez inne gminy lub powiaty. Przestrzegam jednak przed tzw. kopiuj – wklei. System musi być dostosowany do danego podmiotu.

Czy w rozmowach z przedstawicielami sektora publicznego coś jeszcze zwróciło Pana uwagę?

Ostatnio usłyszałem dwie bardzo miłe rzeczy:

- „Czytaliśmy Pana wszystkie artykuły na Inforze i na ich podstawie budujemy system dla sygnalistów, a dzwonię by spytać czy nie mógłby nam Pan pomóc”,

- „Wiesz Paweł, że stworzyłeś na Inforze największy zbiór materiałów o Compliance w sektorze publicznym?”.

Cieszy mnie, że z Infor.pl mogę dokładać swoją cegiełkę do budowy kultury compliance w sektorze publicznym.

Myślę, że każdy podmiot sektora publicznego znajdzie coś dla siebie na stronie https://samorzad.infor.pl/sektor/organizacja/compliance/ jest już blisko 100 artykułów o Compliance i whistleblowingu.