Różny status radnych dzielnic i gminy Warszawa

STAN FAKTYCZNY

Radny jednej z dzielnic m.st. Warszawy zawarł w 2003 roku z miastem umowę dzierżawy działki stanowiącej drogę konieczną do jego nieruchomości położonej przy domu oraz do przedsiębiorstwa. W listopadzie 2005 r. rada dzielnicy uchwaliła w oparciu o art. 190 ust. 1 pkt 2a ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w zw. z art. 24f ust. 1 i ust. 1a ustawy o samorządzie gminnym, że mandat tego radnego wygasł z powodu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej z wykorzystaniem gminnego mienia. Radny wniósł skargę.

Wyrokiem z 28 września 2006 r. sygn. akt II SA/Wa 495/06 WSA w Warszawie sąd skargę oddalił i wskazał, że radny nie może prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której uzyskał mandat.

UZASADNIENIE

NSA podkreślił, że sąd I instancji istotnie nie rozważył zakresu zadań dzielnic warszawskich na płaszczyźnie art. 8 ust. 1 ustawy z 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy. W myśl tego przepisu do radnych dzielnicy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące radnych gminy. Odpowiednie stosowanie oznacza, że niektóre rozwiązania dotyczące statusu radnych zawarte w ustawie o samorządzie gminnym mają wprost zastosowanie do radnych dzielnicy, niektóre będą stosowane z modyfikacjami, a niektóre nie będą miały zastosowania.

Wskazując źródło odmienności sytuacji prawnej radnych dzielnic Warszawy, NSA ocenił, że dzielnice te mają zadania ustawowo określone, zaś ich zakres działania może być rozszerzany uchwałami Rady m.st. Warszawy. Do właściwości Rady m.st. Warszawy należą sprawy związane z gospodarowaniem nieruchomościami stanowiącymi własność gminy Warszawa. Dzielnice natomiast zarządzają mieniem m.st. Warszawy tylko w takim zakresie, jaki wynika z zadań przekazanych im ustawowo (art. 11) i na podstawie uchwał Rady m.st. Warszawy. W tej sprawie nieruchomość najpierw wykorzystywana przez radnego w trybie bezumownym, a następnie na podstawie umowy dzierżawy stanowiła własność gminy, nie dzielnicy i była przez nią zarządzana. W konsekwencji w stosunku do radnych dzielnic warszawskich oceny, czy zaistniały przesłanki wygaśnięcia mandatu z uwagi na naruszenie zakazu określonego w art. 24f ust. 1 i ust. 1a ustawy należy dokonywać, biorąc pod rozwagę zarówno zakres właściwości określonej dzielnicy i charakter wykorzystywanego mienia, jak i ewentualne odrębności statusu radnych dzielnicy.

W niniejszym orzeczeniu NSA wyraźnie wskazał, że zasadniczym celem rozwiązań antykorupcyjnych zawartych w ustawach samorządowych jest wyeliminowanie sytuacji, w których radny, wykorzystując swoją funkcję, uzyskiwałby nieuprawnione korzyści dla siebie lub swoich bliskich. O potencjalnie korupcyjnym wykorzystywaniu mienia jednostki samorządowej przez radnego można jednak mówić wtedy, gdy radny, uczestnicząc w pracach organów właściwej jednostki samorządu, może wpływać na treść uchwał i decyzji podejmowanych przez te organy. W tym miejscu podkreślić należy, iż specyfika niejednokrotnie krytykowanej regulacji tzw. ustawy warszawskiej polega na tym, iż status dzielnic gminy Warszawa jako jej jednostek pomocniczych jest odmienny od statusu jednostek pomocniczych w innych gminach. Przede wszystkim ich tworzenie jest obowiązkowe, podstawowy zakres działania jest określony ustawowo, podobnie jak źródła środków finansowych. Tym niemniej pozostają one jednostkami pomocniczymi, bez osobowości prawnej i w konsekwencji bez własnego mienia. Na pełną aprobatę zasługuje zatem pogląd wyrażony przez NSA w sprawie, iż odpowiednie stosowanie przepisów antykorupcyjnych w stosunku do radnych dzielnic m.st. Warszawy co do zasady nie oznacza rozciągnięcia rygoru wygaśnięcia mandatu na przypadek korzystania przez nich przy prowadzeniu działalności gospodarczej z nieruchomości należących do miasta Warszawy.

Wyrok NSA z 12 czerwca 2007 r.

SYGN. AKT II OSK 132/07

 

Michał Folcholc