REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Mandatowy deficyt budżetowy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Longin Mażewski
Mandat./ Fot. Fotolia
Mandat./ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Utrata prawa do kontroli prędkości za pomocą fotoradarów i nakładania mandatów za ujawnione w ten sposób wykroczenia przyczyni się zapewne do zwiększenia tempa likwidacji straży gminnych i miejskich. Jednak zmiana ta wpłynie także na poziom dochodów gmin.

1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o strażach gminnych. Pozbawia ona strażników gminnych i miejskich prawa do prowadzenia kontroli ruchu drogowego przy użyciu stacjonarnych lub przenośnych urządzeń rejestrujących, czyli tzw. fotoradarów, i nakładania z tego tytułu mandatów. To mocny cios w samorządowe finanse.

REKLAMA

Uprawnienia strażników gminnych

Straże gminne zaczęły funkcjonować w odrodzonej Polsce na podstawie ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Strażom poświęcono cztery artykuły w tym akcie prawnym, które dopuszczały tworzenie umundurowanych straży miejskich przez burmistrzów/prezydentów miast w porozumieniu z ministrem spraw wewnętrznych. Była więc na początku formacja przeznaczona do pilnowania porządku w miastach. Szczegółowe zakresy zadań, obowiązków i uprawnień straży miejskich, ich strukturę, umundurowanie, uzbrojenie, dystynkcje miały określić ich statuty nadawane przez burmistrza/prezydenta miasta w porozumieniu z ministrem spraw wewnętrznych. Koszty funkcjonowania straży miała pokrywać w całości gmina, nadzór nad strażami sprawował komendant Główny Policji.

Polecamy: VAT w samorządach (książka)

NA TEN TEMAT PISALIŚMY TAKŻE...

O strażach pisaliśmy w nr. 19 GSiA z 2015 roku w artykule „Straże gminne potrzebne, ale bez fotoradarów”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Ważnym aktem prawnym dla włodarzy miejskich dotyczącym straży miejskich był na pewno przepis umożliwiający strażnikom nakładanie grzywien w drodze mandatu karnego. Został on dodany do nieobowiązującego już rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 20 lutego 1987 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom niektórych organów uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego nowelizacją z 29 stycznia 1991 r.

Uprawnienia dla straży miejskich rozszerzone zostały w lipcu 1995 r. Wtedy też umożliwiono gminom sąsiadującym ze sobą zawieranie porozumień o tworzeniu wspólnych straży. Zagwarantowano także strażnikom miejskim ochronę prawną, jaka przysługuje funkcjonariuszom publicznym. Określono, że funkcjonariusze straży miejskich wykonują wyłącznie czynności administracyjno-porządkowe oraz niezbędne czynności mające na celu fizyczne zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Ponadto strażnicy uzyskali uprawnienia do oskarżania przed kolegium do spraw wykroczeń oraz dokonywania czynności sprawdzających w zakresie spraw, dla których złożyli wnioski o ukaranie. Straże zaczęły powstawać także w gminach wiejskich.

6 września 1996 r. Minister Spraw Wewnętrznych określił zarządzeniem wzorcowy statut straży gminnych/miejskich, w którym sprecyzowano zakres działania straży oraz określono środki działania, do których zaliczono zapobieganie popełnianiu wykroczeń i ich wykrywanie, ochrona porządku w miejscu publicznym, fizyczne zabezpieczenie miejsca popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, zabezpieczenie miejsca wypadku lub awarii, a także współpraca z innymi organami i służbami w zakresie informowania o wykroczeniach i przestępstwach, za które straż miejska nie odpowiada. Ostatecznie przyjęto ustawę z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych.

W roku 2009 straże gminne uzyskały kolejne uprawnienia, m.in. możliwość kontroli bagażnika samochodu, użycia paralizatora czy też posiadania „koguta” na radiowozach.

Kolejne znaczne uprawnienia straż gminna otrzymała od marca 2011 r. Na ich podstawie ukarane mandatami mogą być osoby usuwające do śmietnika baterie lub wypalające trawy w pobliżu budynków mieszkalnych lub lasu. W przypadku niewskazania osoby, która kierowała pojazdem przekraczającym dozwoloną prędkość, ukarana może być osoba, która nie chce wskazać winowajcy, a przekroczenie dozwolonej prędkości może być karane przez strażnika grzywną. Strażnik może też skontrolować taksówkarzy i kierowców busów pod kątem posiadania licencji na przewóz osób. Za wyrzucenie baterii lub zużytych akumulatorów strażnik może ukarać grzywną. W przypadku wywołania bez powodu akcji służb strażnik może ukarać grzywną, a sprawcy grozi areszt lub ograniczenie wolności. Karalne jest także odmówienie okazania dokumentów strażnikowi. Kary grzywny wynoszą od 50 zł do 500 zł.

Najważniejsze dochody gminy

REKLAMA

Jak strażnicy miejscy korzystają z przyznanych kompetencji, sprawdzają kontrole przeprowadzane przez Najwyższą Izbę Kontroli. Jedną z najważniejszych była przeprowadzona w roku 2011 kontrola nakładania mandatów na kierowców za przekroczenie dozwolonej prędkości. Nie wypadła ona pozytywnie.

Kontrolujący stwierdzili bezprawne nakładanie mandatów karnych na kierowców za przekroczenie prędkości, bezpodstawne karanie właścicieli samochodów za niewskazanie osoby, której powierzyli pojazd, oraz pozyskiwanie przez samorządy z tego tytułu dochodów, które powinny zasilić budżet państwa.

Wpływy z mandatów nałożonych przez strażników gminnych za zarejestrowane wykroczenia drogowe stanowią dochody własne gminy.

W przypadku przekazania sprawy do innych organów niż samorządowe (np. sądu), grzywna stanowi dochód budżetu państwa. Ten stan faktyczny, zdaniem NIK, zachęcał strażników do nadużyć. Ujawniono powszechną praktykę karania kierowców mandatami po upływie 30 dni od dnia ujawnienia wykroczenia, zamiast po tym terminie kierować do sądu wnioski o ukaranie. Funkcjonariusze straży gminnej obliczali ustawowy termin nie od daty ujawnienia wykroczenia, lecz od chwili ustalenia sprawcy wykroczenia. Takie praktyki NIK stwierdziła w ponad 60% skontrolowanych gmin.

Przyczynę nielegalnego nakładania grzywien kontrolujący upatrywali nie tyle w nieznajomości przez strażników prawa, ile przede wszystkim w dążeniu do uzyskania jak największych wpływów zwiększających dochody gminy. Jako przykład podano gminę, która w uchwale budżetowej na 2010 rok zaplanowała 7 mln zł wpływów z grzywien, mandatów i innych kar pieniężnych dla osób fizycznych przy zaplanowanych dochodach ogółem w wysokości ok. 41,7 mln zł. Przy czym nie był to odosobniony przypadek.

NIK stwierdziła ponadto, że straże gminne i miejskie mają szerokie uprawnienia do zapewnienia porządku publicznego. Jednak nadmiernie koncentrują się na ujawnianiu wykroczeń komunikacyjnych, co w większości nie przekłada się na poprawę bezpieczeństwa na drogach.

Straż bez fotoradarów

Najbardziej znaczącym zarzutem NIK było przyczynienie się przez straże gminne do utraty zaufania społecznego przez administrację publiczną. Wydaje się, że przede wszystkim ten czynnik spowodował, że strażom odebrano ostatecznie możliwość korzystania z fotoradarów. Nie bez znaczenia wydaje się jednak także konkurencja o wpływy z mandatów z budżetem państwa. Według NIK, „w latach 2009–2010 straże gminne i miejskie w całym kraju nałożyły w ten sposób ok. miliona mandatów. Wysokość średniej grzywny to 300 zł, co daje łączną kwotę ok. 300 mln zł, która nie wpłynęła do budżetu państwa”. Tylko w 2014 roku wartość wystawionych na podstawie fotoradarów przez strażników gminnych i miejskich mandatów wyniosła ponad 130 mln zł. Jednak wydaje się, że zmiana prawa nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, ponieważ sama policja czy Inspekcja Transportu Drogowego, która przejęła 1 stycznia br. samorządowe fotoradary, raczej nie zapewni takiego stopnia kontroli, jak robiły to o wiele liczniejsze straże. Odbije się natomiast już teraz na poziomie dochodów gmin.

LONGIN MAŻEWSKI

audytor wewnętrzny, ekspert w zakresie finansów publicznych

PODSTAWY PRAWNE

● ustawa z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o strażach gminnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1335)

● ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1383; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1335)

● ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 355; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 2023)

Polecamy serwis: Bezpieczeństwo

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Badania cholesterolu w bilansie sześciolatka. Od kiedy?

Od 5 maja do programu badań bilansu zdrowia sześciolatka wchodzi lipidogram. Rzeczniczka praw dziecka Monika Horna-Cieślak uważa to za ogromny sukces, bo zwiększy się świadomość, że choroby serca mogą dotykać także młodych.

Jak i kiedy rezerwować wakacje, żeby było najtaniej?

Jak Polacy planują wakacje? Na ostatnią chwilę czy z wyprzedzeniem? Jak najtaniej zarezerwować hotel? Czy Polacy chętnie spędzają wakacje w kraju?

Kalendarz szczepień dorosłych [TABELA]

Kalendarz szczepień dorosłych. Kiedy i na co warto się zaszczepić? Które szczepionki są szczególnie zalecane dla seniorów? Ile dawek poszczególnych szczepionek? Polskie Towarzyszko Medycyny rodzinnej we współpracy z Fundacją MY PACJENCI opracowało kalendarz szczepień dla dorosłych.

Branża pirotechniczna chce wzmocnić potencjał obronny kraju

W odpowiedzi na zapowiadane przez rząd plany dotyczące szeroko zakrojonych szkoleń wojskowych, przedstawiciele branży pirotechnicznej, w liście wysłanym do ministrów obrony oraz spraw wewnętrznych i administracji, podkreślają swoje unikalne kompetencje i zasoby. Chodzi o wzmocnienie bezpieczeństwa państwa oraz efektywną współpracę ze strukturami obronnymi.

REKLAMA

Od 1 stycznia 2026 r. nowy obowiązek jednostek sektora finansów publicznych. Chodzi o zmiany w zakresie rejestru umów

Od 1 stycznia 2026 r. nowy obowiązek jednostek sektora finansów publicznych. Chodzi m.in. o zmiany w zakresie rejestru umów. Projekt nowelizacji trafił do opiniowania. Projektodawcą jest Ministerstwo Finansów.

8400 zł brutto dla pracowników pomocy społecznej? 3-miesięczny urlop? Związkowcy przedstawili propozycje

Ile zarabia pracownik pomocy społecznej? A ile powinien zarabiać? Związkowa Alternatywa domaga się radykalnej poprawy warunków pracy i wynagrodzeń zatrudnionych w tym sektorze. Związek oczekuje skokowego wzrostu płac, dotrzymania przez rząd złożonych wcześniej obietnic, a także zapewnienia urlopu regeneracyjnego i warunków do rozwoju zawodowego dla wszystkich zatrudnionych w sektorze pomocy społecznej.

Gminy mają problemy finansowe, bo słabo ściągają zaległe czynsze, podatki, kary i tym podobne zobowiązania

Podatki, czynsze za mieszkania komunalne, wodę, wywóz śmieci, alimenty i mandaty – takich opłat nie regulują konsumenci oraz firmy wobec gmin. Nazbierało się tego już ponad 17,5 miliarda złotych. Jednocześnie gminy narzekają na brak pieniędzy na remonty, budowę mieszkań i inne ważne przedsięwzięcia.

36 lat w oczekiwaniu na diagnozę. Pacjenci z chorobami rzadkimi wciąż czekają na zmiany

W Polsce ponad 3 miliony osób zmaga się z chorobami rzadkimi, a system opieki zdrowotnej wciąż nie jest odpowiednio przystosowany do ich potrzeb. Czas oczekiwania na diagnozę często rozciąga się na lata, co prowadzi do pogorszenia zdrowia pacjentów i stanowi ogromne obciążenie dla ich rodzin. Oto historie pacjentów, którzy latami czekali na diagnozę.

REKLAMA

4666 zł dla każdego sołtysa? Wybory organizowane przez PKW?

Czy sołtysi otrzymają wynagrodzenia na poziomie ustawowej płacy minimalnej? Czy wybory na sołtysa będą organizowane przez Państwową Komisję Wyborczą, a kandydaci organizować będą kampanie w swoich wsiach? Profesjonalizacje działań najmniejszych jednostek administracyjnych zaproponował jeden z kandydatów na Prezydenta PR.

Status ochrony wilka. Komisja Europejska proponuje zmiany

7 marca 2025 r. weszły w życie zmiany dotyczące załączników do konwencji berneńskiej. Chodzi o zmianę statusu ochrony wilka. Komisja UE proponuje dostosowanie statusu ochrony wilka w prawodawstwie UE do konwencji berneńskiej.

REKLAMA