REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Różne przejawy dyskryminacji w szkołach

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Renata Maciejczak
Szkoła/ fot. Fotolia
Szkoła/ fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Najczęściej dyskryminowani są uczniowie biedni oraz nieheteroseksualni, ale powodem dyskryminacji może być także wygląd zewnętrzny, pochodzenie narodowe i etniczne, niepełnosprawność czy wyznanie. Jednak większość uczniów nie wie, czym jest dyskryminacja i nie potrafi na nią konstruktywnie reagować.

Wyniki badania Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej (TEA) „Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona” (dalej: raport) dostarczają wielu informacji o zjawisku dyskryminacji, poglądach uczniów, opiniach rodziców oraz postawie nauczycieli. Pod koniec kwietnia br. raport ujrzał światło dzienne podczas konferencji organizowanej przez pełnomocniczkę rządu do spraw równego traktowania oraz TEA.

REKLAMA

Autorzy badania, pracując nad raportem, przeprowadzili wiele wywiadów z młodzieżą szkolną (grupowych i indywidualnych), rozmawiali z nauczycielkami i nauczycielami zatrudnionymi w placówkach (także z tych pełniących funkcję liderek lub liderów równości) oraz przeanalizowali dane zgromadzone w Systemie Ewaluacji Oświaty.

Na tej podstawie udało się określić obraz szkolnej codzienności w odniesieniu do zjawiska dyskryminacji, ze wszystkimi mocnymi stronami oraz obszarami wymagającymi wytężonej pracy. A jest nad czym pracować.

Zobacz również: Ochrona danych osobowych uczniów w związku z procesem rekrutacji

Nieobce zjawisko

REKLAMA

Dyskryminacja w szkole jest częsta i ma różne postaci, od epitetów i wykluczającego języka po przemoc psychiczną, fizyczną, seksualną i cyberprzemoc – na takie formy przemocy motywowanej uprzedzeniami narażeni są uczniowie i uczennice szkół wszystkich szczebli ze względu na swoją tożsamość. W najgorszej sytuacji są uczennice i uczniowie homoseksualni oraz osoby ubogie. Jak oceniają autorzy raportu, w szkole pracują nauczyciele i nauczycielki aktywnie przeciwdziałający tym negatywnym zjawiskom, ale są osamotnieni. – Raport pokazuje, jak różne postaci może przybierać dyskryminacja i przemoc motywowana uprzedzeniami – mówi Małgorzata Jonczy-Adamska, koordynatorka projektu badawczego. – Wyzywanie, popychanie, izolowanie rówieśników ze względu na ich tożsamość jest traktowane jako „naturalne” i w związku z tym bagatelizowane, zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli. To uniemożliwia dostrzeżenie dyskryminacji, reagowanie na nią, jak również prowadzenie działań przeciwdziałających takim zjawiskom.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

W szkołach gorzej traktowane są dzieci ubogie oraz chłopcy, którzy w jakikolwiek sposób „odstają” od społecznej normy męskości. Pozostałe przesłanki gorszego traktowania to: niepełnosprawność, kolor skóry lub etniczność, wyznanie, wygląd (np. otyłość) i orientacja seksualna. Jako przykład może posłużyć opisana sytuacja przez jedną z badanych osób: „Jeżeli jest to dziecko romskie, to jest wyzywane od »brudnego cygana«, »głupiego«, »śmierdzącego«. Mimo że jest w białej koszulce ze sztywnym kołnierzykiem, spodniach w kant i ma pachnące, wyżelowane czy wymyte włosy, to i tak słyszy obelgi”.

Samorządy mają wiele możliwości działań antydyskryminacyjnych, np. w postaci uruchomienia miejskich/gminnych programów antydyskryminacyjnych.

Najczęściej przywoływaną kategorią zdarzeń dyskryminacyjnych w relacjach rówieśniczych są przypadki agresji słownej – przezywania, wyśmiewania, lżenia. Agresja słowna może być elementem stałego i długotrwałego „męczenia” konkretnego dziecka – badanie ujawniło przypadki kilkuletnich prześladowań. Przemocy słownej towarzyszy często zupełna izolacja, czasem przemoc fizyczna – poszturchiwanie, rzadziej bicie.

Z raportu wynika, że w szkołach ciągle funkcjonują pewne trwałe struktury dyskryminacyjne, utrwalające:

● niższy status dziewczynek i kobiet oraz odmienne standardy traktowania chłopców i dziewcząt,

● tradycyjne wzory męskości oparte na sile i sprawności fizycznej oraz heteroseksualności,

● dominację wyznania rzymskokatolickiego,

● nierówny dostęp do edukacji dla osób z niepełnosprawnościami,

● autorytarną władzę dorosłych i ograniczanie praw dziecka.

Nauczyciel w trudnej roli

REKLAMA

Autorzy raportu zwracają uwagę, że uczniowie doświadczają dyskryminacji także ze strony nauczycieli, np. poprzez prześmiewcze, pogardliwe określenia oraz upowszechnianie uprzedzeń („jehowce”, „pedały”), oraz gorsze traktowanie konkretnych uczniów i uczennic. Pełnomocniczka rządu ds. równego traktowania Małgorzata Fuszara zwróciła uwagę, że wszystkie opisane w raporcie przejawy dyskryminacji są bardzo niepokojące, jednak „tym, co może najbardziej niepokoi, jest to, że czasami sojusznikami tych znęcających się młodych ludzi są nauczyciele”.

Nauczyciele, jeśli reagują na dyskryminację, to najczęściej w formie „pogadanki” skierowanej do sprawcy lub sprawczyni danego zdarzenia, rzadko zwracają uwagę na to, że dyskryminacji mogą zapobiegać świadkowie. Co ciekawe, na przemoc i dyskryminację często reagują uczniowie i uczennice młodszych klas. Im starsi uczniowie, tym bardziej bierna postawa.

Jednocześnie nauczyciele, którzy angażują się w działania antydyskryminacyjne, często sami spotykają się z negatywnymi reakcjami innych członków grona pedagogicznego. Badanie wykazało, że dyskryminacja jest obecna także wśród nauczycieli – najczęściej narażone na nią są osoby młodsze z krótszym stażem w zawodzie, a zwłaszcza kobiety.

Zobacz również: Sposób ustalania wysokości stypendium szkolnego

Bariery reagowania

Zdaniem autorów raportu, główne bariery reagowania na dyskryminację oraz prowadzenia działań antydyskryminacyjnych w szkołach to niska świadomość pedagogów dotycząca tego problemu. W rezultacie sytuacje tego typu są bagatelizowane lub spotykają się z brakiem reakcji (szkoła nie wie, jak powinna zareagować).

Co prawda, od września 2013 r. szkoły mają obowiązek prowadzenia działań antydyskryminacyjnych, jednak duża część z nich ma z przeciwdziałaniem dyskryminacji niewiele wspólnego (są to działania charytatywne, religijne lub powielające stereotypy, którym działanie antydyskryminacyjne powinno przeciwdziałać). – By zmienić sytuację, trzeba zadbać jednocześnie o dwie kwestie – mówi Małgorzata Jonczy-Adamska – z jednej strony, zwiększać wiedzę i świadomość wśród nauczycielek i nauczycieli, a z drugiej, zadbać o rozwiązania na poziomie systemu edukacji, czego przykładem jest wymóg prowadzenia działań antydyskryminacyjnych zawarty w Systemie Ewaluacji Oświaty.

Są jednak takie placówki, w których pracują liderzy i liderki równości – osoby, które prowadzą działania antydyskryminacyjne dla swojej społeczności szkolnej – uczniów lub nauczycieli. Osoby te nie tylko reagują na dyskryminację, wspierają swoich uczniów i uczennice w reagowaniu na nią, lecz także edukują o równości i różnorodności. Są w tym jednak osamotnieni.

Konieczna edukacja i reakcja

Jak się okazuje, brak jest regularnego trybu doskonalenia nauczycieli/nauczycielek w obszarze edukacji antydyskryminacyjnej, które przygotowuje do reagowania i przeciwdziałania temu zjawisku. A tylko dobrze przygotowani pedagodzy stanowią podstawowy warunek zapewnienia dzieciom i młodzieży bezpieczeństwa oraz poszanowania ich praw bez względu na jakąkolwiek cechę. Stąd też rekomendowanym przez autorów raportu działaniem jest przygotowanie i szerokie upowszechnienie informacji (tak samo dla nauczycieli, rodziców oraz dzieci), o możliwościach reagowania i postępowania w przypadkach dyskryminacji i przemocy doświadczanej w szkole.

Jednym z pomysłów na ustandaryzowanie działań antydyskryminacyjnych jest przyjęcie i wdrożenie wewnątrzszkolnych polityk w postaci Kodeksu Równego Traktowania w placówkach. W pilotażu przygotowania takiego dokumentu we współpracy z Fundacją na rzecz Różnorodności Społecznej w roku szkolnym 2013/2014 oraz 2014/2015 wzięło udział dziewięć szkół podstawowych i gimnazjalnych z województw: mazowieckiego, lubelskiego i kujawsko-pomorskiego. Do uczestnictwa w tym projekcie zaproszone zostały szkoły zróżnicowane pod względem wielkości (w tym liczebności uczniów i uczennic oraz kadry) i lokalizacji (duże miasta i mniejsze miejscowości). Z pierwszych podsumowań pilotażu wynika, że praca nad KRT wpłynęła pozytywnie na szkołę, m.in. poprzez zapewnienie przejrzystości działania szkoły oraz zwiększenie poczucie bezpieczeństwa.

RENATA MACIEJCZAK

Autorka jest dziennikarką specjalizującą się w tematyce samorządowej

Polecamy serwis: Oświata

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kolejki do lekarzy 2025 – jak dostać się do specjalisty szybciej? Sprawdzone sposoby

Czekasz miesiącami na wizytę u specjalisty? Nie musisz! W Polsce średni czas oczekiwania w publicznej służbie zdrowia to ponad 4 miesiące, ale są legalne sposoby, by skrócić go do kilku tygodni, a nawet dni. Sprawdź, jak korzystać z wyszukiwarki NFZ, kiedy poprosić o adnotację "cito", gdzie warto jechać po krótszą kolejkę i kto ma prawo wejść do gabinetu bez czekania. To wiedza, która może oszczędzić Ci wiele nerwów.

Od odważnego eksperymentu do wzoru dla innych regionów. 8 lat Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii [WYWIAD]

Choć początek był trudny, dziś GZM to region o jednej z najbardziej zintegrowanych sieci transportowych w Polsce i rosnącym potencjale innowacyjnym. O tym, co sprawia, że 41 gmin potrafi mówić jednym głosem rozmawiamy z Kazimierzem Karolczakiem, przewodniczącym zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropoli.

Aktywny Maluch: Trwa nabór uzupełniający. Wnioski do 5 września 2025 r.

Do 5 września 2025 r. można składać wnioski w naborze uzupełniającym w programie Aktywny Maluch. Chodzi o dofinansowanie tworzenia miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 i funkcjonowania nowoutworzonych miejsc opieki.

Podatek od nieruchomości 2026 – znamy nowe maksymalne stawki. Sprawdź, ile możesz zapłacić!

Znamy już maksymalne stawki podatku od nieruchomości na 2026 rok. Wyższe limity dotyczą gruntów, budynków oraz budowli. To ważna informacja dla właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców, którzy powinni przygotować się na możliwe podwyżki. Sprawdź szczegóły i zaplanuj swoje wydatki!

REKLAMA

MEN odpowiada na zapowiedź protestu ZNP: podwyżki z 2024 r. przywróciły adekwatny poziom płac

Wiceminister edukacji uważa, że protesty ZNP są nieuzasadnione, bo skala podwyżek wynagrodzeń nauczycieli w 2024 roku była rekordowa i przywróciła satysfakcjonującą relację płac do warunków rynkowych. W 2024 roku nauczyciele początkujący otrzymali podwyżkę nominalną o ok. 40 proc., mianowani i dyplomowani – ok. 37 proc., co przekłada się na wzrost o tysiące złotych (od 1 894 do 2 674 zł) względem 2023 roku.

Leczenie gruźlicy wielolekoopornej – projekt nowelizacji przedłuża pilotaż do połowy 2026 roku [Projekt rozporządzenia MZ]

Resort zdrowia przedstawił projekt nowelizacji rozporządzenia dotyczący programu pilotażowego leczenia gruźlicy wielolekoopornej w warunkach ambulatoryjnych. Projekt trafił do uzgodnień i konsultacji.

"Nie wrzucaj banana do czarnego worka" - o bioodpadach, które mogą zasilać Twoją żarówkę

Dlaczego wciąż tak wielu z nas ignoruje brązowy pojemnik? Co dzieje się z obierkami po ziemniakach i jak jedna skórka z banana może oświetlić pokój przez sześć godzin? O mitach, błędach i przyszłości bioodpadów rozmawiamy z Katarzyną Gromadzką, ekspertką z firmy Bioodpady.pl.

Zebranie wiejskie - ilu mieszkańców?

Zgodne z prawem są nawet konsultacje, w których wzięło udział tylko kilku mieszkańców sołectwa – o ile uchwała o konsultacjach obowiązująca na terenie gminy stanowi, że konsultacje są ważne bez względu na liczbę uczestniczących osób uprawnionych do udziału w zebraniu wiejskim.

REKLAMA

Nierzetelność pracownika gminy a bezczynność w załatwieniu sprawy

Zwolniony przez gminę pracownik złośliwie doprowadza do bezczynności w załatwieniu sprawy? Fakt ten nie zwalnia gminy od odpowiedzialności za naruszenie terminów ustawowych, ale – po naprawieniu szkód spowodowanych przez pracownika – daje szansę na łagodniejszy wyrok sądu.

Społeczni opiekunowie zabytków – cisi partnerzy systemu ochrony dziedzictwa

W ustawie istnieją od lat, ale często traktowani są jako margines. Tymczasem dziś, bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, potrzebujemy ich obecności. Społeczni opiekunowie zabytków mogą być realnym wsparciem państwowego systemu ochrony dziedzictwa – jeśli tylko będą traktowani na poważnie.

REKLAMA