Jak prawidłowo wyznaczyć godziny pracy urzędnika

Zdecydowana większość urzędów ma tak wyznaczone godziny pracy, że przynajmniej jednego dnia są one otwarte dłużej. Jednak taki system inspekcja pracy uznaje za niezgodny z prawem pracy. Dlaczego?

Zgodnie z kodeksem - to nadgodziny

Ustawa o pracownikach samorządowych w art. 24 ust. 1 nakazuje urzędom określenie w regulaminach pracy rozkładu czasu pracy w sposób „zapewniający obywatelom załatwianie spraw w dogodnym dla nich czasie”. Jest to więc naczelna zasada funkcjonowania pracodawców samorządowych - są oni jednostkami administracji publicznej, które mają służyć obywatelom.

Zarazem kolejny przepis, czyli ust. 2 wymienionego artykułu, określa normy czasu pracy dla urzędników - 8 godzin na dobę i 40 tygodniowo. I z tego wynikają wszystkie problemy.

Kodeks pracy obowiązuje bowiem także samorządy - jeżeli inaczej nie reguluje danej kwestii sama ustawa o pracownikach samorządowych. W kodeksie zaś doba pracownicza jest wyraźnie zdefiniowana. Art. 128 par. 3 pkt 1 k.p. stanowi, że do celów rozliczania czasu pracy pracownika przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Oznacza to, że jeżeli dany pracownik ma wyznaczony początek pracy na przykład na godz. 10.00, to jego doba pracownicza kończy się w następnym dniu o 10.00.

Praca musi trwać 8 godz. na dobę. Skoro doba kończy się o 10.00, to - ściśle interpretując przepisy kodeksowe - jeśli urzędnik rozpoczynałby pracę następnego dnia już o 8.00, wówczas pracowałby jeszcze 2 godz. ponad dobową normę.

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy to godziny nadliczbowe. Tak określa je art. 151 par. 1 k.p. Zatem w powyższym przypadku dwie godziny - od 8.00 do 10.00 - to nadgodziny. Te zaś mogą wystąpić tylko w dwóch przypadkach:

• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,

• szczególnych potrzeb pracodawcy.

Polecenie pracy w nadgodzinach musi więc być wyraźne, wydane przez pracodawcę lub co najmniej przełożonego danego urzędnika. Musi mieć też określony cel i potrzebę - nie wolno zatrudniać w nadgodzinach pracowników bez wyraźnego powodu lub ze względu na widzimisię kierownika. Najważniejsza jest jednak zasada, że praca ponad wyznaczoną kodeksowo normę nie może być zaplanowana z góry na dany okres (miesiąc czy rok). Jest to niedopuszczalne nadużycie prawa.