REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak prawidłowo wyznaczyć godziny pracy urzędnika

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Michał Culepa
Michał Culepa
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Inspektorzy pracy coraz częściej kwestionują ustalone przez samorządy godziny pracy urzędników. Ich zdaniem, jeśli dla lepszej obsługi interesantów w jednym dniu w tygodniu obsługują oni mieszkańców od 10.00 do 18.00, a następnego dnia przychodzą do pracy już o 8.00, to łamią przepisy kodeksowe, gdyż przez 2 godziny pracują ponad normę.

Zdecydowana większość urzędów ma tak wyznaczone godziny pracy, że przynajmniej jednego dnia są one otwarte dłużej. Jednak taki system inspekcja pracy uznaje za niezgodny z prawem pracy. Dlaczego?

REKLAMA

Zgodnie z kodeksem - to nadgodziny

Ustawa o pracownikach samorządowych w art. 24 ust. 1 nakazuje urzędom określenie w regulaminach pracy rozkładu czasu pracy w sposób „zapewniający obywatelom załatwianie spraw w dogodnym dla nich czasie”. Jest to więc naczelna zasada funkcjonowania pracodawców samorządowych - są oni jednostkami administracji publicznej, które mają służyć obywatelom.

Zarazem kolejny przepis, czyli ust. 2 wymienionego artykułu, określa normy czasu pracy dla urzędników - 8 godzin na dobę i 40 tygodniowo. I z tego wynikają wszystkie problemy.

REKLAMA

Kodeks pracy obowiązuje bowiem także samorządy - jeżeli inaczej nie reguluje danej kwestii sama ustawa o pracownikach samorządowych. W kodeksie zaś doba pracownicza jest wyraźnie zdefiniowana. Art. 128 par. 3 pkt 1 k.p. stanowi, że do celów rozliczania czasu pracy pracownika przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Oznacza to, że jeżeli dany pracownik ma wyznaczony początek pracy na przykład na godz. 10.00, to jego doba pracownicza kończy się w następnym dniu o 10.00.

Praca musi trwać 8 godz. na dobę. Skoro doba kończy się o 10.00, to - ściśle interpretując przepisy kodeksowe - jeśli urzędnik rozpoczynałby pracę następnego dnia już o 8.00, wówczas pracowałby jeszcze 2 godz. ponad dobową normę.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy to godziny nadliczbowe. Tak określa je art. 151 par. 1 k.p. Zatem w powyższym przypadku dwie godziny - od 8.00 do 10.00 - to nadgodziny. Te zaś mogą wystąpić tylko w dwóch przypadkach:

• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,

• szczególnych potrzeb pracodawcy.

Polecenie pracy w nadgodzinach musi więc być wyraźne, wydane przez pracodawcę lub co najmniej przełożonego danego urzędnika. Musi mieć też określony cel i potrzebę - nie wolno zatrudniać w nadgodzinach pracowników bez wyraźnego powodu lub ze względu na widzimisię kierownika. Najważniejsza jest jednak zasada, że praca ponad wyznaczoną kodeksowo normę nie może być zaplanowana z góry na dany okres (miesiąc czy rok). Jest to niedopuszczalne nadużycie prawa.

Ustawa nie daje pola manewru

Powyższe zasady obowiązują bezwzględnie większość pracodawców. Niestety, w przypadku przeważającej grupy pracowników samorządowych nie ma szansy na zastosowanie innych systemów czasu pracy. Nie można zastosować systemu równoważnego - gdyż praca może być wykonywana tylko przez 8 godzin dziennie. Nie da się też zastosować w pełni zasady określonej w przepisach o pracownikach urzędów państwowych (która także ma zastosowanie w służbie cywilnej), zgodnie z którą można pracowników zatrudniać poza normalnymi godzinami pracy w urzędzie. Ten wyjątek dotyczy bowiem tylko pracowników mianowanych. Tych dzisiaj w gminach jest już coraz mniej, a w powiatach i województwach nie ma w ogóle.

GSiA OSTRZEGA

REKLAMA

Wszystko to oznacza, że organizacja pracy ustalająca dla tego samego pracownika różne godziny urzędowania w różnych dniach jednego tygodnia jest w większości przypadków niedopuszczalna. Może być uznana za naruszenie przepisów o czasie pracy, za co winnym grozi kara grzywny nawet do 30 tys. zł (art. 281 pkt 5 k.p.).

Z kolei ustalenie jednolitych godzin pracy dla wszystkich pracowników - np. od 8.00 do 16.00 lub od 9.00 do 17.00 - może spowodować, że spora część petentów nie będzie należycie obsłużona. W takich godzinach pracuje także zdecydowana większość zatrudnionych, którzy nie zawsze mogą zwolnić się z pracy.

Natomiast zmiana czasu urzędowania pod koniec tygodnia - np. ustalenie późniejszych godzin w piątek - nie zawsze będzie odpowiadać pracownikom, a i załatwiający sprawy w urzędach często wolą to robić raczej na początku lub w środku tygodnia.

Praca zmianowa to sposób na „dobę pracowniczą”

Sytuacja nie jest jednak bez wyjścia.

GSiA radzi

Najlepszym rozwiązaniem wydaje się wprowadzenie systemu pracy zmianowej w urzędach.

Z tym nie powinno być problemów prawnych. Art. 146 k.p. stanowi wyraźnie: praca zmianowa jest dopuszczalna bez względu na stosowany system czasu pracy. Co więcej, jeżeli w umowach o pracę nie wpisano wprost konkretnych godzin pracy, a jedynie ogólnie wskazano wymiar etatu, pozostawiając tę kwestię do rozstrzygnięcia regulaminowi pracy danej jednostki, wówczas zmiana godzin pracy może być dokonana tylko poprzez zmianę tego regulaminu, bez konieczności dokonywania wypowiedzeń lub innych zmian umów o pracę. Pogląd ten wyraził już 30 lat temu Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 25 marca 1977 r. (sygn. akt I PZP 60/78), w którym wskazał m.in., że „organizowanie procesu pracy, w tym również ustalenie obowiązującego pracowników rozkładu czasu pracy należy do uprawnień dyspozycyjnych kierownictwa zakładu pracy. Wypowiedzeniu zmieniającemu podlegają tylko i wyłącznie te warunki pracy lub płacy, tj. elementy umowy o pracę, które wynikają z tej umowy (art. 42 par. 1 k.p.), czyli są ustalane mocą woli stron stosunku pracy (art. 29 par. 1 k.p.). Ustalona (...) organizacja czasu pracy i późniejsze zmiany w tym zakresie dotyczą określonych przez Kodeks pracy składników umownego stosunku pracy, wiążą więc pracowników bez potrzeby dokonywania przez zakład pracy wypowiedzenia warunków pracy lub płacy”.

Pracą zmianową jest wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni (art. 128 par. 2 pkt 1 k.p.). Kodeks nie definiuje szczegółowo, co oznacza „zmiana pory wykonywania pracy”.

Można więc przyjąć, że wprowadzenie np. dla jednej grupy pracowników rozpoczęcia pracy na godz. 8.00, a dla drugiej - na godz. 11.00 stanowi już wprowadzenie pracy zmianowej. Trzeba jednak pamiętać, że w pełni zgodny z prawem będzie wówczas taki rozkład, który powoduje przechodzenie pracowników z I zmiany na II w cyklach co najmniej tygodniowych.

A może soboty pracujące?

Obecnie wszystkich zatrudnionych obowiązuje 5-dniowy tydzień pracy. Tak też określa podstawową normę czasu pracy art. 128 k.p. To zarazem oznacza, że co najmniej od maja 2001 r. (tj. od ówczesnej nowelizacji Kodeksu pracy) nie ma już w Polsce wolnych sobót. Na pracodawców „niepaństwowych” (tj. nienależących do systemu administracji rządowej) przepisy nakładają jedynie obowiązek wyznaczenia takiego rozkładu pracy, który uwzględnia w każdym tygodniu minimum 2 dni wolne - niedzielę oraz dzień wynikający z 5-dniowego tygodnia pracy. Czy będzie to sobota, czy inny dzień tygodnia - zależy wyłącznie od pracodawcy i nie ma to związku z systemem czasu pracy czy pracą zmianową.

Wprowadzenie np. dla jednej grupy pracowników rozpoczęcia pracy na godz. 8.00, a dla drugiej - na godz. 11.00 stanowi już wprowadzenie pracy zmianowej. Trzeba jednak pamiętać, że w pełni zgodny z prawem będzie wówczas taki rozkład, który powoduje przechodzenie pracowników z I zmiany na II w cyklach co najmniej tygodniowych.

Jeżeli w umowach o pracę nie wpisano wprost konkretnych godzin pracy, a jedynie ogólnie wskazano wymiar etatu, pozostawiając tę kwestię do rozstrzygnięcia regulaminowi pracy danej jednostki, to zmiana godzin pracy może być dokonana tylko poprzez zmianę tego regulaminu, bez konieczności dokonywania wypowiedzeń lub innych zmian umów o pracę.

WAŻNE

Ustalając rozkład czasu pracy w urzędzie, można więc przewidzieć taką sytuację, że część urzędników będzie wykonywać swoje obowiązki w soboty, a dzień wolny dla nich wyznaczony będzie w innym dniu tygodnia.

Ponieważ jednak niedziela powinna być rozkładowym dniem wolnym (urzędy nie są zaliczone do grupy pracodawców, którzy mogą wykonywać pracę w niedzielę lub święta, choć wydaje się, że do końca nie jest to wykluczone), oznacza to w praktyce, że urząd lub inna jednostka samorządowa musi zapewnić swoim pracownikom szósty dzień wolny w poniedziałek. Wynika to z kolei z obowiązku zapewnienia nieprzerwanego 35-godzinnego odpoczynku tygodniowego, który nakazuje art. 133 par. 1 k.p.

Michał Culepa

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Dlaczego badania przesiewowe są takie ważne?

W tym roku Komisja Europejska, Ministerstwo Zdrowia i Narodowy Instytut Onkologii wspólnie promują badania przesiewowe w kierunku raka. Kampania #GetScreenedEU ma zwiększyć świadomość, zwłaszcza wśród kobiet, i zachęcić do profilaktyki. Z danych WHO wynika, że wskaźnik przeżycia w przypadku wczesnego rozpoznania raka piersi przekracza 90 proc.

Nowe dotacje na modernizację energetyczną dla instytucji publicznych ze Śląska od czerwca 2025 r.

W województwie śląskim planowany jest nabór na dofinansowanie modernizacji energetycznej budynków użyteczności publicznej. Jak można wyczytać z harmonogramu już od 30 czerwca 2025 r. samorządy, szkoły, przychodnie, domy kultury i inne jednostki realizujące cele publiczne będą mogły ubiegać się o wsparcie sięgające nawet 85% kosztów kwalifikowanych. To realna szansa na zmniejszenie zużycia energii, obniżenie rachunków i podniesienie standardu obiektów.

Rządowy program "Moc Małych Społeczności". Do podziału 70 mln zł. Nabór wniosków do 9 czerwca 2025 r.

W piątek, 16 maja 2025 r. rozpoczął się nabór wniosków w ramach „Rządowego Programu wsparcia organizacji pozarządowych Moc Małych Społeczności”. Adresowany jest do NGOsów działających w mniejszych miastach oraz na terenach wiejskich.

Konkurs "Aktywny Senior 2025". Wnioski o dofinansowania można składać do 11 czerwca 2025 r.

12 maja 2025 r. Ministerstwo Sportu i Turystyki ogłosiło nabór wniosków do zadania Aktywny Senior w ramach programu Aktywność dla Każdego. Wnioski o dofinansowania w ramach konkursu "Aktywny Senior 2025" można składać do 11 czerwca 2025 r.

REKLAMA

Duży ruch na Okęciu. Lotnisko od początku roku odprawiło ponad 6,6 mln podróżnych

Lotnisko Chopina jest na granicy przepustowości. Od stycznia do końca kwietnia br. odprawiło już ponad 6,6 mln podróżnych, podczas gdy w tym samym okresie w ubiegłym roku było to prawie 5,9 mln osób. Dokąd latamy najczęściej?

Polacy mniej chodzą do kina

Główny Urząd Statystyczny podał dane dotyczące widzów w kinach w 2024 r. W porównaniu z 2023 r., liczba widzów w kinach stałych spadła o 0,4 proc. do 49,5 mln

Spacer w lesie - lek na codzienny stres

Regularne, 30-minutowe spacery w naturze pięć razy w tygodniu mogą zmniejszyć ryzyko depresji aż o 30% – podaje raport Transforming Scotland's Health. W obliczu prognoz WHO, że do 2030 roku depresja stanie się najczęstszą chorobą na świecie, kontakt z przyrodą to skuteczna forma profilaktyki.

Są fundusze na ekologię, cyfryzację i innowacje

W dobie dynamicznego rozwoju technologii cyfrowej i wdrażania kolejnych innowacji, nie można zapominać o zagrożeniach, które się z nimi wiążą. Zgodnie z unijną zasadą „Do No Significant Harm” („Nie Czyń Znaczącej Szkody”), gdy ubiegamy się o wsparcie z funduszy, jesteśmy zobowiązani do prowadzenia inwestycji w sposób, który nie będzie wyrządzać poważnych szkód środowiskowych czy społecznych.

REKLAMA

Spadł ruch na radomskim lotnisku, ale w planach nowe kierunki

Polskie Porty Lotnicze poinformowały, że lotnisko w Radomiu obsłużyło w kwietniu br. ok. 2,5 tys. pasażerów; to spadek o 42 proc. wobec zeszłego roku. W pierwszych czterech miesiącach tego roku ruch w radomskim pocie spadł o 31 proc.

Ratownicy medyczni nie chcą kamizelek nożoodpornych

Ogólnopolski Związek Zawodowy Ratowników Medycznych (OZZRM) uważa, że pomysł powszechnego wprowadzenia kamizelek nożoodpornych, jako reakcji na śmierć ratownika ugodzonego nożem, nie jest dobry. Co proponują związkowcy?

REKLAMA