Inwestycje na terenach Natura 2000

Prawie wszystkie programy unijne, które wkrótce ruszą, będą dostępne dla gmin z terenów Europejskiej Sieci Ekologicznej (ESE) Natura 2000. Największym źródłem pozyskiwania kapitału na inwestycje proekologiczne jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ). Pomoc można pozyskać także z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Gmina albo starostwo powiatowe przy mniej kosztownych inwestycjach i przy inwestycjach o znaczeniu lokalnym albo regionalnym powinny starać się o pozyskanie dotacji w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO).

Jednostki samorządu terytorialnego są również jednym z beneficjentów pomocy z NFOŚiGW. Atrakcyjność tych pożyczek to niskie oprocentowanie, od 0,575 proc. do 4,025 proc. w skali roku. Oprocentowanie pożyczek ustalane jest w odniesieniu do stopy redyskontowej weksli NBP. Pożyczkobiorca ma jeszcze możliwość uzyskania umorzenia zadłużenia do 30 proc. pożyczonej kwoty, najczęściej jest to 10 proc.

Programy środowiskowe

Na ochronę środowiska z budżetu PO IiŚ przeznaczono 18 proc. całej kwoty, tj. 4750 mln euro. Przy staraniu się o wsparcie unijne należy przeprowadzić postępowanie w sprawie oceny oddziaływania inwestycji na środowisko naturalne. Ocena ta powinna być zakończona przed wydaniem wymaganych decyzji administracyjnych, w tym przede wszystkim pozwolenia na budowę.

Jednostka samorządowa powinna przygotować studium wykonalności i dokumentację przetargową.

PO IiŚ to program o największym budżecie. Posiada siedem priorytetów skierowanych na współfinansowanie projektów ekologicznych.

W ramach Priorytetu Gospodarka wodno-ściekowa dofinansowanie można otrzymać m.in. na projekty inwestycyjne polegające na budowie skutecznego i efektywnego systemu zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych. Wsparcie otrzymają m.in. projekty inwestycyjne polegające na modernizacji i budowie kanalizacji wodno-ściekowej oraz przyczyniające się do wyeliminowania ze ścieków substancji niebezpiecznych.

W ramach innego priorytetu wspierane będą inwestycje, które przyczynią się do zmniejszenia ilości składowanych odpadów komunalnych. Preferowane będą projekty, przyczyniające się do zwiększenia poziomu odzysku i recyklingu odpadów.

W Priorytecie Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska naturalnego pomoc można otrzymać m.in. na projekty retencjonowania wody w celu zwiększenia ilości zasobów wodnych oraz przedsięwzięcia przyczyniające się do zwiększenia poziomu czystości wód śródlądowych.

Edukacja ekologiczna

Z kolej w ramach innego, V Priorytetu PO IiŚ - Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych - dotowane będą projekty przywracania właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków na obszarach chronionych wraz z zachowaniem zagrożonych wyginięciem gatunków fauny i flory. Chodzi tu o wspierane wszelkich projektów ekologicznych realizowanych na terenie ESE Natura 2000. Współfinansowane będą inwestycje przyczyniające się do zwiększenia bezpieczeństwa przemieszczania się dzikich zwierząt, m.in. przez drogi szybkiego ruchu. W innym, także ważnym Priorytecie X - Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku - na dotacje mogą liczyć przedsięwzięcia, które przyczynią się do wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, w tym energia wiatrowa i solarna.

WAŻNE ADRESY INTERNETOWE

www.nfosigw.gov.pl - na witrynie są opisane zasady i warunki udzielania kredytów, pożyczek i dotacji z NFOŚiGW

www.funduszestrukturalne.gov.pl - na tej stronie można znaleźć wszelkie dostępne informacje o unijnych programach pomocowych na lata 2007-2013

Ekologia w RPO i PROW

Samorządy gminne i powiatowe o pomoc na realizację swoich inwestycji, o znaczeniu lokalnym i regionalnym, powinny ubiegać się w ramach RPO, czyli składać wnioski o dotację z funduszy unijnych do zarządu województwa. PO IiŚ jest adresowany głównie do beneficjentów, którzy będą realizować projekty mające oddziaływać co najmniej na więcej niż jeden region. W każdym RPO jest priorytet, w ramach którego będą wspierane przedsięwzięcia ekologiczne i przyczyniające się do ochrony środowiska, w tym inwestycje komunalne. Tym bardziej na wspiercie finansowe będą mogły liczyć inwestycje na terenie Natura 2000.

W szczególności gminy wiejskie i miejsko-wiejskie będą mogły otrzymać dofinansowanie na realizację proekologicznych projektów komunalnych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Do tych samorządów jest adresowana tzw. Oś Priorytetowa 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, w szczególności działanie o nazwie Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej. Pomoc finansową w ramach tego działania można otrzymać aż do 85 proc. kosztów inwestycyjnych.

Dotacje i pożyczki

Dotacje z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej można otrzymać do wysokości 50 proc. kosztów inwestycyjnych na realizację zadań z zakresu: ochrony powietrza, oczyszczalni ścieków i kanalizacji.

Dotacje są oferowane również na realizację inwestycji, których celem jest: ochrona lasów i zasobów leśnych, monitoring środowiska, przedsięwzięcie realizowane w ramach funduszy unijnych, z wyjątkiem Funduszu Spójności.

Natomiast wysokość pożyczki z NFOŚiGW nie może przekroczyć 80 proc. kosztów inwestycji. Inwestycje realizowane w ramach pomocowych programów unijnych mogą otrzymać dofinansowanie, nawet do 100 proc. wartości. Minimalna suma pożyczki to 2 mln zł. Gmina może pożyczyć pieniądze na 15 lat. W ten sposób wspierane są przedsięwzięcia polegające na:

• modernizacji, remoncie oraz budowie oczyszczalni ścieków komunalnych,

• budowie, rozbudowie i modernizacji oraz likwidacji i rekultywacji składowisk odpadów komunalnych.

5 KROKÓW DO OTRZYMANIA WSPARCIA Z UNIJNYCH PROGRAMÓW POMOCOWYCH NA TERENACH NATURA 2000

1 Przepisy

Trzeba przeanalizować dyrektywy unijne: tzw. ptasią i siedliskową (dostępne m.in. na witrynie internetowej Ministerstwa Środowiska) oraz prawo krajowe. Dzięki temu będzie wiadomo, jaką inwestycję można realizować na danym terenie.

2 Projekt i studium

Należy opracować projekt i wziąć pod uwagę roboty kompensacyjne i naprawcze na obszarze, gdzie będzie realizowana inwestycja. Studium jest niezbędnym załącznikiem do projektu inwestycyjnego.

3 Ocena

Z urzędu wojewódzkiego trzeba otrzymać ocenę oddziaływania projektu inwestycyjnego na środowisko. Jest to zaświadczenie o stopniu oddziaływania inwestycji na przyrodę. Potrzebne są również dokumentacja przetargowa i pozwolenie na budowę.

4 Finansowanie

Inwestowanie na obszarze ESE Natura 2000 wiąże się z wyższymi kosztami inwestycyjnymi. Część kosztów pochłania naprawa szkód, jakie mogą powstać w środowisku w wyniku realizacji inwestycji.

ADAM CZACKI

gp@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. nr 92, poz. 880 ze zm.).