REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Szczególne zasady wykonywania budżetu samorządowego

Tadeusz Subik

REKLAMA

Niektóre dochody samorządów muszą być klasyfikowane i wydawane w ściśle określony sposób. Wpływy te i cele, na jakie mogą być przeznaczone, określają ustawy odrębne od przepisów ustawy o finansach publicznych.

Przepisy o finansach publicznych zawsze w szczególny sposób traktowały środki finansowe z niektórych źródeł. Dotyczyło to przede wszystkim dochodów z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz środków zgromadzonych na fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej danej jednostki samorządu terytorialnego (dalej: JST), ale nie są to jedyne, tego typu wpływy. Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: ustawa o finansach publicznych) także zawiera te zasady w art. 212 ust. 1 pkt 8, który przewiduje, że uchwała budżetowa określa szczególne zasady wykonywania budżetu JST w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw.

REKLAMA

REKLAMA

Na uwagę zasługują także art. 237 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym w planie dochodów i wydatków budżetu JST określa się także dochody i wydatki finansowane z tych dochodów, związane ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu z odrębnych ustaw.

Oznacza to, że odrębne ustawy określają zasady wydatkowania środków budżetowych z określonych źródeł na ściśle określone w tych ustawach zadania. Wyodrębnienie dochodów oraz wydatków finansowanych z tych dochodów jest więc nieodzownym elementem uchwały budżetowej JST.

Opłaty za sprzedaż alkoholu

Najbardziej znaną szczególną zasadą wykonywania budżetu JST są postanowienia wynikające z ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: ustawa antyalkoholowa). Zadania JST określa jej art. 4 oraz 41.

REKLAMA

Zgodnie z nimi samorząd wojewódzki realizuje zadania określone w art. 1 i 2 ustawy antyalkoholowej poprzez wojewódzki program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, który stanowi część strategii wojewódzkiej w zakresie polityki społecznej (art. 4 ustawy antyalkoholowej). Natomiast prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracją społeczną osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gmin (art. 41 ustawy antyalkoholowej).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dla budżetów JST największe znaczenie ma art. 182 ustawy antyalkoholowej, który przewiduje, że dochody z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych (wydane na podstawie jej art. 18 lub art. 181 oraz art. 111 ustawy antyalkoholowej) będą wykorzystywane na realizację gminnych programów:

1) profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz

2) przeciwdziałania narkomanii (przewidzianego w art. 10 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii).

Środki te nie mogą być przeznaczane na inne cele.

W budżecie JST dochody z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych ujmowane są w:

dziale 756 – Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem

rozdziale 75618 – Wpływy z innych opłat stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego na podstawie ustaw

§ 048 – Wpływy z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

Natomiast wydatki budżetowe ze środków zgromadzonych z opłat na sprzedaż napojów alkoholowych ujęte są w:

dziale 851 – Ochrona zdrowia

rozdziałach 85153 – Zwalczanie narkomanii oraz 85154 – Przeciwdziałanie alkoholizmowi.

Czytaj także: Zbliża się termin przedłożenia projektów budżetów>>

Ochrona środowiska

Drugą grupą dochodów i wydatków, która podlega szczególnym zasadom wykonywania budżetu JST w roku budżetowym, wynikającą z odrębnych ustaw, to dochody i przeznaczenie ich na określone wydatki wynikające z ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (dalej: Prawo ochrony środowiska).

Dochodami gmin i powiatów są wpływy z tytułu opłat i kar za korzystanie ze środowiska (art. 402 ust. 4–6 Prawa ochrony środowiska). Dochody te można przeznaczyć wyłącznie na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w zakresie określonym w art. 400a Prawa ochrony środowiska.

W budżecie JST dochody z tytułu kar i opłat za korzystanie ze środowiska oraz wydatki na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej ujęte są w:

dziale 900 – Gospodarka komunalna

rozdziale 90019 – Wpływy i wydatki związane z gromadzeniem środków z opłat i kar za korzystanie ze środowiska.

Jednak wydatki na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej mogą się pojawić również w innych działach i rozdziałach klasyfikacji budżetowej właściwych ze względu na realizowane zadanie.

Dochody ujmowane będą w paragrafach:

● 069 – Wpływy z różnych opłat, w przypadku wpływów z tytułu opłat za usuwanie drzew, krzewów, szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych, składowanie odpadów oraz pozostałych rodzajów gospodarczego korzystania ze środowiska i dokonywanie w nim zmian,

● 057 – Grzywny, mandaty i inne kary pieniężne od osób fizycznych,

● 058 – Grzywny i inne kary pieniężne od osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych, w przypadku wpływów z tytułu kar za usuwanie drzew, krzewów, niewłaściwe składowanie odpadów, naruszenie zasad korzystania ze środowiska.

Fotoradary

Szczególne zasady wykonywania budżetu JST wprowadziła także ustawa z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, która zmieniła ustawę z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (dalej: ustawa o drogach publicznych).

Nowelizacja ustawy o drogach publicznych wprowadziła art. 20d, który stanowi, że dochody uzyskane z grzywien nałożonych za naruszenie przepisów ruchu drogowego ujawnione za pomocą urządzeń rejestrujących JST przeznaczają w całości na finansowanie:

1) zadań inwestycyjnych, modernizacyjnych lub remontowych związanych z siecią drogową,

2) utrzymania i funkcjonowania infrastruktury oraz urządzeń drogowych, w tym na budowę, przebudowę, remont, utrzymanie i ochronę dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich,

3) poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym popularyzację przepisów ruchu drogowego, działalność edukacyjną oraz współpracę w tym zakresie z właściwymi organizacjami społecznymi i instytucjami pozarządowymi.

Dochody z tego tytułu (mandaty) ujmowane są w budżecie JST w:

dziale 754 – Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa

rozdziale 75416 – Straż gminna (miejska)

§ 057 – Grzywny i mandaty i inne kary od osób fizycznych.

Natomiast wydatki będą objęte działem i rozdziałem właściwym ze względu na realizowane zadanie.


Opłaty od przewoźników

Kolejny akt prawny, z którego wynikają szczególne zasady wykonywania budżetu JST, to ustawa z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie drogowym (dalej: ustawa o transporcie drogowym). Jak wynika z postanowień art. 16, w transporcie drogowym za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców mogą być pobierane opłaty. Natomiast art. 16 ust. 4 ustawy o transporcie drogowym stanowi, że za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest JST, mogą być pobierane opłaty. Stawka opłaty jest ustalana w drodze uchwały podjętej przez radę lub sejmik. Opłaty te stanowią dochód właściwej JST. Opłaty te mogą być przeznaczone wyłącznie na:

1) utrzymanie przystanków komunikacyjnych oraz dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest JST;

2) na budowę, przebudowę i remont – w przypadku gdy organizatorem transportu jest gmina:

● przystanków komunikacyjnych oraz dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest gmina,

● wiat przystankowych lub innych budynków służących pasażerom, posadowionych na miejscu przeznaczonym do wsiadania i wysiadania pasażerów lub przylegających do tego miejsca, usytuowanych w pasie drogowym dróg publicznych bez względu na kategorię dróg

– art. 16 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym.

W budżecie JST dochody z opłat od operatorów i przewoźników za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców ujmowane są w:

dziale 756 – Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem

rozdziale 75618 – Wpływy z innych opłat stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego na podstawie ustaw

§ 049 – Wpływy z innych lokalnych opłat pobieranych przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych ustaw.

Natomiast wydatki będą objęte działem i rozdziałem właściwym ze względu na realizowane zadanie.

Czytaj także: Wieloletnia prognoza finansowa jednostek samorządu – metodyka>>

Budżety województw

1 stycznia 2011 r., na podstawie art. 23 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, zostały wprowadzone szczególne zasady wykonywania budżetu województwa samorządowego. Na podstawie tego przepisu został dodany do ustawy z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (dalej: ustawa o ochronie gruntów) rozdział 5a – dochody związane z wyłączeniem z produkcji gruntów rolnych.

Dochodami budżetu województwa związanymi z wyłączaniem z produkcji gruntów rolnych są pobierane na podstawie ustawy o ochronie gruntów:

1) należności,

2) opłaty roczne,

3) opłaty z tytułu niewykonania obowiązku zdjęcia i wykorzystania próchnicznej warstwy gleby,

4) opłaty oraz należności i opłaty roczne podwyższone, określone w art. 28 ust. 1–4 ustawy o ochronie gruntów

– art. 22 b ustawy o ochronie gruntów.

Zarząd województwa gromadzi te dochody na wyodrębnionym rachunku bankowym.

Ze środków tych finansowane są ochrona, rekultywacja i poprawa jakości gruntów rolnych oraz wypłata odszkodowań przewidzianych ustawą o ochronie gruntów (art. 22c ust. 1 ustawy o ochronie gruntów).

W pierwszej kolejności inwestycje te powinny być prowadzone na obszarze tych gmin, w których powstają dochody związane z wyłączaniem z produkcji gruntów rolnych oraz istnieją warunki uzyskania wzrostu produkcji rolniczej, rekompensującej straty poniesione w wyniku zmniejszenia obszaru gruntów rolnych (art. 22c ust. 2 ustawy o ochronie gruntów).

W uchwale budżetowej dochody związane z wyłączeniem z produkcji gruntów rolnych ujmowane są w:

dziale 010 – Rolnictwo i łowiectwo

rozdziale 01042 – Wyłączenie z produkcji gruntów rolnych.

Natomiast wydatki będą objęte działem i rozdziałem właściwym ze względu na realizowane zadanie wynikające z art. 22c ustawy o ochronie gruntów.

Podstawy prawne

•  Ustawa z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 225, poz. 1466)

•  Ustawa z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie drogowym (j.t. Dz.U. z 2011 r. nr 5, poz. 13)

•  Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 178, poz. 1061)

•  Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 185, poz. 1098)

•  Ustawa z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. nr 179, poz. 1485; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 117, poz. 678)

•  Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (j.t. Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 178, poz. 1060)

•  Ustawa z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 121, poz. 1266; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 163, poz. 981)

•  Ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 159, poz. 945)

•  Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz.U. z 2007 r. nr 70, poz. 473; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 112, poz. 654)

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Z Radomia polecisz tylko w dwóch kierunkach. Jeden wkrótce będzie zawieszony

Jedynie ponad 3 tys. pasażerów. Tylu odprawiło lotnisko w Radomiu w styczniu. To o połowę mniej niż w tym samym miesiącu 2024 roku. Polskie Porty Lotnicze przekazały, że na ten moment dostępne są dwa regularne kierunki lotów.

Jak obniżyć koszty obsługi zadań pomocy społecznej? Postulaty Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza

Jak obniżyć koszty obsługi zadań pomocy społecznej? Postulaty Komisji ds. Polityki Społecznej i Ochrony Zdrowia Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza dotyczące usprawnienia działania organów pomocy społeczne.

Raport o stanie gminy 2025 szybko i bez błędów. Kielce, Wrocław i Jarocin już to zrobiły ... z pomocą AI

Gminom pozostało nieco ponad 100 dni na przygotowanie obowiązkowych sprawozdań, w których co roku raportują kluczowe informacje i rozliczają się z efektów realizowanych projektów. Czy to dużo czasu? Niekoniecznie, biorąc uwagę, że gminom w zależności od ich wielkości i specyficznych potrzeb stworzenie takiego opracowania zajmuje od min. 120, do nawet 2500 godzin, czyli 312 dni (!) i może angażować aż 20 pracowników (Dane szacunkowe: Integrator Danych Miejskich IRMiR). Dlatego przygotowując raport, gmina musi nierzadko sięgać po dodatkowe wsparcie. Opracowanie dokumentu kosztuje sporo wysiłku, czasu i pieniędzy, ale zdarza się, że jego lekturą nie są zainteresowani radni, więc mieszkańcy tym bardziej. Te wszystkie problemy można rozwiązać za pomocą wsparcia sztucznej inteligencji, która wygeneruje sprawozdanie o gminie. Czy to może działać? Przypadki Kielc, Jarocina i Wrocławia pokazują, że tak.

EU Navigate. Program wsparcia dla osób starszych z chorobą nowotworową

Zapraszamy do udziału w projekcie EU NAVIGATE prowadzonym przez Pracownię Badań nad Starzejącym się Społeczeństwem Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum działającą pod kierunkiem pani profesor Katarzyny Szczerbińskiej.

REKLAMA

Co z telefonami komórkowymi w szkołach? MEN odpowiada na ważne pytania

„W 2025 r. minister edukacji planuje przeprowadzenie badań dotyczących sposobów uregulowania przez szkoły zasad korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych.” - zapowiedziała wiceministra Katarzyna Lubnauer w odpowiedzi na interpelację poselską.

W styczniu lekarze zdiagnozowali ok. 300 tys. zachorowań na grypę. W tym sezonie zaszczepiło się niespełna 1,7 mln osób

GIS poinformował, że od początku sezonu epidemicznego 2024/2025 w związku z powikłaniami grypy zmarło prawie tysiąc osób. Ministerstwo Zdrowia podało, że przeciw zaszczepiło się w tym sezonie niespełna 1,7 mln osób. Zapasy szczepionek są, brak tylko chętnych do szczepień.

Usługi sąsiedzkie, teleopieka dla seniorów. Do 7 lutego 2025 r. gminy mogą składać wnioski o dofinansowania

Teleopieka dla seniorów. Gminy mogą składać wnioski o dofinansowania. Kto będzie mógł skorzystać z usług sąsiedzkich, w tym m.in. z dostępu do tzw. „opieki na odległość”? Ile wynosi dofinansowanie w ramach rządowego programu "Korpus Wsparcia Seniorów" na 2025 r.?

Ile wynosi liczba ludności Polski na koniec 2024 roku? [Dane GUS]

Główny Urząd Statystyczny podał wstępne szacunkowe dane dotyczące liczby ludności w Polsce na koniec 2024 r. Jest spadek.

REKLAMA

Podwyżka o 40% (marchewka) a podniesienie wieku emerytalnego (kij). Wcześniej był postulat 3 miesięcy urlopu za 7 lat pracy w jednej firmie

Autorem propozycji podwyżki o 20% w 2025 r. i o 20% w 2026 r. jest Lider Związkowej Alternatywy Piotr Szumlewicz. Mowa jest o podwyżkach płac w sferze budżetowej w tym roku i co najmniej 20 proc. w przyszłym. Wcześniej związkowiec postulował wprowadzenie urlopu 3 miesięcy za 7 lat pracy. Propozycje oceniam jako nierealne do wprowadzenia.

Coraz więcej nastolatków sięga po e-papierosy

Coraz więcej nastolatków sięga po elektroniczne papierosy. Jest to co czwarta dziewczyna i co piąty chłopiec w wieku 13-15 lat. Tak wynika z badania "Global Youth Tobacco Survey" zaprezentowanego podczas rozpoczętej w środę w Sejmie konferencji poświęconej uzależnieniom.

REKLAMA