Whistleblowing – regulamin przyjmowania zgłoszeń i prowadzenia działań następczych

Whistleblowing – regulamin zgłoszeń wewnętrznych

Czego w tym zakresie procedur wymaga Dyrektywa o Sygnalistach?

Dyrektywa o sygnalistach nakłada obowiązek na określone podmioty by ustawiły kanały i procedury na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych, po konsultacji i w porozumieniu z partnerami społecznymi, jeżeli tak przewiduje prawo krajowe.

Zgodnie z Dyrektywą o Sygnalistach, procedury na potrzeby zgłoszeń wewnętrznych i działań następczych powinny obejmować:

1. kanały przyjmowania zgłoszeń zaprojektowane, ustanowione i obsługiwane w bezpieczny sposób zapewniający ochronę poufności tożsamości osoby dokonującej zgłoszenia i osoby trzeciej wymienionej w zgłoszeniu oraz uniemożliwiający uzyskanie do nich dostępu nieupoważnionym członkom personelu;
2. potwierdzenie osobie dokonującej zgłoszenia przyjęcia zgłoszenia w terminie siedmiu dni od jego otrzymania;
3. wyznaczenie bezstronnej osoby lub bezstronnego wydziału właściwych do podejmowania działań następczych w związku ze zgłoszeniami, przy czym może to być ta sama osoba lub ten sam wydział, które przyjmują zgłoszenia, które będą komunikować się z osobą dokonującą zgłoszenia i w stosownych przypadkach zwracać się do osoby dokonującej zgłoszenia o dalsze informacje oraz przekazywać jej informacje zwrotne;
4. podejmowanie z zachowaniem należytej staranności działań następczych przez wyznaczoną osobę lub wyznaczony wydział, o których mowa w pkt 3)
5. podejmowanie z zachowaniem należytej staranności działań następczych, jeżeli prawo krajowe przewiduje takie działania, w odniesieniu do zgłoszeń anonimowych;
6. rozsądny termin na przekazanie informacji zwrotnych, nieprzekraczający trzech miesięcy od potwierdzenia otrzymania zgłoszenia lub, w przypadku niewysłania potwierdzenia do osoby dokonującej zgłoszenia, trzech miesięcy od upływu 7 dni od dokonania zgłoszenia;
7. zapewnienie zrozumiałych i łatwo dostępnych informacji na temat procedur na potrzeby dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do właściwych organów zgodnie.

Czego w tym zakresie procedur wymaga projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa?

Projekt ustawy wymaga by regulamin zgłoszeń wewnętrznych określał:

1. podmiot wewnętrzny upoważniony przez pracodawcę do przyjmowania zgłoszeń;
2. sposoby przekazywania zgłoszeń;
3. informację, czy wewnętrzna procedura obejmuje przyjmowanie zgłoszeń anonimowych;
4. niezależny organizacyjnie podmiot, upoważniony do podejmowania działań następczych, włączając w to weryfikację zgłoszenia i dalszą komunikację ze zgłaszającym, w tym występowanie o dodatkowe informacje i przekazywanie zgłaszającemu informacji zwrotnej; rolę tę może pełnić podmiot, o którym mowa w pkt 1);
5. obowiązek potwierdzenia zgłaszającemu przyjęcia zgłoszenia w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, chyba że zgłaszający nie podał adresu, na który należy przekazać potwierdzenie;
6. obowiązek podjęcia, z zachowaniem należytej staranności, działań następczych przez upoważniony podmiot, o którym mowa w pkt 4;
7. działania następcze podejmowane przez pracodawcę w celu zweryfikowania informacji o naruszeniach prawa oraz środki, jakie mogą zostać zastosowane w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa;
8. maksymalny termin na przekazanie zgłaszającemu informacji zwrotnej, nieprzekraczający 3 miesięcy od potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia lub, w przypadku nieprzekazania potwierdzenia zgłaszającemu, 3 miesięcy od upływu 7 dni od dokonania zgłoszenia;
9. zrozumiałe i jednoznaczne informacje na temat trybu dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do organów publicznych oraz, w stosownych przypadkach, do instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej.

Ponadto regulamin zgłoszeń wewnętrznych, może według projektu objąć:

1. wyszczególnienie innych niż pracownicy osób, od których przyjmowane są zgłoszenia zgodnie z regulaminem zgłoszeń wewnętrznych, takich jak: byli pracownicy, osoby świadczące pracę na rzecz pracodawcy na innej podstawie niż stosunek pracy, akcjonariusze, wspólnicy, członkowie organu zarządzającego lub organu nadzoru, wolontariusze, stażyści oraz osoby pracujące pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy i dostawcy;
2. wyszczególnienie naruszeń, które dodatkowo można zgłaszać u danego pracodawcy;
3. wyszczególnienie czynników ryzyka odpowiadających profilowi działalności pracodawcy sprzyjających możliwości wystąpienia określonych naruszeń prawa związanych w szczególności z naruszeniem obowiązków regulacyjnych, innych obowiązków określonych w przepisach prawa lub ryzykiem korupcji;
4. wyszczególnienie rodzajów naruszeń prawa, odnośnie do których pracodawca zachęca, by zgłoszenie zostało skierowane w pierwszej kolejności do pracodawcy z wykorzystaniem procedury przewidzianej w regulaminie zgłoszeń wewnętrznych;
5. informację, że zgłoszenie może w każdym przypadku nastąpić również do organu publicznego lub organu centralnego z pominięciem procedury przewidzianej w regulaminie zgłoszeń wewnętrznych, w szczególności gdy:

1. w terminie na przekazanie informacji zwrotnej ustalonym w regulaminie zgłoszeń wewnętrznych pracodawca nie podejmie działań następczych lub nie przekaże zgłaszającemu informacji zwrotnej lub
2. zgłaszający ma uzasadnione podstawy by sądzić, że naruszenie prawa może stanowić bezpośrednie lub oczywiste zagrożenie dla interesu publicznego, w szczególności istnieje ryzyko nieodwracalnej szkody, lub
3. dokonanie zgłoszenia wewnętrznego narazi zgłaszającego na działania odwetowe, lub
4. w przypadku dokonania zgłoszenia wewnętrznego istnieje niewielkie prawdopodobieństwo skutecznego przeciwdziałania naruszeniu prawa przez pracodawcę z uwagi na szczególne okoliczności sprawy, takie jak możliwość ukrycia lub zniszczenia dowodów lub możliwość istnienia zmowy między pracodawcą a sprawcą naruszenia prawa lub udziału pracodawcy w naruszeniu prawa.

Czy zgodnie z projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa regulamin trzeba będzie z kimś wcześniej uzgadniać?

Zgodnie z projektem ustawy pracodawca będzie zobowiązany wcześniej skonsultować projekt regulaminu z zakładową organizacją związkową albo przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowe.

Regulamin wejdzie w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Zważywszy, że vacatio legis będzie 2 tygodnie a brak regulaminu lub jego niezgodność z przepisami ustawy ma być przestępstwem jest to jakiś absurd.

Dlaczego podmioty pytają się o regulaminy przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów i podejmowania działań następczych a nie wdrożenie systemu?

To wynika, z błędu w projekcie ustawy. Zamiast karać za brak lub pozorność systemu przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów, podejmowania działań następczych i ochrony dla sygnalistów przed działaniami odwetowymi, w projekcie ustawy mamy propozycję by karać za brak procedur lub ich niezgodność z ustawą. To jest niezgodne z celem i duchem Dyrektywy o sygnalistach.

Autopromocja

Prawa i obowiązki dyrektora szkoły. Kompetencje. Zadania. Odwołanie

Sprawdź

Co prawda dobry regulamin przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów i podejmowania działań następczych jest ważnym elementem systemu, ale nie powinniśmy wdrożeń zaczynać od pisania regulaminu, ani nie powinniśmy na tej czynności kończyć.

Do tego ostrzegam przed kupowaniem gotowych wzorców.

Regulamin należy dostosować do podmiotu i jego wewnętrznego systemu prawnego oraz kultury.

No i cały czas nie wiemy co ostatecznie będzie w ustawie, więc kupowanie teraz procedury, bez zastrzeżenia jej aktualizacji po wejściu w życie ustawy nie jest najlepszym pomysłem.