Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zobowiązania spółek komunalnych a wskaźniki zadłużenia w samorządach

Tomasz Podleśny
Do długu publicznego nie wlicza się zobowiązań spółek komunalnych. Nie wpływają więc one na wskaźniki zadłużenia samorządu. Mogą natomiast mieć znaczenie dla działalności samej spółki i jakości świadczonych przez nią usług publicznych.

W ostatnim czasie pojawiło się wiele publikacji zwracających uwagę na stan zadłużenia spółek prawa handlowego, będących własnością jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST) lub z ich udziałem. Zdaniem autorów tych publikacji dane te odzwierciedlają zły stan finansów publicznych. Pojawia się więc pytanie – w jakiej relacji kondycja finansowa spółek komunalnych wpływa na wartość długu publicznego.

Co mówią przepisy

Analiza zagadnienia wymaga zdefiniowania kilku kluczowych dla tej kwestii pojęć. W pierwszej kolejności jednoznacznie należy wskazać, że spółki prawa handlowego nie należą do sektora finansów publicznych. Zgodnie z brzmieniem art. 9 pkt 14 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: ustawa o finansach publicznych) sektor finansów publicznych tworzą m.in. inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytucji badawczych, banków i spółek prawa handlowego. Taka definicja sektora finansów publicznych potwierdza, że spółki prawa handlowego podlegają odrębnej niż sektor finansów publicznych regulacji w zakresie gospodarki finansowej.

Ponadto art. 72 ustawy o finansach publicznych zawiera definicję długu publicznego, który obejmuje zobowiązania z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne, zaciągniętych kredytów i pożyczek, przyjętych depozytów, wymagalnych zobowiązań wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych oraz uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem. Również ta definicja nie obejmuje swoim zakresem korelacji finansowych ze spółkami prawa handlowego z zastrzeżeniem, że dług publiczny może zostać powiększony o niesporną wierzytelność, jaką spółka prawa handlowego ma wobec macierzystej jednostki samorządu terytorialnego.

Czy można więc mówić o bezpośrednim przełożeniu zadłużenia spółek komunalnych na finanse publiczne jednostek samorządu terytorialnego? Moim zdaniem, nie. Nie oznacza to jednak, że taki związek nie istnieje w relacjach pośrednich.

Czytaj także: Granice zadłużania się samorządów>>

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podstawy działania spółek

Analizując związek finansów samorządowych i zadłużenia firm komunalnych, należy dokonać analizy samej istoty spółek prawa handlowego. Zgodnie z art. 9 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do takich spółek. Spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne mogą być tworzone na zasadach określonych w ustawie z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Przyznanie JST prawa do powołania (objęcia udziałów/akcji) spółki prawa handlowego prowadzi do wydzielenia określonego sektora działalności samorządu na rzecz powołanej spółki. Wydzielenie takie ma charakter kompleksowy, tj. zarówno w zakresie podmiotowości prawnej, jak i niezależności finansowej.

Dla porównania, zakłady budżetowe realizują zadania jednostek macierzystych bez posiadania osobowości prawnej, a kierownik zakładu działa w imieniu jednostki na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez organ wykonawczy.

Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne funkcjonują natomiast na podstawie ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (dalej: k.s.h.), statutu lub umowy, posiadają osobowość prawną, a organem nadrzędnym jest zgromadzenie wspólników lub akcjonariuszy. Zarząd takiej spółki działa w imieniu spółki, a nie JST, mimo że pośrednio lub bezpośrednio realizuje zadania publiczne na rzecz tej jednostki.

Ta niezależność kapitałowych spółek prawa handlowego przejawia się również w zakresie gospodarki finansowej spółek. Istotą spółek prawa handlowego jest bowiem ich samodzielna odpowiedzialność za własne działania bez możliwości obciążenia wspólników spółki.

Tak przyjęta konstrukcja ustawowa przesądza o braku możliwości – co do zasady – ponoszenia przez JST odpowiedzialności za zobowiązania spółki, którą taka jednostka powołała lub w której objęła udziały lub akcje.

Czytaj także: Indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia dla samorządów od 2014>>

Samorząd a zadłużenie spółki

Przyjęta konstrukcja, odnosząca się do odrębności finansowej spółek komunalnych, ma również niebagatelne znaczenie dla możliwości kredytowania własnej działalności, gdyż zdolności do zadłużenia się JST i spółek komunalnych się nie sumują. To też oznacza, że zadłużenia spółek komunalnych „nie widać” w budżetach JST, gdyż – co już stwierdzono – spółki takie nie są jednostkami sektora finansów publicznych.

Pozostaje pytanie, czy odrębność prawno-finansowa spółek komunalnych jest gwarantem bezpieczeństwa finansowego po stronie JST, które założyły lub nabyły udziały/akcje w takich spółkach? Odpowiadając na tak zadane pytanie, nie można pomijać, że JST obciążają zobowiązania korporacyjne w spółce, których źródłem jest zarówno k.s.h., jak i umowa/statut spółki. Przykładem może tu być sytuacja, w której gmina jako wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może zostać zobowiązana do dopłat do udziałów. W przypadku podjęcia takiej uchwały przez radę pomiędzy spółką a gminą powstanie roszczenie o dokonanie wpłaty na rzecz spółki, a wpłata taka musi zostać uwzględniona w budżecie gminy po stronie wydatków.

Relacje finansowe pomiędzy JST a kapitałową spółką prawa handlowego są więc tożsame dla każdego organu właścicielskiego w spółkach prawa handlowego. Z tej przyczyny należy pamiętać, że choć nadmierne zadłużenie spółek komunalnych może skutecznie uniemożliwić realizację celów publicznych, dla których spółki te są powoływane, zadłużenie takie nie wpisuje się jednak bezpośrednio w stan finansów publicznych.

Podstawy prawne

•  Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1726)

•  Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 92, poz. 531)

•  Ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (j.t. Dz.U. z 2011 r. nr 45, poz. 236)

•  Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 113)

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Utrzymanie zdrowia stawów po 60. roku życia: przewodnik

    Z wiekiem nasze stawy mogą stać się bardziej podatne na zużycie, co prowadzi do takich schorzeń jak choroba zwyrodnieniowa stawów i uszkodzenia chrząstki. Istnieją jednak kroki, które możemy podjąć, aby utrzymać zdrowie. W tym „obszernym” przewodniku przedstawiamy najnowsze badania i zalecenia dotyczące utrzymania zdrowych stawów i zapobiegania schorzeniom związanym ze stawami.

    Czy opłaca się studiować? Sprawdź w systemie ELA

    6 czerwca 2023 roku Ośrodek Przetwarzania Informacji uruchomił na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki (MEiN) już ósmą edycję ogólnopolskiego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA).

    Akcja "Jak nie czytam, jak czytam" w 2023 r.

    Dziś odbędzie się kolejna edycja akcji "Jak nie czytam, jak czytam", podczas której uczniowie w całej Polsce w tym samym czasie będą czytać dla przyjemności. Jej celem jest stworzenie u dzieci i młodzieży pozytywnych skojarzeń związanych z książką.

     

    Jak zamawiać e-recepty przez aplikację mojeIKP?

    Pacjent, który stale przyjmuje leki na receptę, może teraz poprosić o ponowne ich wystawienie przez aplikację mojeIKP.

    ZUS: dodatkowe 450 mld zł dla 24 mln Polaków. Koniecznie zajrzyj na swoje konto emerytalne
    ZUS zwaloryzował konta ubezpieczonych. O 450 mld zł.
    Sąd Najwyższy uchylił umorzenie sprawy Mariusza Kamińskiego i innych b. szefów CBA. PiS: dywersja i działanie antykonstytucyjne

    Sąd Najwyższy uchylił 6 czerwca 2023 r. umorzenie sprawy Mariusza Kamińskiego i innych byłych szefów CBA, skazanych w pierwszej instancji i ułaskawionych przez prezydenta. Sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania do sądu okręgowego. To jawna dywersja Sądu Najwyższego i działanie antykonstytucyjne, które ma doprowadzić do całkowitego chaosu prawnego - skomentował wyrok rzecznik PiS Rafał Bochenek.

    Apel pracodawców szpitali powiatowych do ministra zdrowia

    Pracodawcy szpitali powiatowych apelują do ministra zdrowia – czego oczekują? OZPSP zwrócił się do ministra zdrowia o niezwłoczne podjęcie działań, które w realny sposób zmienią i poprawią sytuację finansową placówek medycznych w Polsce. Potrzeba realnych zmian. 

    Ile kredyt studenckich zaciągnęli studenci w 2022 r.? Czy zmieni się kryterium dochodowe w 2023 r.?

    W latach 1998-2022 banki udzieliły kredytu studenckiego blisko 409 tys. studentów i doktorantów. W roku 2022 zawarto 1 280 takich umów.

    Czy warto studiować w 2023 r.?

    Decyzja o podjęciu studiów jest bardzo indywidualna i zależy od wielu czynników, takich jak interesy, cele kariery, sytuacja finansowa i inne osobiste okoliczności.

    Suplementacja chromem i lekkostrawna dieta korzystne dla wątroby

    Wątroba to organ bardzo narażony na skutki wysokotłuszczowej diety. Badania naukowców z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie wykazały, że najlepszym sposobem na poprawę jej funkcjonowania jest przejście na dietę lekkostrawną wraz z suplementowaniem chromu.

    Kiedy pracownik zdalny otrzyma do pracy jednocześnie laptop i monitor stacjonarny?

    Pracownicy pracujący przy użyciu laptopa powinni korzystać z monitora stacjonarnego. Pracodawca może alternatywnie wyposażyć stanowisko pracy w podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu laptopa tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz. 

    10 godzin pracy od poniedziałku do czwartku. Piątek wolny. Pracodawcy wprowadzają skompresowany tydzień pracy [4 dni pracy]

    Deloitte testuje wdrożenie skompresowanego tygodnia pracy.

    W 2023 r. od rządu 616 mln zł więcej dla rolników

    Od 3 czerwca wyższa stawka zwrotu akcyzy od paliwa rolniczego.

    305 mln zł od rządu dla strażaków

    Minister Moskwa: w tym roku 305 mln zł na wozy ratowniczo-gaśnicze dla OSP.

    W Polsce sprzedano 200 000 pomp ciepła. Wiesz ile wyprodukowano w naszym kraju? [Wywiad]

    W 2022 roku sprzedano w naszym kraju ok. 200 tys. pomp ciepła, z czego jedynie 5 proc. wyprodukowano w Polsce. Importerzy zamawiają produkty pod własnym "brandem" i oferują jako polskie – powiedziała w rozmowie z PAP wiceprezes Izby Gospodarczej Urządzeń (IGU) OZE Aleksandra Jurkowska.

    Nowość: Krople do oczu spowalniają postęp krótkowzroczności u dzieci [Badania]

    Krople do oczu z niską dawką atropiny mogą spowolnić postęp krótkowzroczności u dzieci, ponieważ hamują nadmierne powiększanie się oka – informuje pismo „JAMA Ophthalmology”.

    Sposób na rekreację ruchową: taniec

    Regularne uprawianie aktywności fizycznej ma ogromne znaczenie. Szczególnie polecaną formą sportu jest taniec. Ma on wiele właściwości prozdrowotnych, poprawia samopoczucie, dodaje energii oraz pozwala nawiązać nowe kontakty towarzyskie. Warto więc już dziś udać się na zajęcia taneczne

    Kto może skorzystać z zamrożenia cen energii? Kiedy trzeba złożyć wniosek?

    Rolnicy, osoby z niepełnosprawnościami oraz posiadacze Karty Dużej Rodziny muszą pamiętać, że jeszcze tylko do końca czerwca br. mają czas na złożenie wniosków umożliwiających skorzystanie w tym roku z preferencyjnych rozliczeń cen energii ujętych w Tarczy Solidarnościowej.

    Kiedy święto Bożego Ciała w 2023 r? Historia. Koszt długiego weekendu 2023 r.

    W 2023 r. Boże Ciało przypada 8 czerwca 2023 r. Polacy wzięli urlopy w piątek 9 czerwca. I pojadą na długi weekend. Sporo zapłacą za wypoczynek. Wiadomo inflacja. 

    Do końca czerwca strażacy mogą otrzymać 10 000 zł na każdą jednostkę OSP

    Jednostki OSP mogą do 10 000 zł w programie dofinansowania Fundacji Grupy PERN. 

    Rak piersi: Moim zdaniem diagnostyka genetyczna leży [wywiad]

    Dziś pacjentki mogą mieć szybki dostęp do terapii bez konieczności hospitalizacji, bez spotykania się z grupą pacjentów, bez wysłuchiwania trudnych historii korytarzowych w oczekiwaniu w kolejce. Idziemy na szybki zastrzyk i spędzamy bardzo mało czasu w miejscu leczenia - mówi Magdalena Kardynał (Fundacja OmeaLife)

    Aerozol na migrenę. Kiedy pacjenci będą mogli skorzystać? [Badania]

    Ketamina przyjmowana w postaci aerozolu do nosa może okazać się bezpieczną i skuteczną metodą terapii opornej na leczenie przewlekłej migreny - informuje najnowszy numer czasopisma „Regional Ansthetic & Pain Medicine”.

    Nowe podręczniki HIT dla klasy II

    Wydawnictwo Biały Kruk i WSiP ubiegają się o dopuszczenie podręczników do HiT dla klasy II

    Rekrutacja na studia 2023 r. Nowe kierunki studiów. Ile miejsc dla studentów?

    Nowe kierunki studiów: na Uniwersytecie Rzeszowskim - zarządzanie państwem, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza - archeometria, na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie - gastronomia i catering dietetyczny.

    Polska opieka zdrowotna należy do najbardziej niedofinansowanych w UE

    Polski system zdrowia skrytykowany – jakie są zastrzeżenia? Według analizy prof. Johna Yfantopoulosa z greckiego Instytutu Badań Polityczno-Ekonomicznych i Społecznych IPOKE, polska opieka zdrowotna należy do najbardziej niedofinansowanych w UE. Dlatego koszty ponoszone przez pacjentów są bardzo wysokie, a 2/3 z nich dotyczy leków. Czy da się poprawić rentowność systemu zdrowia?