Zobowiązania spółek komunalnych a wskaźniki zadłużenia w samorządach

W ostatnim czasie pojawiło się wiele publikacji zwracających uwagę na stan zadłużenia spółek prawa handlowego, będących własnością jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST) lub z ich udziałem. Zdaniem autorów tych publikacji dane te odzwierciedlają zły stan finansów publicznych. Pojawia się więc pytanie – w jakiej relacji kondycja finansowa spółek komunalnych wpływa na wartość długu publicznego.

Co mówią przepisy

Analiza zagadnienia wymaga zdefiniowania kilku kluczowych dla tej kwestii pojęć. W pierwszej kolejności jednoznacznie należy wskazać, że spółki prawa handlowego nie należą do sektora finansów publicznych. Zgodnie z brzmieniem art. 9 pkt 14 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: ustawa o finansach publicznych) sektor finansów publicznych tworzą m.in. inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytucji badawczych, banków i spółek prawa handlowego. Taka definicja sektora finansów publicznych potwierdza, że spółki prawa handlowego podlegają odrębnej niż sektor finansów publicznych regulacji w zakresie gospodarki finansowej.

Ponadto art. 72 ustawy o finansach publicznych zawiera definicję długu publicznego, który obejmuje zobowiązania z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne, zaciągniętych kredytów i pożyczek, przyjętych depozytów, wymagalnych zobowiązań wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych oraz uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem. Również ta definicja nie obejmuje swoim zakresem korelacji finansowych ze spółkami prawa handlowego z zastrzeżeniem, że dług publiczny może zostać powiększony o niesporną wierzytelność, jaką spółka prawa handlowego ma wobec macierzystej jednostki samorządu terytorialnego.

Czy można więc mówić o bezpośrednim przełożeniu zadłużenia spółek komunalnych na finanse publiczne jednostek samorządu terytorialnego? Moim zdaniem, nie. Nie oznacza to jednak, że taki związek nie istnieje w relacjach pośrednich.

Czytaj także: Granice zadłużania się samorządów>>

Podstawy działania spółek

Analizując związek finansów samorządowych i zadłużenia firm komunalnych, należy dokonać analizy samej istoty spółek prawa handlowego. Zgodnie z art. 9 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do takich spółek. Spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne mogą być tworzone na zasadach określonych w ustawie z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym.