Oświadczenia majątkowe posłów i senatorów

Z art. 61 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej wynika prawo obywatela do uzyskiwania informacji na temat działalności organów władzy i osób pełniących funkcje publiczne. Obejmuje to dostęp do dokumentów, który może być ograniczony ze względu na ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa. Wyłączenie to nie obejmuje jednak prawa wglądu w oświadczenia majątkowe posłów i senatorów.

Oświadczenie majątkowe jest to dokument składany przez parlamentarzystę po raz pierwszy do momentu złożenia ślubowania. Wynika to z konieczności zapoznania się ze stanem majątku posła lub senatora i powzięcia informacji o ewentualnych związkach majątkowych ze Skarbem Państwa. W oświadczeniu należy zawrzeć elementy majątku odrębnego i tego stanowiącego współwłasność małżeńską. Każde kolejne oświadczenie jest składane co roku do 30 kwietnia ze stanem majątku na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego. Ostatnie oświadczenie należy złożyć przed końcem kadencji w terminie miesiąca od dnia zarządzenia nowych wyborów. Uzasadnienia tego terminu również należy upatrywać w konieczności zapoznania się z przyrostem majątku w ciągu pełnienia funkcji państwowej.

Zobacz również: Oświadczenia majątkowe osób pełniących funkcje publiczne

Nie ulega wątpliwości, że oświadczenie powinno być prawdziwe, jako że jego zadaniem jest kontrola osób sprawujących władzę publiczną. Kontrolę prawdziwości i rzetelności przeprowadza Centralne Biuro Antykorupcyjne. Gdy stan majątkowy podany w dokumencie jest niezgodny z prawdą istnieje możliwość ukarania oświadczającego na podstawie art. 233 §1 Kodeksu karnego, gdzie zakwalifikowane jest jako składanie fałszywych zeznań, które mają służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy i jest zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności.

W formularzu oświadczenia majątkowego należy podać wysokość oszczędności zarówno w walucie polskiej jak i obcej. Ponadto należy podać rodzaj i wysokość posiadanych papierów wartościowych. Kolejna część dokumentu dotyczy posiadanych nieruchomości. Konieczne jest podanie rodzaju (dom, mieszkanie, działka, gospodarstwo rolne, itd.), powierzchni, adresu, wartości i tytułu prawnego (np. własność, współwłasność małżeńska). Część trzecia dotyczy uczestnictwa w spółce cywilnej lub w osobowej spółce handlowej. Konieczne jest podanie wysokości wkładu i dochodu. W oświadczeniu majątkowym znajdują się też informacje dotyczące posiadanych udziałów i akcji w spółkach handlowych z udziałem państwowych lub komunalnych osób prawnych i uzyskiwanego z nich dochodu.        Bardzo istotnym elementem jest informacja o nabyciu w drodze przetargu mienia od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej lub jednostki samorządu terytorialnego.