Uproszczenia dla rolników, którzy ubiegają się o płatności ekologiczne do powierzchni upraw paszowych już w 2025 r. Znamy szczegóły projektu

Uproszczenia dla rolników, którzy ubiegają się o płatności ekologiczne do powierzchni upraw paszowych zawiera projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty pomocy finansowej w formie płatności ekologicznych w ramach Planu Strategicznego dla wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027. Nowe rozporządzenie ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych zapisów, który zaczął obowiązywać od 15 marca 2025 r.
Zakres spraw będących przedmiotem projektu rozporządzenia jest obecnie uregulowany w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 kwietnia 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty płatności ekologicznych w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (Dz. U. poz. 791, z późn. zm.), zwanym dalej „rozporządzeniem ekologicznym”.

Możliwość ubiegania się o płatności ekologiczne, w związku z brakiem wymogu ugorowania w ramach GAEC 8

Główną przyczyną przygotowania projektu rozporządzenia - jak czytamy w uzasadnieniu do projektu - jest zapewnienie możliwości przyznania rolnikom płatności ekologicznych za 2024 r. w przypadkach, gdy w tym właśnie roku wykorzystają części obszaru objętego zobowiązaniem ekologicznym na potrzeby wypełnienia normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska GAEC 8, wymienionej w załączniku III do rozporządzenia 2021/2115 (w zakresie minimalnego udziału powierzchni użytków rolnych wykorzystanej na elementy lub obszary nieprodukcyjne, rozumiane jako grunty ugorowane, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o Planie Strategicznym, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca, zwane dalej „gruntami ugorowanymi bez produkcji”) – w brzmieniu obowiązującym przed dniem 25 maja 2024 r.

Powyższe powiązane jest z wejściem w życie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1468 z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie zmiany rozporządzeń (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116 w odniesieniu do norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt, zmian w planach strategicznych WPR, przeglądu planów strategicznych WPR oraz zwolnień z kontroli i kar (Dz. Urz. UE L z 24.05.2024 r.). W zakresie zmiany rozporządzenia (UE) 2021/2115 rozporządzenie (UE) 2024/1468 przewiduje zniesienie (już odniesieniu do kampanii roku 2024), w ramach GAEC 8, obowiązku ugorowania co najmniej 4% gruntów ornych na poziomie gospodarstwa.

Obecnie obowiązujące przepisy rozporządzenia ekologicznego przewidują, że w ramach realizowanych przez rolników zobowiązań ekologicznych do gruntów ugorowanych bez produkcji mogą zostać przyznane płatności ekologiczne, jeżeli grunty te pozostają w systemie rolnictwa ekologicznego i są pod kontrolą jednostki certyfikującej.

Proponowana zmiana jest korzystna dla rolników, ponieważ pomimo tego, że zmienione zostanie brzmienie normy GAEC 8 będą oni mieli możliwość ubiegania się o płatności ekologiczne, jeżeli zaplanowali, że w 2024 r. będą spełniali tę normę na gruntach objętych zobowiązaniem ekologicznym. Proponowana zmiana będzie dotyczyła już złożonych przez rolników wniosków o przyznanie płatności ekologicznych, jak również tych wniosków, które nie zostały jeszcze złożone. Intencją wprowadzania zmiany jest, aby nie zmieniła się sytuacja finansowa rolników, którzy licząc na płatności ekologiczne z tytułu spełnienia normy GAEC 8 już złożyli wniosek o przyznanie płatności ekologicznych lub zamierzają złożyć taki wniosek. Brak wprowadzenia proponowanej zmiany uniemożliwi przyznanie rolnikom płatności ekologicznych za 2024 r. z tytułu spełnienia normy GAEC 8 w zakresie gruntów ugorowanych bez produkcji.
Proponowana zmiana będzie dotyczyła uzupełnienia brzmienia § 6 ust. 9 oraz późniejszego uchylenia ust. 9–11 w § 6 z dniem 15 marca 2025 r. w związku z brakiem wymogu ugorowania w ramach GAEC 8.

Uproszczenia dla rolników, którzy ubiegają się o płatności ekologiczne do powierzchni upraw paszowych na gruntach ornych lub do trwałych użytków zielonych (TUZ)

Ponadto proponuje się wprowadzenie uproszczeń dla rolników, którzy ubiegają się o płatności ekologiczne do powierzchni upraw paszowych na gruntach ornych lub do trwałych użytków zielonych (TUZ) i zamierzają:
a) spełnić warunek przyznania tych płatności, tj. posiadanie zwierząt, z:

• małżonkiem rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne lub
• innym rolnikiem ubiegającym się o płatności ekologiczne lub
• małżonkiem tego innego rolnika;

b) wykorzystać do przyznania płatności do takich gruntów zwierzęta będące w posiadaniu:

• małżonka rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne lub
• innego rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne lub
• małżonka tego innego rolnika.

W opisanych powyżej sytuacjach dochodzi do stworzenia tzw. „grupy rolników” na potrzeby przyznania płatności ekologicznych. Założycielem takiej grupy jest rolnik, który ubiega się o płatności ekologiczne do powierzchni upraw paszowych na gruntach ornych lub do powierzchni TUZ, lecz nie posiada własnych zwierząt lub posiada zwierzęta w niewystarczającej liczbie, aby otrzymać płatności ekologiczne do całej wnioskowanej powierzchni takich upraw.

Potwierdzeniem utworzenia grupy rolników jest oświadczenie złożone przez rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne do kierownika biura powiatowego ARiMR, zawierające zgodę pozostałych członków tej grupy na spełnienie warunku przyznania płatności ekologicznych zwierzętami będącymi w posiadaniu członków grupy oraz zgodę na wykorzystanie tych zwierząt do przyznania płatności ekologicznych. Oświadczenie jest składane przez rolnika razem z wnioskiem o przyznanie płatności ekologicznych. Natomiast zgoda zawiera informacje dotyczące numerów identyfikacyjnych zwierząt (dla gatunków oznakowanych numerami indywidualnymi) lub liczby zwierząt (dla gatunków oznakowanych grupowo).

Proponuje się przyjęcie rozwiązania polegającego na umożliwieniu składania w kampanii 2024 r. oświadczeń zawierających zgody rolników tworzących grupę lecz bez wskazywania numerów identyfikacyjnych zwierząt (dla gatunków oznakowanych numerami indywidualnymi) lub liczby zwierząt (dla gatunków oznakowanych grupowo). Pomimo braku takich informacji złożone przez rolników zgody będą mogły być wykorzystane przy przyznawaniu płatności ekologicznych za 2024 r. Oświadczenia te będą w dalszym ciągu składane do kierownika biura powiatowego ARiMR razem z wnioskiem o przyznanie płatności ekologicznych. Takie rozwiązanie będzie korzystne dla rolników ponieważ zmniejszy obciążenia administracyjne (np. związane z pracochłonnym wpisywaniem numerów identyfikacyjnych zwierząt w ramach udzielanej zgody) oraz zniweluje ryzyko związane z ewentualnymi pomyłkami przy wpisywaniu numerów zwierząt i niepewnością co do wskazania „z góry” odpowiedniej liczby zwierząt jaki będą wykorzystywane do przyznania płatności. Proponowana zmiana będzie dotyczyła dodania nowego § 47b.

Zabezpieczenie rolników realizujących zobowiązania ekologiczne przed negatywnymi konsekwencjami błędnej deklaracji uprawy we wniosku o przyznanie płatności ekologicznych

Proponuje się również wprowadzenie rozwiązań, które zabezpieczą rolników realizujących zobowiązania ekologiczne przed negatywnymi konsekwencjami błędnej deklaracji uprawy we wniosku o przyznanie płatności ekologicznych. Będzie to dotyczyło w szczególności rolników:

• którzy rozpoczynają realizację zobowiązań ekologicznych od 2024 r. m.in. na gruntach, które już w 2023 r. stały się TUZ i we wniosku o przyznanie płatności ekologicznych zadeklarują uprawę: (i) traw w siewie czystym z przeznaczeniem na materiał siewny jako uprawy rocznej lub traw w siewie czystym z przeznaczeniem na materiał siewny jako uprawy wieloletniej w ramach Pakietu 1. Uprawy rolnicze lub Pakietu 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi lub (ii) łąki przemiennej, mieszanki jednorocznej traw, mieszanki jednorocznej traw z bobowatymi drobnonasiennymi, mieszanki wieloletniej traw, mieszanki wieloletniej traw z bobowatymi drobnonasiennymi lub pastwiska przemiennego w ramach Pakietu 7. Uprawy paszowe na gruntach ornych lub Pakietu 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi – w takich przypadkach pomimo błędnej deklaracji będzie uznawane, że na danym gruncie jest realizowane zobowiązanie w ramach Pakietu 8. Trwałe użytki zielone, a w przypadku Pakietu 9. Zobowiązanie obejmujące TUZ. Uprawy wymienione w pkt (i) i (ii) zwane będą dalej tzw. „trawami na gruntach ornych (GO)”;
• którzy rozpoczynają realizację zobowiązań ekologicznych od 2024 r. lub już realizują takie zobowiązania i w jego trakcie dotychczasowe grunty z uprawami traw na GO – stały się TUZ – w takich przypadkach pomimo błędnej deklaracji będzie uznawane, że na danym gruncie jest realizowane (i) odpowiednio zobowiązanie w ramach Pakietu 1. lub Pakietu 9. obejmującego ww. uprawy jak dla Pakietu 1 lub (ii) odpowiednio zobowiązanie w ramach Pakietu 7. lub Pakietu 9. obejmującego ww. uprawy jak dla Pakietu 7.

Proponowane rozwiązanie jest korzystne dla rolników, ponieważ zabezpieczy ich przed negatywnymi konsekwencjami błędnej deklaracji, tj. ewentualną odmową płatności i karami za przedeklarowanie. Natomiast rolnicy, w przypadku których grunty objęte zobowiązaniem z ww. uprawami dla Pakietu 1, Pakietu 7. i Pakietu 9. stały się TUZ w trakcie realizacji zobowiązania ekologicznego będą mieli możliwość jego dalszej realizacji w ramach tych pakietów zamiast zobowiązania w ramach Pakietu 8. lub Pakietu 9. obejmującego TUZ.