REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Formy zastępowania pracowników sfery budżetowej

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Magdalena Kasprzak
Radca prawny, doktor nauk prawnych. Pracowała w Departamencie Prawnym Głównego Inspektoratu Pracy, autorka licznych publikacji w wiodących polskich wydawnictwach prawniczych. Doradca prawny w kancelariach prawnych, wykładowca akademicki, prezes zarządu ANTERIS Fundacji Pomocy Prawnej
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Okres wakacyjny często stanowi nie lada problem dla pracodawców. Urlopów pracownikom udzielać trzeba, a praca i tak musi być wykonana. Jak zatem pogodzić podstawowe prawa pracowników z zadaniami, które muszą być zrealizowane?


Pracodawcy radzą sobie w różny sposób. Najczęściej korzystają z możliwości zastąpienia nieobecnych pracowników innymi. Zawieranie umów na czas określony, umów na zastępstwo czy chociażby powierzanie dodatkowych obowiązków - to jedne z dopuszczalnych form zastępowania pracowników przebywających na urlopach wypoczynkowych.

Umowa zawarta na czas określony

Cechą charakterystyczną umów zawartych na czas określony jest dokładne określenie czasu trwania takich umów. Istotne jest bowiem, aby umowa taka miała określony termin jej zakończenia.

Taka forma zatrudniania pracowników daje spore możliwości pracodawcom. Obowiązujące przepisy nie przewidują bowiem ściśle określonych granic czasowych trwania takich umów. Oznacza to, że umowy na czas określony mogą być zawierane w zależności od potrzeb pracodawcy.

Zapamiętaj!

Umowa zawarta na czas określony, krótszy niż 6 miesięcy, ulega rozwiązaniu z upływem tego terminu, chyba że strony przewidzą możliwość wcześniejszego rozwiązania takiej umowy.

Przy zawieraniu umów na czas określony należy przede wszystkim zwrócić uwagę na cel zawierania takich umów. Zawierając umowę na czas określony w celu zastępstwa innego pracownika, pracodawca zawrze de facto umowę na zastępstwo, a taka umowa podlega już nieco innym regulacjom.

Przykład

Pracownik samorządowy był zatrudniony już dwa razy w naszej jednostce na podstawie umów o pracę na czas określony w celu zastępstwa pracowników na urlopach. Pomiędzy umowami miał dwa miesiące przerwy w pracy. Czy mamy obowiązek zawarcia kolejnej umowy już na czas nieokreślony?

Nie, w związku z tym, iż umowa na czas określony była zawarta w celu zastępstwa nieobecnego pracownika, nie ma obowiązku zawarcia z tym pracownikiem umowy na czas nieokreślony.

Faktem jest, że umowa na czas określony może być z jednym pracownikiem zawarta tylko dwa razy. Zawarcie kolejnej (trzeciej) takiej umowy jest równoznaczne z zawarciem umowy na czas nieokreślony. Sytuacja taka ma jednak miejsce w przypadku, gdy strony poprzednio już dwukrotnie zawierały umowę na czas określony na następujące po sobie okresy (art. 251 k.p.). Warunkiem takiego obowiązku zawarcia umowy na czas nieokreślony jest, aby przerwa pomiędzy zawartymi umowami o pracę na czas określony nie była dłuższa niż miesiąc.

Warunki te nie dotyczą sytuacji, w których umowa o pracę zostaje zawarta na czas określony w celu:

l zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (np. urlop wypoczynkowy),

l w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie (art. 251 k.p.).

Umowa zawarta na czas określony, która zostanie uznana za umowę zawartą w celu zastępstwa nieobecnego pracownika, będzie podlegała innym regulacjom dotyczącym dopuszczalnego okresu wypowiedzenia tej umowy. Dopuszczalny okres dokonania wypowiedzenia umowy zawartej na zastępstwo wynosi tylko 3 dni robocze.

Umowa na zastępstwo

Umowa zawarta na zastępstwo jest szczególnym rodzajem umowy zawartej na czas określony. W przypadku zastępstwa nie mają zastosowania przepisy dotyczące umów zawartych na czas określony.

Zapamiętaj!

Umowa na czas zastępstwa może być zawarta tylko w przypadkach usprawiedliwionej nieobecności w pracy zastępowanego pracownika.

Przy zawieraniu umowy na zastępstwo z przyszłym pracownikiem należy przede wszystkim zwrócić uwagę na prawidłowe nazwanie tej umowy. W treści samej umowy należy wyraźnie zastrzec, że umowa dotyczy zastępstwa nieobecnego pracownika. Należy więc umieścić w umowie zapis „umowa o pracę na czas zastępstwa”.

Oczywiście umowa zawarta na czas zastępstwa może zostać w umowie nazwana umową zawartą na czas określony. Jednak z dalszych postanowień tej umowy powinien wynikać fakt, że została ona zawarta na czas zastępstwa nieobecnego pracownika. Rozwiązania takiej umowy można dokonać za 3-dniowym wypowiedzeniem.

Przykład

Chcemy zatrudnić pracownika na podstawie umowy na zastępstwo. Kilku pracowników pracuje już u nas na podstawie takich umów. Czy istnieją jakieś ograniczenia ilości zawieranych umów na zastępstwo z jednym pracownikiem?

Pracodawca może zawrzeć dowolną ilość umów na zastępstwo z jednym pracownikiem.

Brak ograniczeń prawnych co do liczby zawartych umów umożliwia pracodawcom zawieranie umów na czas zastępstwa z tym samym pracownikiem wielokrotnie. Umowy takie mogą być zatem zawierane ze względu na zaistniałe potrzeby pracodawcy do zastąpienia nieobecnego pracownika, niezależnie od ich terminu i częstotliwości.

Przyjmuje się, że końcowym terminem zawartej z pracownikiem umowy na zastępstwo jest moment powrotu do pracy zastępowanego pracownika. W ten sposób czas trwania umowy dostosowuje się do czasu trwania nieobecności zastępowanego pracownika, co powoduje, że w przypadku zmian w czasie trwania samej nieobecności automatycznie zmienia się również czas trwania umowy bez potrzeby dokonywania żadnych dodatkowych czynności.

Przykład

Nauczyciel naszej szkoły chce wykorzystać przysługujący mu urlop wypoczynkowy. Czy na czas jego nieobecności możemy zatrudnić innego nauczyciela?

Nauczyciela można zatrudnić na czas określony jedynie wówczas, gdy zachodzi konieczność zastępstwa innego nauczyciela w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. W tym celu można zatrudnić innego nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.

Należy jednak pamiętać, że nauczyciel, aby mógł podjąć pracę w szkole, musi spełniać określone w przepisach Karty Nauczyciela warunki, czyli:

l mieć pełną zdolność do czynności prawnych i korzystać z praw publicznych,

l nie może toczyć się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne, lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie,

l nie może być karany za przestępstwo popełnione umyślnie,

l musi posiadać kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska.

Wzajemne zastępowanie się pracowników

Pracodawca może również skorzystać z możliwości powierzenia dodatkowych prac innemu pracownikowi. W okresie wykorzystywania urlopu wypoczynkowego przez pracownika, jego obowiązki mogą zostać przydzielone w całości lub w części innym pracownikom - oczywiście jeżeli pozwala na to zakres ich obowiązków i nie są one sprzeczne z uregulowaniami umowy o pracę oraz przepisami prawa pracy.

Przykład

Czy powierzając pracownikowi naszej jednostki samorządowej dodatkowe obowiązki za innego pracownika przebywającego na urlopie wypoczynkowym, ponosimy dodatkowe koszty?

Dodatkowe koszty po stronie pracodawcy mogą powstać np. w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych.

W przypadku zwiększania obowiązków pracowników poprzez powierzenie im dodatkowych zadań należących do pracowników przebywających na urlopach wypoczynkowych, pracodawcy powinni pamiętać o ograniczeniach związanych z obowiązującymi normami czasu pracy.

Zapamiętaj!

Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest tylko i wyłącznie w ściśle określonych przypadkach.

Pracownik może świadczyć pracę w godzinach nadliczbowych tylko w razie:

l konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,

l szczególnych potrzeb pracodawcy.

Ponadto praca taka jest wykonywana przez pracownika na polecenie pracodawcy.

Zapamiętaj!

Pracownik świadczący pracę w podstawowym systemie czasu pracy, w ciągu pięciodniowego tygodnia pracy nie może pracować dłużej niż 48 godzin wraz z godzinami nadliczbowymi (art. 131 k.p.).

Nie ma tutaj znaczenia, czy pracownik ten w danym dniu będzie pracował przykładowo przewidziane 8 godzin, czy też dodatkowo przez 2 godziny będzie świadczył pracę w godzinach nadliczbowych w ramach dodatkowych obowiązków. Istotne jest, aby w jego pięciodniowym tygodniu pracy było maksymalnie 48 godzin pracy wraz z godzinami nadliczbowymi, czyli de facto tygodniowo pracownik ten może maksymalnie przepracować 8 godzin nadliczbowo.

Zapamiętaj!

Liczba godzin nadliczbowych, które pracownik przepracował, nie może przekroczyć w danym roku kalendarzowym 150 godzin (art. 151 k.p.).

Przykład

Nauczycielowi przedszkola powierzono dodatkowo obowiązki innego nauczyciela, który przebywa na urlopie wypoczynkowym. Mamy wątpliwości, ile godzin ponadwymiarowych taki nauczyciel może pracować w zastępstwie bez dodatkowej umowy?

Praca nauczyciela w godzinach ponadwymiarowych dopuszczalna jest tylko w określonych przypadkach wynikających z konieczności realizowania programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Dyrektor w takich sytuacjach może przydzielić nauczycielowi bez jego zgody maksymalnie tyle godzin ponadwymiarowych, aby nie przekraczały one jednej czwartej tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć nauczyciela.

Tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dla nauczyciela przedszkola to 25 godzin. Przydzielone godziny ponadwymiarowe za innego nauczyciela nie mogą zatem przekroczyć 1/4 z 25 godzin.

W wyjątkowych przypadkach liczba godzin ponadwymiarowych przydzielonych nauczycielowi może zostać podwyższona.

Dyrektor może bowiem zobowiązać nauczyciela do realizacji godzin ponadwymiarowych w wyższym wymiarze niż określony powyżej. Wymiar tak udzielonych godzin ponadwymiarowych nie może być jednak wyższy niż połowa tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć nauczyciela (czyli nie więcej niż 1/2 × 25). Warunkiem koniecznym do zlecenia nauczycielowi pracy w godzinach ponadwymiarowych w takim wymiarze jest uprzednie wyrażenie przez niego zgody na taką pracę.


Magdalena Kasprzak

Podstawy prawne

l Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 89, poz. 589)

l Ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 80, poz. 542)

l Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 217, poz. 1591)

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tylko 61 punkty dla niewidomej (znaczny stopień niepełnosprawności i stałe orzeczenie. Bez świadczeń pielęgnacyjnego i wspierającego

List czytelniczki - otrzymała tylko 61 punkty dla osoby niepełnosprawnej ze znacznym stopniem niepełnosprawności i stałym orzeczeniem (niewidoma). Efekt? Bez świadczeń pielęgnacyjnego i wspierającego.

Luka w budżecie NFZ w 2025 r. wynosi 14 mld zł, wpływy ze składki zdrowotnej niższe o 3,5 mld. Luka w 2026 r. może sięgnąć 23 mld zł

NFZ odnotował niższe niż zakładano wpływy ze składki zdrowotnej – o 3,5 mld zł mniej w pierwszych ośmiu miesiącach 2025 roku. Eksperci alarmują, że problemy finansowe mogą zagrozić realizacji świadczeń medycznych w niektórych regionach, a w 2026 roku luka w budżecie Funduszu może wzrosnąć do 23 mld zł.

Jak polski model sztucznej inteligencji może wspierać samorządy?

Ministerstwo Cyfryzacji, wspólnie z partnerami z sektora nauki i technologii, opracowało PLLuM (Polish Large Language universal Model). To pierwszy zrealizowany na rządowe zlecenie duży, otwarty model językowy dopasowany do realiów języka polskiego. Jak jednostki samorządu terytorialnego (JST) mogą skorzystać z możliwości oferowanych przez ten model?

Kiedy gmina ma obowiązek pomóc w dotarciu dzieci do szkół i przedszkoli?

Obowiązki gmin związane z pomocą w dotarciu dzieci do szkoły podstawowej wciąż budzą wątpliwości. W praktyce rozstrzygają je dopiero sądy. Artykuł prezentuje m.in. nowe orzeczenia dotyczące wywiązywania się przez gminę z tego obowiązku, gdy dziecko dojeżdża do szkoły podstawowej, która nie jest jego szkołą obwodową.

REKLAMA

Podatek od małpek dla gmin. Pieniądze zapłatą za interwencje związane z przemocą domową wobec dziecka

Samorządy będą mogły przeznaczać wpływy z tzw. podatku od małpek na wezwanie personelu medycznego podczas interwencji związanej z przemocą domową wobec dziecka - zakłada projekt nowelizacji ustawy Ministerstwa Zdrowia przekazany do konsultacji publicznych.

MOPS: Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego także dla 40-latków, 50-latków, 60-latków, 70-latków i 80-latków. I oczywiście 100-latków

Łamanie prawa polega na braku nowelizacji ustawy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Od 11 lat na mocy wyroku TK powinna być znowelizowana w ten sposób, że prawo do świadczenia pielęgnacyjne (starego) otrzyma każda osoba niepełnosprawna (ściślej jej opiekun, który musi zrezygnować z pracy). W ustawie jest jednak wciąż ograniczenie (naprawdę trudno w to uwierzyć) mówiące, że świadczenie otrzymuje się tylko wtedy jak niepełnosprawność powstała do 18 roku życia. Trudno uwierzyć bo Trybunał Konstytucyjny uznał takie ograniczenie za niezgodne z Konstytucją RP, a sądy od 2014 r. seryjnie uchylają decyzje MOPS, które odmawiają przyznania świadczenia opiekunom osób, które stały się niepełnosprawne w wieku 30 lat, 40 lat, 50 lat itd. Dlaczego MOPS wydają od 11 lat niezgodne z prawem decyzje? Bo inaczej wojewodowie kolejnych rządów zabiorą gminom dofinansowania - wojewodowie udają, że nie wiedzą o wyroku TK i powołują się na ustawę, której nie znowelizował Sejm (ewentualnie twierdzą - wbrew wyrokom NSA - że w wyroku TK wcale nie chodzi o to, że Sejm ma znowelizować niekonstytucyjne przepisy, a do tego czasu stosuje się wyrok TK).

Zanim szpital trafi na OIOM finansów. Jak stosować nowe przepisy o programach naprawczych w publicznych podmiotach leczniczych

Nie czekaj, aż szpital trafi na OIOM finansów. Nowa ustawa nakazuje program naprawczy dopiero po stracie przekraczającej 1%, ale kto zwleka do tego momentu, ryzykuje terapię przymusową. Dyrektor, który wcześniej sięgnie po narzędzia „pre-naprawcze”, ma szansę poprawić wynik własnym tempem, bez ustawowej kroplówki i kwartalnych raportów. Nowe przepisy dotyczące programów naprawczych w publicznych podmiotach leczniczych komentuje adwokat Grzegorz Prigan.

Rząd: Wynagrodzenia lekarzy w ZUS wyższe o 25%. Reforma orzecznictwa lekarskiego i orzeczeń

W rządzie projekt reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Regulacja usprawnia i ujednolica sposób wydawania orzeczeń przez lekarzy orzeczników ZUS oraz zasady kontroli zwolnień lekarskich. Doprecyzowane zostają sytuacje, w których można stracić zasiłek chorobowy.

REKLAMA

Tańsze leki dla pacjentów i NFZ - list otwarty branży farmaceutycznej do Ministerstwa Zdrowia

Kilkudziesięciu sygnatariuszy, w tym organizacje pacjenckie i z branży farmaceutycznej, podpisało list otwarty do Ministerstwa Zdrowia, apelując o tańsze i bardziej dostępne leki dla pacjentów. Sygnatariusze wezwali resort zdrowia do wykorzystania zbliżającej się nowelizacji ustawy refundacyjnej jako szansy na odblokowanie potencjału importu równoległego. List otwarty podpisano 14 października br. w Warszawie podczas XIII Forum Importu Równoległego.

Właściciele działek niepotrzebnie się martwią utratą ich wartości? Słynne plany uchwaliły tylko 4 gminy

Planów ogólnych nie da się uchwalić do 30 czerwca 2026 r. Ten ustawowy termin, do którego gminy mają uchwalić plany ogólne, jest nierealistyczny - mówi o tym wiceminister rozwoju i technologii Michał Jaros podczas posiedzenia senackich komisji samorządu oraz infrastruktury. Stwierdził, że konieczne będzie jego wydłużenie.

REKLAMA