Ograniczenia w dostępie do danych urzędowych

Zainteresowana strona ma prawo do informacji o działalności władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, w tym uzyskiwania informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Jest jednak kilka istotnych ograniczeń odnośnie do prawa do informacji publicznej ze względu na określoną w ustawach:

• ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz

• ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

Jawność kontra poufność

Istotne staje się zachowanie równowagi pomiędzy zakresem ograniczeń oraz prawem do informacji publicznej. Precyzuje to przepis art. 31 ust. 3 konstytucji, wskazujący, iż ograniczenia w prawie do uzyskiwania informacji publicznej nie mogą naruszać istoty i wolności praw, kiedy to jawność nie staje się powszechną zasadą, bardziej zaś wyjątkiem. Ograniczenia powinny zostać zawarte w przepisach w formie ustawy, w sposób uniemożliwiający swobodną interpretację przez instytucję zobowiązaną do udzielenia informacji publicznej.

Wśród informacji o poufnym charakterze należałoby rozróżnić:

• tajemnice służące interesowi publicznemu (w tym tajemnica państwowa i służbowa),

• tajemnice służące interesowi indywidualnemu (w tym tajemnica zawodowa).

Kategorię tajemnic rozszerzono w ustawie o dostępie do informacji publicznej, dodając tajemnicę statystyczną i skarbową. Tajemnice zawodowe są z kolei przykładem tajemnic służących interesowi indywidualnemu. Pomiędzy tymi kategoriami istnieje jeszcze jedno rozróżnienie: brak osoby dysponującej tajemnicą służącą interesowi publicznemu oraz występowanie takowej w przypadku tajemnicy służącej interesowi indywidualnemu (np. kierownik jednostki organizacyjnej).

Kiedy informacja niejawna

Aby informację publiczną uznać za niejawną, w pierwszej kolejności należałoby stwierdzić jej poufność. Pojęcie to oznaczałoby, że informacja odnosi się do okoliczności znanych ograniczonej grupie osób, dających rękojmię zachowania tajemnicy i wyłącznie w zakresie wykonywanych przez nie obowiązków.

Drugim warunkiem, jaki powinna spełniać informacja uznana za tajną, jest obiektywny interes na rzecz ochrony przed ujawnianiem jej treści (przejawiający się w uprawnieniu do zachowania autonomii). W zależności od rodzaju tajemnicy przyjmuje się różne kryteria oceny. Dla przykładu: