Rozporządzenie o stanie wyjątkowym - nieprawidłowości
Stan wyjątkowy - nieprawidłowości w rozporządzeniu RM
- Rząd wykroczył poza ograniczenia praw jednostki zakreślone w rozporządzeniu Prezydenta RP o stanie wyjątkowym, które dotyczą zakazu przebywania w ustalonym czasie i w oznaczonych miejscach, obiektach i obszarach
- Zamiast uszczegółowić te ograniczenia, rząd je poszerzył - wprowadził powszechny zakaz przebywania na całym obszarze stanu wyjątkowego i przez cały czas jego trwania
- Rada Ministrów powinna zaś była oznaczyć poszczególne miejsca, obiekty i obszary, gdzie obowiązuje zakaz przebywania, a także określić jego przedział czasowy
- W efekcie doszło do naruszenia konstytucyjnych zasad wydawania rozporządzeń (art. 92 Konstytucji) oraz wolności poruszania się po terytorium Polski (art. 52)
Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Mateusza Morawieckiego o odpowiednią inicjatywę legislacyjną w celu usunięcia rozbieżności między oboma rozporządzeniami.
Do RPO zwrócił się Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, prosząc o podjęcie działań gwarantujących możliwość świadczenia na obszarze stanu wyjątkowego pomocy prawnej w ramach ustawowych zadań adwokatury. W Biurze RPO dokonano analizy odpowiednich przepisów.
Zakaz przebywania w ustalonym czasie w oznaczonych miejscach, obiektach i obszarach na tym obszarze.
Na wprowadzanie zakazów przebywania w ustalonym czasie i w oznaczonych miejscach, obiektach i obszarach pozwala ustawa z 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym.
Z rozporządzenia Prezydenta RP z 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części woj. podlaskiego i lubelskiego wynikają ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela. Obowiązuje m.in. zakaz przebywania w ustalonym czasie w oznaczonych miejscach, obiektach i obszarach na tym obszarze.
Zgodnie z ustawą o stanie wyjątkowym Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzeń, szczegółowy tryb i sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzenia i stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela ustalonych przez Prezydenta RP. Rząd - w granicach wyznaczonych rozporządzeniem Prezydenta RP – powinien uszczegółowić ograniczenia praw jednostki, uwzględniając w możliwym stopniu minimalizację indywidualnych i społecznych uciążliwości.
2 września 2021 r, Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie ograniczeń wolności i praw w związku z obowiązywaniem stanu wyjątkowego. Wprowadziło ono m.in. zakaz przebywania na obszarze objętym stanem wyjątkowym, obowiązujący całą dobę.
Jednak porównanie § 1 pkt 4 rozporządzenia Prezydenta RP oraz § 1 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów prowadzi do wniosku, że Rada Ministrów wykroczyła poza granice ograniczeń praw jednostki zakreślone w rozporządzeniu Prezydenta RP.
Zgodnie bowiem z rozporządzeniem Prezydenta RP, zakaz przebywania dotyczy oznaczonych miejsc, obiektów i obszarów położonych na terenie objętym stanem wyjątkowym. Ma on charakter punktowy i obejmuje poszczególne miejsca, obiekty, a także wyodrębnione obszary. Ponadto nie obowiązuje on przez cały czas trwania stanu wyjątkowego, lecz w miejscach, obiektach i obszarach w „ustalonym czasie”, a więc w czasie wyodrębnionym z czasu trwania stanu wyjątkowego.
Rada Ministrów była zatem uprawniona jedynie do uszczegółowienia wprowadzonych przez Prezydenta RP ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. Powinna była zatem oznaczyć poszczególne miejsca, obiekty i obszary, położone na terenie objętym stanem wyjątkowym, w których obowiązuje zakaz przebywania i w ten sposób doprecyzować zakres obszarowy i przedmiotowy ograniczenia konstytucyjnej wolności poruszania się. Powinna była też ustalić przedział czasowy, w którym obowiązuje zakaz przebywania. Ponadto mogła ustalić krąg podmiotów objętych tym zakazem.
Rada Ministrów nie postąpiła jednak w ten sposób - wprowadziła powszechny zakaz przebywania na całym obszarze objętym stanem wyjątkowym, z wyłączeniem osób i sytuacji określonych w § 2 rozporządzenia. A zakaz przebywania obowiązuje całą dobę, a więc w praktyce - przez cały czas trwania stanu wyjątkowego.
Rozporządzenie RM a ustawa o stanie wyjątkowym i Konstytucja
Dlatego w ocenie RPO § 1 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów wykracza poza granice zakreślone w art. 22 ust. 1 ustawy o stanie wyjątkowym. Nie uszczegóławia bowiem dopuszczonych przez Prezydenta RP ograniczeń, lecz je poszerza. W konsekwencji doszło do naruszenia art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Ten sposób stanowienia prawa narusza też art. 18 ust. 2 pkt 1 ustawy o stanie wyjątkowym. Wynika z niego prawny obowiązek określenia na obszarze obowiązywania stanu wyjątkowego sprecyzowanych miejsc, obiektów oraz obszarów, na których wyłączone jest korzystanie przez każdego z wolności poruszania się po terytorium RP oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu (art. 52 ust. 1 Konstytucji). Przepis ten nie uzasadnia natomiast wprowadzenia powszechnego zakazu korzystania z tej wolności konstytucyjnej na obszarze stanu wyjątkowego.
Takie skorzystanie z kompetencji normodawczych przez Radę Ministrów doprowadziło zatem także do naruszenia art. 52 ust. 1 i 3 Konstytucji. Rada Ministrów wykroczyła bowiem poza ramy ustawowe.
Ponadto RPO wskazuje premierowi, że nadal nie otrzymał odpowiedzi na swe wystąpienie generalne z 6 września 2021 r. z uwagami dotyczącymi ograniczeń praw i wolności w związku z wprowadzonym stanem wyjątkowym. Zgodnie z ustawą o RPO organ, organizacja lub instytucja, do których zostało skierowane wystąpienie, obowiązane są bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 30 dni, poinformować Rzecznika o podjętych działaniach lub zajętym stanowisku.
VII.565.2021
Załączniki:
Dokument
Komentarze(0)
Pokaż: