Przedstawiciel strony w postępowaniu administracyjnym

W art. 34 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) dokonano charakterystyki konsekwencji prawnych sytuacji, w której stroną jest osoba nieobecna lub niezdolna do czynności prawnych. Jeżeli nie ma ona przedstawiciela ustawowego, organ administracji publicznej ma obowiązek wystąpienia do sądu z wnioskiem o jego wyznaczenie. W przypadku gdy występuje konieczność podjęcia czynności niecierpiącej zwłoki, do czasu wyznaczenia przedstawiciela ustawowego przez sąd organ administracji publicznej powinien sam wyznaczyć dla osoby nieobecnej przedstawiciela uprawnionego do działania w postępowaniu. 

Zobacz serwis: Prawo administracyjne

W doktrynie przez pewien czas budziło wątpliwości to, czy art. 34 k.p.a. odnosi się tylko do stron postępowania, czy też do wszystkich uczestników postępowania. Pomimo pewnych wątpliwości przesądzono jednak, że w tym kontekście może chodzić przede wszystkim o strony postępowania. Artykuł 34 k.p.a. należy w znaczącym stopniu wiązać z zasadą szybkości i prostoty postępowania, przy czym znajduje on zastosowanie przede wszystkim wobec osób fizycznych.

Wyjaśnienia wymagają sytuacje, w których art. 34 k.p.a. znajduje zastosowanie. Nieobecność trzeba odnieść do przypadku, gdy osoba będąca w sprawie stroną opuściła miejsce stałego zamieszkania i nie jest znane w chwili prowadzenia sprawy miejsce jej stałego pobytu. Zasada nie znajduje jednak zastosowania względem osób małoletnich, gdyż ich miejscem zamieszkania jest miejsce zamieszkania rodziców lub opiekunów i dopiero nieobecność tych ostatnich daje podstawę do zastosowania omawianego przepisu. Status strony nieobecnej nie będzie też przysługiwał osobie, która jedynie przejściowo nie jest dostępna pod wskazanym w aktach sprawy adresem.

Wyznaczenie przez sąd przedstawiciela dla nieobecnej strony postępowania następuje na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (uchwała SN z 9 lutego 1989 r., sygn. akt III CZP 117/88). Główną rolą takiego przedstawiciela jest przede wszystkim ustalenia miejsca pobytu osoby nieobecnej i zawiadomienie jej o toczącej się sprawie. Przy czym przedstawiciel nie powinien podejmować czynności poza procesowych oraz procesowych mających skutek materialno-prawny. Nie powinien więc m.in. zawierać ugody czy też cofać wniosku o wszczęcie postępowania. Wynagrodzenie przedstawiciela należy do kosztów postępowania administracyjnego.