Wykroczenia w ordynacji wyborczej do rad i sejmików
REKLAMA
Przed nami czas wyborów i choćby z tego tylko powodu warto przybliżyć zagadnienia związane z odpowiedzialnością za wskazane wykroczenia.
REKLAMA
Wykroczenia stypizowane w ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (dalej: o.w.g.) można podzielić na cztery grupy:
1) wykroczenia związane z niedozwoloną agitacją (art.199-199b, o.w.g.),
2) naruszenie ciszy wyborczej (art.201 o.w.g.),
3) wykroczenia związane z niewłaściwym finansowaniem komitetów wyborczych (art.202d o.w.g., art.202f o.w.g.),
4) wykroczenia związane z naruszeniem zasad udzielania pełnomocnictwa do głosowania (art.202l-202m o.w.g.).
Wszystkie wykroczenia stypizowane w przepisach ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw mogą być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
Umyślnie popełnia wykroczenie ten kto ma zamiar jego popełnienia, to jest chce popełnić wykroczenie albo przewidując możliwość jego popełnienia na to się godzi.
Natomiast wykroczenie nieumyślne zachodzi, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. Nieostrożne postępowanie bez zamiaru popełnienia wykroczenia nie wyklucza zatem odpowiedzialności za wykroczenie, aczkolwiek zawsze ma znaczenie przy wymiarze kary. Na łagodniejsze potraktowanie może liczyć ten sprawca wykroczenia, który popełnił je nieumyślnie niż ten, który popełnia wykroczenie realizując swój zamiar w tym zakresie.
Wykroczenia związane z niedozwoloną agitacją
Wykroczenia związane z niedozwoloną, szeroko rozumianą agitacją obejmują najszerszą grupę zachowań uznawanych za karalne i są stypizowane w trzech kolejnych artykułach ordynacji do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.
Zgodnie z art. 199 ust. 1 o.w.g. karze grzywny podlega ten, kto w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw, prowadzi agitację wyborczą:
1) w siedzibach urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego bądź sądów,
2) na terenie zakładów pracy w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie,
3) na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych,
4) w lokalu wyborczym lub na terenie budynku, w którym lokal się znajduje.
Ponadto, tej samej karze podlega ten, kto prowadzi agitację wyborczą na terenie szkół podstawowych lub gimnazjów wobec uczniów nieposiadających prawa wybierania.
Bezwzględnie karane jest zatem prowadzenie jakiejkolwiek agitacji:
• w siedzibach urzędów administracji rządowej,
• w siedzibach urzędów administracji samorządu terytorialnego,
• w siedzibach sądów,
• na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek podległych MON,
• na terenie oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych (MSWiA),
• w lokalu wyborczym,
• na terenie budynku, w którym lokal wyborczy się znajduje.
W tych to miejscach każda agitacja związana z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw jest nie tylko zakazana, ale jednocześnie naruszenie takiego zakazu stanowi wykroczenie karane grzywną.
REKLAMA
Ustawodawca nie definiuje pojęcia agitacji na potrzeby interpretacji tego pojęcia w ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw poprzestając na stwierdzeniu, że w okresie kampanii wyborczej prowadzi się agitację wyborczą na zasadach, w formach, w czasie i w miejscach określonych ustawą (art. 65 ust. 1b o.w.g.). Idąc tropem powszechnego znaczenia tego słowa za agitację należy uznać – wszelkie zachowania oddziałujące na opinię w celu zjednania zwolenników dla jakiejś sprawy, czy poglądu.
Odnosząc zaś to ogólne znaczenie pojęcia agitacji na grunt ordynacji wyborczej należałoby przyjąć, że agitacją wyborczą jest zespół działań komitetów wyborczych i partii politycznych ukierunkowany na zjednywanie zwolenników i uzyskanie poparcia dla swoich kandydatów ubiegających się o mandat wyborczy (podobnie też: F.Rymarz (w:) K.Czaplicki, B.Dauter, A.Kisielewicz, F.Rymarz, „Samorządowe prawo wyborcze. Komentarz”, Dom Wydawniczy ABC 2006r.; tezy nr 2 do art. 65 o.w.g.).
REKLAMA
Wątpliwości może budzić niekiedy zakres pojęć : „siedziba”, „teren”, użytych w przepisach art. 199 ust. 1 o.w.g. Przede wszystkim nie powinno ulegać wątpliwości, że pojęcie "teren" ma zakres szerszy niż pojęcie "siedziba". O ile w tym pierwszym przypadku chodzi o część powierzchni ziemi, o tyle w tym drugim o konkretny budynek, gdzie znajduje się urząd administracji rządowej lub samorządowej albo sąd. Z punktu widzenia przepisów normujących zakres działania i właściwość urzędów państwowych i sądów, należy uznać, że siedzibą tychże w rozumieniu art. 199 ust. 1 o.w.g. jest każdy budynek urzędu lub sądu. Jeżeli konkretny urząd państwowy lub sąd ma kilka budynków usytuowanych w różnych miejscach, to wykroczeniem jest prowadzenie agitacji w każdym z tych budynków bez względu na to, w którym budynku urzęduje wojewoda, czy też prezes danego sądu.
Siedzibami sądów, o których mowa w art. 199 ust. 1 o.w.g. są budynki sądów powszechnych, wojskowych i administracyjnych wszystkich instancji. Gdyby okazało się, że sąd urzęduje nie w całym budynku, lecz tylko w jego części, w której np. odbywają się posiedzenia jednego lub kilku wydziałów danego sądu, to – moim zdaniem – agitacja jest karalna wtedy, gdy odbywa się w jakiejkolwiek części budynku użytkowanej przez sąd. Kiedy bowiem mowa o siedzibie sądu w przepisie art. 199 ust.1 o.w.g., to nie chodzi o pomieszczenia w których odbywają się rozprawy, czy pracują urzędnicy sądowi, ale o cały budynek w którym urzęduje sąd.
Jeżeli chodzi o lokal wyborczy i teren budynku w którym lokal wyborczy się znajduje, to interpretacja tych określeń nie powinna nastręczać żadnych problemów.
Czytaj także: Wybory: wymagania wobec członków komisji>>
Względnie karalne jest prowadzenie agitacji:
• na terenie zakładów pracy, gdzie karalne jest tylko wtedy, gdy agitacja przez jej sposób i formę zakłócająca ich normalne funkcjonowanie,
• na terenie szkół podstawowych lub gimnazjów, gdzie karalna jest wtedy, gdy jest prowadzona w stosunku do uczniów nieposiadających prawa wybierania.
W odniesieniu do zakładów pracy wypada zastanowić się, czy zakaz dotyczy wszystkich zakładów pracy – również tych za którego funkcjonowanie ponosi odpowiedzialność „prywatny” pracodawca, który finansuje funkcjonowanie tegoż zakładu. W moim przekonaniu – zakaz ten dotyczy wszystkich bez wyjątku zakładów pracy (nie licząc tych, w których zakaz agitacji ma bezwzględny charakter). Przekonuje o tym nie tylko to, że sam ustawodawca nie dokonał żadnej delimitacji zakładów pracy w przepisie art. 199 ust. 1 p.2 o.w.g., ale nadto treść przepisów art. 65 o.w.g. Są to przepisy kształtujące podstawowe zasady prowadzenia kampanii wyborczej i również w tym przepisie nie ma żadnego rozróżnienia pomiędzy zakładami pracy, w których zakaz prowadzenia agitacji w sposób i formie zakłócających ich normalne funkcjonowanie, miałby obowiązywać lub nie obowiązywać.
Taka norma prawna ma zresztą odpowiednie uzasadnienie – zakazanie agitacji w zakładzie pracy naruszającej normalne funkcjonowanie zakładu pracy chroni prawo pracowników do właściwego świadczenia pracy w ramach łączącego ich z pracodawcą stosunku pracy. Pracownicy przychodzą bowiem do zakładu pracy po to, ażeby tam świadczyć pracę na rzecz pracodawcy na podstawie łączącego ich z tymże pracodawcą stosunku prawnego, a nie po to, aby uczestniczyć w wiecu wyborczym, czy też innej, podobnej formie kampanii wyborczej.
Sformułowanie „normalne funkcjonowanie” użyte przez ustawodawcę w odniesieniu do niewłaściwej agitacji w zakładzie pracy jest nieostre, ale odpowiedniej oceny można dokonać poprzez porównanie funkcjonowania zakładu pracy w zwyczajnym okresie jego pracy z funkcjonowaniem w okresie prowadzenia w nim agitacji wyborczej. Jeżeli różnice są wyraźne i spowodowane sposobem lub formą prowadzenia agitacji, to uznać należy, że doszło do zakłócenia normalnego funkcjonowania zakładu pracy i możliwe jest pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności za wykroczenie.
Na terenie szkół podstawowych lub gimnazjów agitacja wyborcza jest dopuszczalna w stosunku do osób mających prawo wybierania (art. 65 ust. 2a o.w.g.) pod warunkiem wszakże, iż jej sposób i forma nie zakłóca normalnego funkcjonowanie szkoły, czy gimnazjum, które przecież też są zakładami pracy. Jeżeli zaś w szkole lub gimnazjum określona osoba prowadzi agitację w stosunku do uczniów nieposiadających prawa wybierania, to osoba taka podlega odpowiedzialności za wykroczenie.
Innego rodzaju zagadnieniem związanym z niewłaściwą agitacją jest rozmieszczanie plakatów i haseł wyborczych oraz sprzątanie tychże po kampanii. Zgodnie z art. 199a ust. 1 o.w.g. karze grzywny podlega każdy kto w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw:
1) umieszcza plakaty i hasła wyborcze na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych bez zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości,
2) przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych w celu prowadzenia kampanii wyborczej narusza obowiązujące przepisy porządkowe,
3) umieszcza plakaty i hasła wyborcze w taki sposób, że nie można ich usunąć bez powodowania szkód.
Zgodnie z art. 71 ust.1 o.w.g. na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych można umieszczać plakaty i hasła wyborcze wyłącznie po uzyskaniu zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości. Ustawodawca nie wymaga szczególnej formy dla wyrażenia tej zgody, a więc może być ona wyrażona również w sposób dorozumiany. Tym niemniej, zgoda ta musi być wyrażona zanim plakat, czy hasło zostanie umieszczone np. na ścianie budynku. Jeżeli na skutek wezwania do usunięcia plakatu naklejonego bez zgody na tejże ścianie dojdzie do jego usunięcia przez pełnomocnika danego komitetu wyborczego, nie zmieni to faktu, że już doszło do popełnienia wykroczenia – z chwilą naklejenia tego plakatu bez zgody właściciela budynku.
Nawet, jeśli umieszczenie plakatu lub hasła wyborczego odbyło się za zgodą właściciela lub zarządcy nieruchomości, to nie znaczy jeszcze, że to umieszczenie może nastąpić w jakikolwiek sposób. Plakaty i hasła wyborcze należy umieszczać w taki sposób, aby można je było usunąć bez powodowania szkód (art.71 ust.3 o.w.g.). Postąpienie wbrew tej zasadzie skutkować może odpowiedzialnością za wykroczenie, niezależnie od odpowiedzialności odszkodowawczej ponoszonej względem właściciela (użytkownika) nieruchomości (art.415 k.c.). Odpowiedzialność taką rodzi już samo umieszczenie plakatu lub hasła wyborczego powodujące szkodę w przypadku jego usuwania.
Jeżeli szkoda zostanie naprawiona po usunięciu plakatu lub hasła przez dany komitet wyborczy, nie uchyla to odpowiedzialności za wykroczenie niewłaściwego umieszczenia plakatu lub hasła, ale może dać podstawę do nadzwyczajnego złagodzenia kary lub nawet odstąpienia od ukarania (art. 39 §1 kodeksu wykroczeń; dalej: k.w.).
Z kolei, przepis art. 71 ust. 2 o.w.g. stanowi, że przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych w celu prowadzenia kampanii wyborczej należy stosować obowiązujące przepisy porządkowe; jednocześnie urządzenia te powinny zawierać wyraźne oznaczenie, od kogo pochodzą. Przepisów porządkowych, których należy przestrzegać ustawiając chociażby urządzenie ogłoszeniowe jest bardzo wiele – istotne jest przy tym miejsce, w którym urządzenie ma stać, jego wielkość i sposób działania. W szczególności, można tu wskazać na przepisy art. 45 ust. 1 prawa o ruchu drogowym (dalej: p.r.d.); tak np. zgodnie z art.45 ust.1 p.7 p.r.d. zabrania się umieszczania na drodze lub w jej pobliżu urządzeń wysyłających lub odbijających światło w sposób powodujący oślepienie albo wprowadzających w błąd uczestników ruchu.
Policja (straż gminna) jest obowiązana usuwać plakaty i hasła, których sposób umieszczenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo bezpieczeństwu mienia, bądź bezpieczeństwu w ruchu drogowym (art.71 ust.2 o.w.g.).
Plakaty i hasła wyborcze oraz urządzenia ogłoszeniowe ustawione w celu prowadzenia kampanii wyborczej pełnomocnicy wyborczy komitetów wyborczych obowiązani są usunąć w terminie 30 dni po dniu wyborów. Jeżeli tego nie zrobią, wójt (burmistrz, prezydent miasta) postanawia o usunięciu plakatów i haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych nieusuniętych przez obowiązanych do tego w terminie 30 dni, a koszty usunięcia ponoszą obowiązani.
Niezależnie od tego pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego, który w terminie 30 dni po dniu wyborów nie usunie plakatów i haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych ustawionych w celu prowadzenia kampanii wyborczej popełnia wykroczenie z art. 199a ust. 2 p.1 o.w.g. za które grozi grzywna. Pełnomocnika komitetu wyborczego z zasady nie usprawiedliwia to, że zlecił usunięcie np. plakatów określonym osobom, które tego zlecenia nie wykonały, gdyż ma on obowiązek zorganizować usunięcie plakatów tak, aby proces ten został skutecznie przeprowadzony – dysponuje odpowiednim do tego czasem.
Karze grzywny podlega też:
1) osoba będąca redaktorem w rozumieniu prawa prasowego, która dopuszcza do niewykonania obowiązku umieszczenia w informacjach, komunikatach, apelach i hasłach wyborczych, ogłaszanych w prasie drukowanej lub w telewizji bądź radiu na koszt komitetów wyborczych, partii politycznej lub organizacji popierających kandydatów, a także na koszt samych kandydatów, wskazania przez kogo są opłacane i od kogo pochodzą (art.199a ust.2 p.1 o.w.g.),
2) każdy kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw, nie umieszcza w materiałach wyborczych oznaczenia od kogo pochodzą (art. 199b o.w.g.).
Czytaj także: Do 2 października można tworzyć komitety wyborcze>>
Naruszenie ciszy wyborczej
Wykroczenie zagrożone karą grzywny popełnia każdy kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania:
• zwołuje zgromadzenia,
• organizuje pochody lub manifestacje,
• wygłasza przemówienia,
• rozdaje ulotki
lub w jakikolwiek inny sposób prowadzi agitację na rzecz kandydatów lub list kandydatów (art.201 o.w.g.).
Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem wyborów (art. 65 ust.1 o.w.g.). W okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania zabronione jest prowadzenie jakiejkolwiek agitacji o charakterze publicznym na rzecz kandydatów lub list kandydatów. Oczywiście nie chodzi tu o rozmowy, przekonywanie do poszczególnych kandydatów lub list kandydatów w wąskim gronie rodzinnym, czy w gronie przyjaciół. Przekonuje o tym konstrukcja przepisu art. 201 o.w.g., w którym ustawodawca wskazał przykłady zabronionej agitacji – wszystkie one dotyczącą zachowań publicznych dostępnych dla większej, nieograniczonej z góry grupy osób.
Wykroczenie naruszenia ciszy wyborczej może popełnić każdy, kto zachowuje się we wskazany wyżej zabroniony sposób bez względu na to, czy jest związany z danym kandydatem lub listą kandydatów na rzecz których prowadzi agitację. Dla jego odpowiedzialności nie ma też znaczenia to, czy prowadzona przez niego agitacja przyniosła jakiekolwiek efekty, ani to jak długi okres czasu trwała.
Wykroczenia związane z niewłaściwym finansowaniem komitetów
Zasady finansowania kampanii wyborczej są określone w rozdziale 12a ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw (art.82-84d o.w.g.). Zgodnie z tymi regułami, zabronione jest przekazywanie środków finansowych i wartości niepieniężnych przez jeden komitet wyborczy na rzecz innego komitetu wyborczego (art. 83b ust. 1 o.w.g.). Złamanie tej zasady wiąże się z popełnieniem wykroczenia z art. 202d o.w.g. Oczywistym jest, że nie każdy może przekazywać wymienione aktywa z jednego komitetu wyborczego do innego, ale wyłącznie osoby mające odpowiednie upoważnienia i możliwości na dokonanie tego typu czynności. Dlatego też, tylko one mogą ponosić odpowiedzialność za to wykroczenie.
Wydaje się, że w przypadku, gdy działa kilka osób – np. jedna wydaje decyzję przekazania środków pieniężnych, a inne podpisują przelew wykonując to polecenie, to każda z tych osób ponosi odpowiedzialność za wykroczenie chyba, że zajdą jakieś szczególne okoliczność wyłączające odpowiedzialność którejś z nich.
Godne podkreślenia jest to, że korzyści majątkowe przyjęte przez komitet wyborczy z naruszeniem przepisów ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw podlegają przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. Gdyby bezprawnie uzyskana korzyść majątkowa została zużyta lub utracona, to przepadkowi podlega jej równowartość (art. 84d ust. 1 o.w.g.). Nie dotyczy to jednak m.in. korzyści majątkowych przekazanych komitetowi wyborczemu z naruszeniem przepisów ustawy, których komitet wyborczy nie przyjął lub które zwrócił w terminie 30 dni od dnia przekazania.
Przyjęcie korzyści majątkowych z naruszeniem przepisów ustawy stwierdza organ, któremu przedłożono sprawozdanie finansowe, w postanowieniu o odrzuceniu sprawozdania finansowego (art. 84d ust.4 o.w.g.).
Ustawodawca przewidział też szczegółowe zasady postępowania związane z prowadzeniem rachunków bankowych przez komitety wyborcze. Przede wszystkim środki finansowe komitetu wyborczego są gromadzone wyłącznie na jednym rachunku bankowym, zaś środki finansowe mogą być wpłacane na rzecz komitetu wyborczego jedynie czekiem rozrachunkowym, przelewem lub kartą płatniczą. Umowa rachunku bankowego zawarta w imieniu komitetu wyborczego zawiera zastrzeżenie o wymaganym ustawą sposobie dokonywania wpłat na rzecz komitetu wyborczego oraz dopuszczalnym źródle pozyskiwania środków finansowych przez komitet wyborczy, a także o dopuszczalnym terminie dokonywania wpłat.
Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, który w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw nie dopełnia obowiązku gromadzenia środków finansowych na rachunku bankowym popełnia wykroczenie zagrożone karą grzywny (art. 202 f ust. 1 o.w.g.). Tej samej karze podlega ten, kto nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego zawartej przez niego w imieniu komitetu wyborczego o wymaganym ustawą sposobie dokonywania wpłat na rzecz komitetu wyborczego oraz o dopuszczalnym źródle pozyskiwania środków finansowych przez komitet wyborczy, a także o dopuszczalnym terminie dokonywania wpłat (art. 202f ust.2 o.w.g.). Te wykroczenia mogą być popełnione wyłącznie przez osoby związane z danym komitetem wyborczym, na których spoczywają prawa i obowiązki w zakresie prowadzenia rachunku bankowego danego komitetu.
Wykroczenia związane z naruszeniem zasad udzielania pełnomocnictwa do głosowania
Pełnomocnictwo do głosowania jest jedną z instytucji prawa wyborczego, o której często się mówi podkreślając jej zalety, takie jak możliwość głosowania przez osoby mające z tym trudności z uwagi na wiek, chorobę, odległość miejsca zamieszkania od lokalu wyborczego itp. Nie ulega jednak wątpliwości, że instytucja ta daje też pole do nadużyć, które należy zwalczać środkami prawnokarnymi.
Stosownie do treści art.40 a ust.1 o.w.g. wyborca posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo równoznaczne orzeczenie organu rentowego bez względu na datę jego wydania, może udzielić pełnomocnictwa do głosowania w jego imieniu w wyborach do rad gmin, rad powiatów lub sejmiku województwa. Pełnomocnikiem takim może być tylko osoba wpisana do rejestru wyborców w tej samej gminie, co udzielający pełnomocnictwa do głosowania, zaś pełnomocnictwo do głosowania można przyjąć tylko od jednej osoby.
Wyjątek od tej zasady został ustanowiony w art. 40a ust. 3 o.w.g.; mianowicie, pełnomocnictwo do głosowania można przyjąć od dwóch osób, jeżeli co najmniej jedną z nich jest wstępny, zstępny, małżonek, brat, siostra lub osoba pozostająca w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli w stosunku do pełnomocnika. Pełnomocnikiem nie może być jednak osoba wchodząca w skład komisji obwodowej właściwej dla obwodu głosowania osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania, a także mężowie zaufania zgłaszani przez komitety wyborcze, jak również kandydaci na radnych.
Czynności związane ze sporządzeniem aktu pełnomocnictwa do głosowania są zadaniem zleconym gminy i są wolne od opłat. Pełnomocnik nie może pobierać od udzielającego pełnomocnictwa do głosowania żadnych opłat za głosowanie w jego imieniu w wyborach. Zakazane jest także udzielanie pełnomocnictwa do głosowania w zamian za jakąkolwiek korzyść majątkową lub osobistą. Postępowanie wbrew tym normom stanowi wykroczenie. Karze grzywny podlega ten , kto:
1) pobiera od udzielającego pełnomocnictwa do głosowania opłatę za głosowanie w jego imieniu (art.202l o.w.g.),
2) udziela pełnomocnictwa do głosowania w zamian za jakąkolwiek korzyść majątkową lub osobistą (art.202m o.w.g.).
mgr Sebastian Kowalski - sędzia Sądu Rejonowego w Wałbrzychu,
doktorant w Katedrze Kryminologii i Prawa Karnego Gospodarczego
Uniwersytetu Wrocławskiego
REKLAMA
REKLAMA
