Cisza wyborcza 2015 - naruszenie, odpowiedzialność

Przy okazji każdych wyborów rozpoczyna się dyskusja o zasadności wprowadzenia ciszy wyborczej, bo - jak wielokrotnie przypominano - Polska jest jednym z nielicznych krajów na świecie w którym instytucja ta jest wprowadzona w tak restrykcyjnej formie. Z pewnością można uznać, że wątpliwości są uzasadnione, ponieważ większość współczesnych demokracji obywa się bez tego rozwiązania, co nie przyczynia się do obniżenia jakości przeprowadzonych wyborów.

Pod pojęciem ciszy mieszczą się dwa kategoryczne zakazy. Zakaz agitacji politycznej rozumianej jako publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób lub do głosowania na określonego kandydata. Oznacza to, że organizacja wieców wyborczych, manifestacji, pochodów, przemówień, rozdawanie ulotek czy przekonywanie do oddania głosu na konkretną osobę jest niezgodne z prawem. W tym miejscu należy dokładnie zaznaczyć, że dotyczy to publicznej działalności, czyli takiej która skierowana jest do społeczeństwa jak ogółu, jest łatwo dostępne i odbywa się w obecności świadków albo miejscu powszechnie dostępnym. W tym przypadku granica między publicznym i prywatnym wystąpieniem jest jasno zarysowana. Działalność ta musi być ukierunkowana na zdobywanie poparcia społecznego poprzez wyraźne namawianie do głosowania na konkretną osobę lub partię.

Zobacz również: Wybory parlamentarne 2015: spotkania z wyborcami mają znaczenie

Pojawienie się polityka podczas wydarzeń publicznych nie należy rozumieć jako agitacji. Obecność sama w sobie nie narusza ciszy wyborczej, jednakże gdy jest ona połączona z prezentacją programu czy poglądów w kontekście wyborów może być uznane za łamanie zakazu.

Wynika z tego, że przekonywanie członków rodziny w zaciszu własnego domu do głosowania w określony sposób nie jest objęte zakazem, jednakże takie działanie skierowane do grupy obcych ludzi odbywające się w miejscu publicznym będzie podlegać karze grzywny, która może wynosić od 50 do 5000 złotych.

Drugą częścią ciszy wyborczej jest zakaz publikowania sondaży wyborczych w okresie od zakończenia kampanii wyborczej do zakończenia głosowania. W rozumieniu przepisów, sondażem jest przedwyborcze badanie opinii publicznej dotyczące przewidywanych zachowań wyborczych lub przewidywanych wyników wyborów lub wyników sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania. Literalne brzmienie przepisu nie pozostawia wątpliwości, że zakaz dotyczy publikacji, a nie samego przeprowadzenia badań opinii publicznej. Wynika z tego, że badania exit poll polegające na przeprowadzaniu sondaży pod lokalami wyborczymi wśród osób, które już oddały swój głos, są dozwolone, a z punktu widzenia obywateli wręcz pożądane, ponieważ umożliwia to poznanie przybliżonych wyników w chwilę po zakończeniu głosowania. Należy jednak pamiętać, że sondaże te mają charakter orientacyjny i możliwe są pewne różnice procentowe w stosunku do wyników ogłaszanych przez Państwową Komisję Wyborczą.