Prawo ochrony środowiska w Unii Europejskiej

Proces tworzenia nowych aktów prawnych w UE trwa zwykle trwa kilka lat i przedsiębiorcy mają szansę już we wczesnym etapie tworzenia przepisów podejmować decyzje i działania zmierzające do określenia ryzyk z nimi związanych, a przez to niwelowania ich skutków w swoim przedsiębiorstwie. Realne zagrożenia i szanse biznesowe dotyczące właśnie kwestii środowiskowych niejednego przedsiębiorcę przyprawiają o bezsenność.

Celem zrównoważony rozwój

Unijna twórczość w zakresie przepisów środowiskowych wynika z faktu, że ochrona środowiska zawsze miała, ma i będzie miała duże znaczenie dla jakości życia. Problem pojawia się, kiedy zaczynamy mówić o zrównoważonym rozwoju, bo niełatwo jest skutecznie połączyć restrykcje środowiskowe ze stałym wzrostem gospodarczym, zwłaszcza w perspektywie długoterminowej.

Jednocześnie mocno nagłaśniane w ostatnim czasie w mediach, drastyczne w skutkach, zmiany klimatu sprawiają, że wyzwanie to staje się nie tylko problemem urzędników oraz przedsiębiorców, ale również zajmują się nim głowy państw. Jednocześnie obserwujemy rosnącą świadomość ekologiczną społeczeństw. To pozytywne zjawiska.

Działania strategiczne UE opierają się na założeniu, że polityka gospodarcza, społeczna i środowiskowa muszą być ze sobą ściśle powiązane. Funkcjonuje przy tym przekonanie, że coraz surowsze normy środowiskowe pobudzą wprowadzanie innowacji i efektywnych technologii. W rezultacie kraje UE, a tym samym przedsiębiorcy stają przed wciąż nowymi, ostrzejszymi wymogami. Nie można już pozostać obojętnym wobec tych zmian - można przyjąć postawę oczekiwania i skazać się w ten sposób na taktykę naprawiania błędów w przyszłości, albo stawić czoła wyzwaniom. Aby temu sprostać, trzeba jednak trochę się w tym temacie orientować, a zatem czas uczynić pierwszy krok:

Strategie i polityki

Proces, któremu obecnie się przyglądamy, opiera się na realizacji (już od ponad 35 lat) kolejnych etapów rozwojowych globalnej polityki i prawa ochrony środowiska UE oraz jej krajów członkowskich poprzez wyznaczone programy działania. Obecnie realizowany jest 6 Program Działań wyznaczający politykę w dziedzinie ochrony środowiska (6th European Action Plan - EAP), który UE przyjęła w 2002 roku. Program ten wychodzi z szerokiego spojrzenia na wyzwania związane z ochroną środowiska i dostarcza ramy strategiczne dla polityki ochrony środowiska do roku 2012 poprzez siedem strategii tematycznych UE ustanowionych w celu rozwiązania problemów środowiskowych. Do tematów tych należą:

• Zanieczyszczenie powietrza,

• Zagospodarowanie odpadów i recykling,

• Ochrona środowiska morskiego,

• Ochrona gleby,

• Zrównoważone wykorzystanie pestycydów,

• Zrównoważone wykorzystanie zasobów,

• Środowisko miejskie.

Implementacja poszczególnych strategii tematycznych następuje poprzez działania na wielu płaszczyznach, np. poprzez prace na poziomie międzynarodowym, krajowym i regionalnym, poprzez badania, ale także stanowienie prawa, czyli propozycje nowych lub zmianę istniejących aktów prawa wspólnotowego.

Nowe obowiązki

Wymienione powyżej strategie wskazują obszary, w których UE zabierze głos w perspektywie kilku najbliższych lat, skutkujący nowymi obowiązkami zarówno dla przedsiębiorców, jak i organów administracji. Przykładem może być projekt dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych, projekt ramowej dyrektywy dotyczącej gleb, czy obowiązująca już dyrektywa w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (tzw. dyrektywa CAFE).

Nowe normy oraz obowiązki wymagają dostosowania przepisów wewnętrznych i ustanowienia odpowiednich procedur oraz narzędzi i w sposób naturalny wpływają na działalność gospodarczą, na każdą praktycznie firmę... Stąd coraz głośniej o ryzykach środowiskowych, o konieczności uwzględniania tych zagadnień w strategiach rozwoju przedsiębiorstw.

W kolejnych dodatkach Czysta Polska do Gazety Prawnej przybliżymy w tym kontekście kilka najistotniejszych zagadnień dotyczących obowiązujących i projektowanych przepisów unijnych (między inymi CAFE, PRTR, EIA, IPPC).

MONIKA PATOŁA

konsultant ds. ochrony środowiska, ATMOTERM