Bezpłatna pomoc prawna 2016 - pytania i odpowiedzi

Jakie należy przyjąć zasady ustalania stawki wynagrodzenia dla adwokatów i radców prawnych w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej? Czy ww. wynagrodzenie będzie opodatkowane podatkiem vat?

97% dotacji przeznaczona jest na wynagrodzenia adwokatów lub radców prawnych  za tzw. „gotowość do pracy”. Nie jest natomiast związana z ilością udzielonych porad prawnych w ramach danego punktu nieodpłatnej pomocy prawnej. Jest to więc kwota wynagrodzenia miesięcznego, a nie za poszczególne godziny pracy w punkcie. W przypadku gdy w danym punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej będzie udzielać kilku adwokatów lub radców prawnych kwota ta powinna być dzielona proporcjonalnie do czasu, przez który zgodnie z zawartą umową będą oni udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej w danym punkcie. Szczegóły w tym zakresie ustawodawca pozostawił również do uregulowania w drodze umowy zawieranej przez powiat z poszczególnym adwokatem lub radcą prawnym (art. 6 ust. 2 pkt 2). Przyjąć zatem należy, że powinno to być wynagrodzenie o charakterze ryczałtowym.

Wynagrodzenie adwokatów i radców prawnych oczywiście podlega ogólnym zasadom opodatkowania. Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej nie wprowadza szczególnych rozwiązań  w zakresie opodatkowania wynagrodzeń.

Czy w ramach 3% dotacji na obsługę organizacyjno-techniczną można przeznaczyć część środków na dodatek pracownikowi wykonującemu obsługę tego zadania – np. przygotowywanie dokumentacji, zbieranie kart, przygotowywanie zbiorczej informacji do Ministra Sprawiedliwości z udzielonej pomocy itp.?   

Ustawa nie określa co dokładnie należy rozumieć pod pojęciem „kosztów organizacyjno-technicznych” zadania. Mogą to być zarówno wydatki osobowe, jak i rzeczowe. Nie mniej jednak w każdym przypadku należy dokonać indywidualnej oceny, czy dany wydatek stanowi tego rodzaju koszt. Pomocnym przy tym może być stanowisko wyrażone w podobnych sprawach przez regionalna izbę obrachunkową czy zawarte w orzecznictwie sądowo-administracyjnym.

Zobacz również: Bezpłatna pomoc prawna od 2016 r. - dla kogo?

Czy powiaty otrzymają od Ministerstwa jakieś ulotki bądź plakaty informacyjne?

Ze strony internetowej prowadzonej przez resort, w tym również na stronie www.darmowapomocprawna.ms.gov.pl, istnieje funkcjonalność pobrania materiałów reklamowych. Jedynym warunkiem ich wykorzystania jest wskazanie, jako źródła Ministerstwa Sprawiedliwości.

Jakie zastosować zasady ustalania kryteriów przy ogłaszaniu otwartego konkursu na realizację zadania publicznego w zakresie prowadzenia nieodpłatnej pomocy prawnej?

Czy przy ustalaniu kryteriów i oceny spełnienia kryteriów możemy przyjąć, bez posądzenia o praktyki dyskryminacyjne, wobec podmiotów, że np. w kryterium merytorycznym (ocena możliwości realizacji zadania przez oferenta), radca prawny/adwokat będzie lepiej punktowany niż np. osoba o której mowa w art. 11 ust. 3 pkt 2-3 ? np. radca prawny/adwokat – 5 punktów, osoba o której mowa w art. 11 ust. 2-3 – 4 punkty? Czy można dokonać oceny wkładu rzeczowego oferenta w ten sposób, że np. oferent zapewniający własny sprzęt komputerowy będzie wyżej punktowany niż ten, który tego sprzętu nie zapewni?

Czy możemy w kryterium merytorycznym przyjąć, że każda dodatkowa godzina zaoferowana powyżej ustawowego wymiaru (4 godzin) będzie mogła być dodatkowo punktowana np. za każdą godzinę powyżej 4 - oferent dostanie 5 punktów więcej?

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255) powiat powierza prowadzenie połowy punktów nieodpłatnej pomocy prawnej organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, zwanej dalej „organizacją pozarządową”. Jak wynika to z art. 11 ust. 2 ustawy, organizację pozarządową wyłania się corocznie w otwartym konkursie ofert, o którym mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1118, z późn. zm.). Należy mieć przy tym na uwadze, że na gruncie tej regulacji obligatoryjnym jest przeprowadzenie otwartego konkursu, o którym mowa w cytowanym przepisie. Konkurs ten może natomiast nie doprowadzić z różnych przyczyn do wyłonienia organizacji pozarządowej. Wówczas stosuje się odpowiednio art. 10 ust. 2 ustawy.

Ogłaszając konkurs można zawrzeć dodatkowe wymogi, które pozwolą „konkurować” organizacjom pozarządowym. Jak się wydaje, trudno posądzać o dyskryminujący charakter przyznanie większej ilości punktów w konkursie za posługiwanie się osobami o wyższych kwalifikacjach zawodowych. Odnieść należy to również do kryterium zaplecza techniczno-organizacyjnego. Oczywiście warunki konkursu nie mogą stwarzać wymagań, które wykluczałyby z udziału w konkursie organizacje, które spełniają warunki z art. 11 ust. 6. Można jednakże dokonywać gradacji oceny organizacji z przedstawionej perspektywy.

Co z odpowiedzialnością cywilną w przypadku osób udzielających porad prawnych niebędących radcami prawnymi i adwokatami, którzy są ubezpieczeni?

Kto poniesie odpowiedzialność, przeciwko komu będą składane ewentualne roszczenia?

Odpowiedzialność za nienależyte udzielenie pomocy prawnej kształtowana jest na zasadach ogólnych zarówno w stosunku do adwokatów, radców prawnych ale także doradców podatkowych i absolwentów prawa (mgr) z ustawowo określonym doświadczaniem – osób, którymi mogą posługiwać się przy udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej organizacje pozarządowe. Różnicą w tym zakresie jest jedynie brak obowiązku posiadania przez organizacje pozarządowe oraz absolwentów prawa z doświadczeniem zawodowym obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Obowiązek ten nałożony jest jedynie na adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych.

Zobacz również: Opłaty za wywóz śmieci 2016 – ulgi dla dużych rodzin

Czy w sytuacji wyznaczania adwokatów przez okręgowe rady adwokackie oraz radców prawnych przez rady okręgowych izb radców prawnych do udzielania pomocy prawnej konieczne jest jeszcze stosowanie prawa zamówień publicznych przy zawieraniu umów cywilnych z nimi. Czy też unormowanie zawarte w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej dotyczące wyznaczania ww. podmiotów  ma charakter szczególny, zaś stosowanie zamówień publicznych jest zbyteczne?

Przepisy ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255) przewidują autonomiczne, szczególne rozwiązania dotyczące wyłaniania adwokatów, radców prawnych oraz organizacji pozarządowych, które to podmioty będą udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie wymienionej ustawy. Na etapie prac legislacyjnych rozwiązania te były konsultowane m.in. z Prezesem Urzędu Zamówień Publicznych, który nie zgłosił do nich zastrzeżeń. Również w opinii Ministra Spraw Zagranicznych przepisy ustawy nie pozostają w sprzeczności z prawem Unii Europejskiej. Brak jest w tej sytuacji przesłanek, aby dodatkowo stosować rozwiązania wynikające z prawa zamówień publicznych.

Zgodnie z art. 11 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (u.n.p.p.) powiat powierza prowadzenie punktów nieodpłatnej pomocy prawnej organizacji pozarządowej, która jest wyłaniana w drodze otwartego konkursu ofert, o którym mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej u.d.p.p.). Zgodnie z u.d.p.p. konkurs ogłasza Zarząd Powiatu, umowa na realizację zadania publicznego też jest podpisywana z Powiatem reprezentowanym przez Zarząd przy kontrasygnacie Skarbnika, kontrola i ocena realizacji również Zarząd. Natomiast w u.n.p.p. jest mowa o staroście. Proszę o wskazanie kto ogłasza, a w przypadku wyłonienia organizacji kto podpisuje umowę na realizację zadania oraz kto rozlicza wykonanie zadania - Zarząd czy Starosta?

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255), co do zasady nie modyfikuje kompetencji organów powiatu. Zatem w przypadku posłużenia się pojęciem „powiatu” uprawnionym do działania będzie organ określony zgodnie z ogólnymi zasadami zawartymi w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2013 r. poz. 595 z późn. zm.). Natomiast w przypadku, gdy ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej wskazuje wprost na starostę (art. 10 ust. 2), jako regulacja szczególna w stosunku do ustawy o samorządzie powiatowym, kreuje nową kompetencję, którą przyznaje właśnie staroście. Odnieść to należy także do przepisów art. 11 określających wyłanianie organizacji pozarządowych.

Należy przy tym pamiętać, że art. 11 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej dotyczy powierzenia prowadzenia połowy punktów nieodpłatnej pomocy prawnej, a nie jak ma to miejsce na gruncie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1118, z późn. zm) całości albo części zadania. W tym zakresie ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej stanowi w stosunku do ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie regulację szczególną.

W przypadku wyłonienia organizacji pozarządowej w otwartym konkursie ofert na podstawie u.d.p.p. obowiązuje wzór umowy z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz. U. z 2011 r., Nr 6, poz. 25). Natomiast art. 11 ust. 7 u.n.p.p. reguluje inne zapisy umowy niż te zawarte w/w rozporządzeniu. Który wzór umowy zastosować?

Wydaje się, że wystarczającym jest zawarcie z wyłonioną organizacją pozarządową umowy spełniającej wymogi stawiane w art. 11 ust. 7 ustawy. Nie będzie jednak błędem zawarcie umowy według przywołanego wzoru, do którego należy wprowadzić modyfikacje w celu spełnienia wymagań z art. 11 ust. 7.

Czy starosta w przypadku powierzania prowadzenia takiego punktu dla organizacji pozarządowej,  zgodnie z art. 11 ustawy, musi jej również  zapewnić taki lokal?

Jeżeli tak to czy powiat przed ogłoszeniem konkursu powinien mieć zabezpieczony taki lokal?

Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255) punkt nieodpłatnej pomocy prawnej może być usytuowany w jednym albo większej liczbie gminnych lub powiatowych lokali, w ramach posiadanych zasobów. Przepis ten na postawie art. 11 ust. 10 stosuje się również do punktów, których prowadzenie ma zostać powierzone organizacji pozarządowej w myśl art. 11 ust. 2 ustawy. Z tej regulacji wynika więc, że wszystkie punkty nieodpłatnej pomocy prawnej tworzone na podstawie omawianej ustawy mogą zostać umiejscowione wyłącznie w lokalach pozostających w zasobach powiatu lub gminy, bez względu na przysługujący tytuł prawny. Obowiązek dostarczenia, udostępnienia lokalu na potrzeby stworzenia punktu nieodpłatnej pomocy prawnej, również tego, którego prowadzenie ma zostać przekazane organizacji pozarządowej obciąża zatem powiat. Powiat może na ten cel przeznaczyć lokale pozostające w jego zasobie lub uzyskanie na podstawie porozumienia, o którym mowa w art. 9 ust. 1. Ustawa wyklucza w ten sposób możliwość "uzyskiwania" lokali należących do organizacji pozarządowych.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy powiat powierza prowadzenie połowy punktów nieodpłatnej pomocy prawnej organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, w związku tym pojawia się pytanie czy ma to być organizacja pozarządowa prowadząca działalność w sferze zadań publicznych z zakresu pożytku publicznego(art. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) czy też organizacja posiadająca status organizacji pożytku publicznego (rozdział III od art. 20 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie)?

Przepis art. 11 ust. 1 ustawy stanowi o organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, a nie o organizacji pożytku publicznego. Należy przy tym podkreślić, że w zakres pojęciowy art. 11 ust.1 ustawy nie wchodzą inne podmioty mogące prowadzić działalność pożytku publicznego na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Jakie należy przyjąć zasady rozliczania czasu pracy wykonawców- adwokatów, radców prawnych w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej? Czy istnieje konieczność odpracowania ustalonego dyżuru przypadającego w dniu ustawowo wolnym od pracy?

Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej nieodpłatna pomoc prawna jest udzielana w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu przez co najmniej 4 godziny dziennie? Czy nieodpłatna pomoc prawna winna być zatem świadczona nie tylko w dni robocze, ale także w niedziele i dni dodatkowo wolne od pracy (na ogół sobota), jeżeli święto lub święta wypadną w ciągu tygodnia np. w poniedziałek i w środę albo w czwartek i piątek (np. 1 i 3 maja lub święta Bożego Narodzenia)?

W zakresie rozliczania czasu pracy w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej trzeba odwołać się do charakteru umów, na których podstawie będzie świadczona nieodpłatna pomoc prawna. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na umowy zawierane przez powiat z adwokatem lub radcą prawnym. W tym zakresie wskazać należy, że zgodnie z art. 4b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2015 r., poz. 615 z późn. zm.) adwokat nie może wykonywać zawodu, jeżeli pozostaje w stosunku pracy. Wyklucza to jednoznacznie możliwość zawierania z adwokatami umów o pracę dotyczących udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w punkcie. Natomiast zasady budżetowania wymagające corocznego odnawiania porozumień z okręgowymi radami adwokackimi i radami okręgowych izb radców prawnych (vide art. 10 ust. 1) wymagają corocznego zawierania umów za adwokatami i radcami prawnymi, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy. Minimalne postanowienia, które powinna zawierać umowa określa at. 6 ust. 2 ustawy. Jak się zatem wydaje najwłaściwszą będzie umowa o świadczenie usług (umowa zlecenia), zarówno w stosunku do adwokatów, jak i radców prawnych.

Wobec powyższego nie znajdują w tym zakresie zastosowania zasady wynikające z Kodeksu pracy a odnoszące się do rozliczania czasu pracy. Oczywiście tym bardziej zasady te nie odnoszą się również do punktów nieodpłatnej pomocy prawnej, których prowadzenie zostanie powierzone organizacjom pozarządowym, gdyż zawierana z nimi umowa z całą pewnością nie jest umową o pracę.

Zasadniczo problematyka ta powinna zostać szczegółowo uregulowana w umowie, o której mowa w art. 6 ustawy, zwłaszcza, że ust. 2 tego przepisu nie zawiera zamkniętego katalogu postanowień umownych, a mówi o „czasie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej” oraz w umowie zawieranej z organizacja pozarządową.  Ustawa pozostawia więc tu swobodę dla stron umowy.

Wskazać trzeba, że przepis art. 8 ust. 3 nie określa okresu rozliczeniowego. Jego treść odnosić należy zatem do „przeciętnego tygodnia”, w którym ustawowo wolnym dniem od pracy jest tylko niedziela.

Natomiast w przypadku, gdy w tygodniu wypadnie dodatkowy dzień ustawowo wolny od pracy, nie wydaje się konieczne jego „odpracowywanie”, skoro nie znajdują tu zastosowania reguły rozliczania czasu pracy z kodeksu pracy. Na uwadze trzeba mieć też, że jeżeli wypadną dwa dni ustawowe w środku tygodnia (np. święta Bożego Narodzenia), to będzie zbyt mało dni w tym tygodniu, aby je „odpracować”. W dalszej kolejności ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 90) jednoznacznie przesądza, które dni są ustawowo wolne od pracy oraz nie zawiera przepisów szczególnych do jakich rodzajów pracy odnosi się, czy to tylko wynikających z umów o pracę, czy też z umów cywilnoprawnych. Uznać więc trzeba, że stanowi ona o dniach wolnych od „pracy” bez względu na rodzaj stosunku prawnego, na którego podstawie jest wykonywana. W tej sytuacji wydaje się, że za taki dzień wolny przysługuje wynagrodzenie i nie ma potrzeby jego odpracowania.

Jednocześnie należy podkreślić, że art. 20 ust. 1 ustawy stanowiący o podziale dotacji nie dawałby podstaw do obniżania wynagrodzenia w omawianej sytuacji, albowiem ustawa przewiduje wynagrodzenie za tzw. „gotowość do pracy” a nie liczbę faktycznie udzielonych porad. Wobec tego wynagrodzenie, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy powinno mieć charakter ryczałtowy.

Zgodnie z art. 11 ust. 6 pkt 2 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej organizacja pozarządowa ubiegająca się o powierzenie prowadzenia punktu nieodpłatnej pomocy prawnej musi przedstawić m.in. zawarte umowy lub promesy ich zawarcia z adwokatem, radca prawnym, doradcą podatkowym lub osobą, o której mowa w ust 3. pkt 2 ww. ustawy.  Czy organizacje muszą mieć umowy: jedną z radcą, drugą z adwokatem i trzecią z doradcą podatkowym lub osobą, o których mowa. w ust 3. pkt 2 ww. ustawy czyli,  najprościej rzecz ujmując, mgr prawa z praktycznym doświadczeniem? 

Jak wynika z art. 11 ust. 3 ustawy organizacja pozarządowa, której powierzono prowadzenie punktu nieodpłatnej pomocy prawnej może udzielać w nim nieodpłatnej pomocy prawnej posługując się adwokatami, radcami prawnymi, doradcami prawnymi lub osobami z wyższym wykształceniem prawniczym, które legitymują się określonym doświadczeniem praktycznym.

Dlatego przepis art. 11 ust. 6 pkt 2 wymaga już na etapie otwartego konkursu ofert przedstawienia umów, bądź promes ich zawarcia przez jedną lub więcej osób z przedstawionego katalogu. Spełnienie wymogów ustawowych może nastąpić, jak się wydaje, poprzez wskazanie umowy lub promesy zawartej tylko nawet z jedną osobą np. posiadającą wyższe wykształcenie prawnicze i odpowiedni staż. Niemniej jednak, o ile nie stoją temu na przeszkodzie przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w ogłoszeniu możliwym jest formułowanie oczekiwań powiatu w tym zakresie, a następne wartościowanie ofert pod względem ilości osób, którymi organizacja miałaby się posługiwać przy udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej.

W sytuacji kiedy gmina ma do powierzenia organizacji pozarządowej prowadzenie kilku punktów nieodpłatnej pomocy prawnej, to czy powinna je powierzyć do łącznego  prowadzenia jednej organizacji pozarządowej czy kilku różnym organizacjom?

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255) powiat powierza prowadzenie połowy punktów nieodpłatnej pomocy prawnej organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, która stosownie do art. 11 ust. 2 wyłania się corocznie w otwartym konkursie ofert, o którym mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1118, z późn. zm.3). Niemniej jednak od organu ogłaszającego ten konkurs i sformułowanych warunków ogłoszenia zależy, czy wszystkie punkty zostaną powierzone jednej organizacji, a czy każdy z punktów zostanie powierzony różnym organizacjom. W tym zakresie ustawa poddaje dostosowanie warunków do potrzeb społeczności lokalnej, o czym powinien zadecydować organ ogłaszający konkurs.

Czy obowiązkiem organizacji pozarządowej, wyłonionej w drodze konkursu, jest udostępnienie lokalu i świadczenie w tym lokalu pomocy prawnej w zamian za dotację z powiatu, czy też tylko świadczenie pomocy prawnej, a udostępnienie  i utrzymywanie lokalu jest obowiązkiem powiatu?

Wszystkie punkty nieodpłatnej pomocy prawnej, niezależnie od tego czy będą to tzw. punkty adwokacko - radcowskie, czy też te, które na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy zostaną powierzone do prowadzenia muszą zostać ulokowane tylko i wyłącznie w lokalach pozostających w zasobie powiatów lub gmin, co wynika z art. 11 ust. 10 w zw. art. 8 ust. 2 ustawy. Punktu nieodpłatnej pomocy prawnej tworzonego w oparciu o przepisy omawianej ustawy nie można więc umiejscowić w lokalu organizacji pozarządowej.

Czy przepis art. 11 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1255) w kontekście definicji „organizacji pozarządowej” odnosi się wyłącznie do organizacji pozarządowej, o której mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t. j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1118, z późn. zm.) – zatem w konkursie nie mogą startować podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, czy też w ogłoszeniu o konkursie ofert jako podmioty uprawnione można wskazać również podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie?

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255) powiat powierza prowadzenie połowy punktów nieodpłatnej pomocy prawnej organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, zwanej dalej w treści ustawy „organizacją pozarządową”.

Możliwość prowadzenia działalności pożytku publicznego uregulowana została natomiast w przepisach ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2014 r. poz. 1118 z późn. zm.). Stosownie do art. 3 ust. 2, organizacjami pozarządowymi są:

1)   niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych,

2)   niedziałające w celu osiągnięcia zysku

- osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4. Przepis art. 3 ust 4 wskazuje natomiast, że przepisów działu II (Działalność pożytku publicznego) nie stosuje się do: partii politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych, fundacji utworzonych przez partie polityczne.

Ze względu na redakcję art. 11 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i posłużenie się terminem „organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego” wyłączona jest możliwość powierzana prowadzenia punktów nieodpłatnej pomocy prawnej innym podmiotom prowadzącym działalność pożytku publicznego, a więc także tym, które zostały wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Podsumowując powyższe należy stwierdzić, że określenie „organizacja pozarządowa” nie zostało zdefiniowane w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej, a tym samym należy je definiować poprzez ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która w art. 3 ust. 2 określa co jest „organizacją pozarządową”. Teza ta znajduje także poparcie w komentarzach do art. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 nie są organizacjami pozarządowymi, mimo zatem, iż prowadzą działalność pożytku publicznego nie można im powierzyć prowadzenia punktów nieodpłatnej pomocy prawnej.

Zgodnie z art. 11 ust 6 u.n.p.p. organizacja winna przedstawić zawarte umowy lub promesy ich zawarcia z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub osobą posiadająca wyższe wykształcenie prawnicze z odpowiednim doświadczeniem praktycznym.  Czy może to być umowa cywilno-prawna (umowa zlecenie) oraz umowa wolontariatu?

Art. 11 ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255) nie wymaga szczególnej umowy. Jednakże ze względu na charakter zobowiązania najwłaściwszą wydaje się być umowa o świadczenie usług, do której będzie odpowiednio stosować się przepisy o zleceniu. Oczywiście dotyczy to sytuacji odpłatnego świadczenia usług prawniczych na rzecz organizacji pozarządowej. W przypadku, gdy świadczenie tego rodzaju usług na rzecz organizacji pozarządowej będzie miało charakter nieodpłatny, umowa może również mieć charakter wolontariatu.

W art. 10 u.n.p.p.  pkt. 1 ust 2 zobowiązano odpowiednie izby do wyznaczenie osób udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej oraz ich zastępców. Art. 6 tej ustawy mówi co zawierać ma umowa osoby udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej, m.in. zasady zapewnienie zastępstwa. Czy zastępcami mogą być osoby inne niż wskazane przez Izby? Czy z zastępcami powiat podpisuje umowę? Jak wygląda rozliczenie wynagrodzenia zastępcy osoby udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej?

Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255) umowa, na której podstawie adwokat lub radca prawny udziela nieodpłatnej pomocy prawnej zawiera w szczególności zasady zapewnienia przez adwokata lub radcę prawnego zastępstwa w przypadku, gdy nie będzie on w stanie osobiście udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej. Oznacza to, że omawiana umowa powinna zawierać postanowienie (klauzulę) zobowiązujące adwokata lub radcę prawnego do zapewnienia osoby go zastępującej, jeżeli np. z przyczyn losowych takich jak choroba, wypadek, kolizja terminów w sądzie, ale również mających inna naturę np. urlop wypoczynkowy nie jest w stanie świadczyć nieodpłatnej pomocy prawnej w punkcie. Wówczas to ten właśnie adwokat lub radca prawny będzie na podstawie tego postanowienia umownego zapewniał we własnym zakresie zastępstwo – oczywiście mającej kwalifikacje do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, czyli adwokata lub radcy prawnego. Omawiana klauzula powinna również, jak się wydaje wskazywać, że adwokat lub radca prawny będący stroną umowy i otrzymujący wynagrodzenie ryczałtowe powinien z niego ponieść we własnym zakresie koszty zapewnienia tego zastępstwa. Brak jest bowiem podstaw do zawierania z osobami zastępującymi w tym trybie adwokata lub radcę prawnego odrębnych umów.

Natomiast pojęcie zastępców, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy odnosić należy do adwokatów lub radców prawnych, z którymi powiat może zawrzeć umowy z art. 6 w przypadku, gdy adwokat lub radca prawny wskazany pierwotnie do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej niejako trwale nie może wykonywać zawodu, np. z powodu śmierci, rezygnacji z wykonywania zawodu adwokata lub radcy prawnego na swój wniosek, czy też ukarania karą dyscyplinarną zawieszenia prawa do wykonywania zawodu, karą dyscyplinarną wydalenia z adwokatury, czy też w przypadku rozwiązania umowy przez powiat.

W jaki sposób obliczyć wynagrodzenie wykonawców w sytuacji kiedy w miesiącu może przypadać im różna ilość godzin i dni pracy?

Nieuzasadnionym jest określanie wynagrodzenia według stawki godzinowej, gdyż w przypadku jakichkolwiek „nadgodzin” zabraknie środków na wynagrodzenia. Zasadnym jest natomiast określenie tego wynagrodzenia jako wynagrodzenia ryczałtowego, które odpowiada proporcji czasu, w którym dany adwokat lub radca prawny będzie w puncie świadczył nieodpłatną pomoc prawną. Czyli, jeżeli w jednym punkcie będzie każdego dnia inny adwokat a każdy z nich będzie po 4 godziny dziennie, to część dotacji przeznaczoną na wynagrodzenia podzielić należy na 5 i każdemu z nich określić można w takiej wysokości wynagrodzenie ryczałtowe.

Źródło: darmowapomocprawna.ms.gov.pl/pl/

Polecamy serwis: Opieka społeczna