REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Podstawy wydania zarządzeń zastępczych przez wojewodów

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Łukasz Sobiech

REKLAMA

REKLAMA

Nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego sprawuje prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w sprawach dotyczących finansów regionalna izba obrachunkowa. W ramach swoich kompetencji wojewoda może kwestionować akt samorządu. Najczęściej przez tzw. zarządzenia zastępcze.

W jednym ze swoich ostatnich wyroków Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w sprawie uprawnienia do występowania ze skargą na takie zarządzenie.

Instytucja nadzoru wojewody służy zapewnieniu zgodności działań organów samorządowych z obowiązującym prawem. Nadzór pozwala określić, jaka jest samodzielność samorządu terytorialnego, poprzez wskazanie, kiedy organy uprawnione do sprawowania nadzoru mogą wkraczać w jego działalność. W obecnym stanie prawnym podstawową przesłanką uzasadniającą ograniczenie samodzielności jednostek samorządowych, poprzez zastosowanie środków nadzorczych, jest naruszenie prawa. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi wyłącznie z punktu widzenia legalności. Organy nadzoru nie zostały wyposażone w prawo ciągłego ingerowania w działalność samorządową. Mogą w nią wkraczać tylko w ściśle określonych przypadkach i podejmować tylko takie czynności, które służą realizacji celu nadzoru. Katalog tzw. środków nadzoru jest zamknięty, a uprawnione organy nie mogą swobodnie ich wybierać, gdy dochodzi do naruszenia prawa przez jednostki samorządu terytorialnego. Jasno zostało wskazane, kiedy oraz jakie środki nadzoru mogą być zastosowane.

Środki nadzoru

Jednym ze środków nadzoru jest zarządzenie zastępcze. Innym środkiem wkroczenia w działalność jednostek samorządu terytorialnego jest rozstrzygnięcie nadzorcze. Należy przy tym pamiętać, że akty nadzoru nie mogą wkraczać w prawo gminy do ich zaskarżania, wobec czego nadzór nie może swoimi działaniami niweczyć prawa gminy do dostępu do sądu (wyrok Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z 9 sierpnia 2005 r., sygn. akt III SA/Kr 683/04).

Jest kilka sytuacji, w jakich wojewoda może wydać zarządzenie zastępcze. Są to przede wszystkim sytuacje wynikające z naruszenia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) bądź radnych gminnych, powiatowych i wojewódzkich przepisów ustawy Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta burmistrza i prezydenta w trakcie trwania kadencji.

Wydanie zarządzenia

Wojewoda wzywa do podjęcia odpowiedniego aktu w terminie 30 dni, jeżeli właściwy organ gminy, powiatu, samorządu województwa wbrew obowiązkowi nie podejmuje uchwały, nie odwołuje ze stanowiska lub nie rozwiązuje umowy o pracę, odpowiednio w przypadku: wygaśnięcia mandatu radnego, obsadzenia mandatu radnego, wygaśnięcia mandatu wójta, odwołania ze stanowiska albo rozwiązania umowy o pracę z zastępcą wójta, sekretarzem gminy, skarbnikiem gminy, kierownikiem jednostki organizacyjnej gminy i osobą zarządzającą lub członkiem organu zarządzającego gminną osobą prawną. W razie bezskutecznego upływu 30-dniowego terminu na podjęcie odpowiednich działań przez samorząd, wojewoda, po powiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wydaje zarządzenie zastępcze. Do złożenia skargi na zarządzenie zastępcze uprawniona jest gmina (powiat, województwo) lub związek międzygminny (związek powiatów), których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone. Podstawą do wniesienia skargi jest uchwała lub zarządzenie organu, który podjął uchwałę lub zarządzenie albo którego dotyczy rozstrzygnięcie nadzorcze. Ostatnio jednak Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z dnia 17 lipca 2007 r. (sygn. P 19/04) stwierdził, że uniemożliwienie samemu radnemu zaskarżenia zarządzenia zastępczego, stwierdzającego wygaśnięcie jego mandatu, jest niezgodne z konstytucją.

KIEDY ZARZĄDZENIE ZASTĘPCZE

Wojewoda wyda zarządzenie zastępcze po bezczynności właściwego organu samorządowego w sytuacji wygaśnięcia mandatu samorządowca m.in. w przypadku:

l odmowy złożenia ślubowania;

l pisemnego zrzeczenia się mandatu;

l naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności;

l wyboru na wójta (burmistrza, prezydenta miasta);

l utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów;

l śmierci samorządowca.

PRZYKŁAD

ZASKARŻENIE ZARZĄDZENIA ZASTĘPCZEGO A WŁAŚCIWOŚĆ RADY POWIATU

Wojewoda zarządzeniem zastępczym odwołał starostę powiatu. W ocenie wojewody starosta naruszył ustawowy zakaz łączenia członkostwa w zarządzie powiatu z członkostwem w zarządach, radach nadzorczych lub komisjach rewizyjnych spółdzielni. Starosta, będąc od lipca 2000 r. do 26 lutego 2004 r. członkiem rady nadzorczej banku spółdzielczego, złamał wskazany zakaz, bo zamiast po wybraniu na stanowisko starosty w terminie trzech miesięcy od dnia wyboru zrzec się funkcji, z rezygnacją zwlekał dłużej. Sprawa trafiła do sądu administracyjnego, który jednak odrzucił skargę. O tym, czy zaskarżyć zarządzenie zastępcze, mogła zadecydować wyłącznie rada powiatu i tylko jej uchwała mogła być podstawą skargi do sądu administracyjnego. Skargę złożył zarząd, który takiego uprawnienia nie miał.

Sprawa ostatecznie trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W uzasadnieniu sąd ten stwierdził, że w myśl art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, to starosta - przewodniczący kolegialnego organu wykonawczego (zarządu) - organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu i reprezentuje powiat na zewnątrz. To starosta w imieniu powiatu, jako jego reprezentant, wykonując uchwałę rady powiatu o zaskarżeniu aktu nadzoru (lub zarządu, gdy rozstrzygnięcie nadzorcze dotyczy uchwały zarządu), wnosi skargę w imieniu powiatu. Wydane przez wojewodę zarządzenie zastępcze o odwołaniu starosty, zaskarżone następnie przez powiat, a w istocie wyłącznie przez zarząd uzurpujący sobie prawo do wyręczenia rady w zakresie jej kompetencji, podjęte zostało zamiast rady powiatu, która nie podjęła uchwały w tym przedmiocie.

Wniosek

Tylko rada powiatu, a nie jego zarząd, może zaskarżyć zarządzenie zastępcze wojewody o odwołaniu starosty. Nawet okoliczności dotyczące niewłaściwego działania przewodniczącego rady powiatu nie dają zarządowi uprawnienia do przejmowania kompetencji rady.

Zdaniem sądu inne powoływane przez pełnomocnika zarządu okoliczności dotyczące niewłaściwego działania przewodniczącego rady powiatu nie mają w tej sytuacji znaczenia prawnego. Tym samym nie dawały zarządowi uprawnienia do przejmowania kompetencji rady i do samodzielnego - w oparciu o własną uchwałę - zaskarżenia zarządzenia zastępczego, nieuwzględniającego wcześniejszego stanowiska rady, wyrażonego na sesji nadzwyczajnej - na podstawie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 stycznia 2007 r., II OSK 1972/2006 r.

ŁUKASZ SOBIECH

lukasz.sobiech@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

l Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).

l Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.).

l Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.).

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zanim szpital trafi na OIOM finansów. Jak stosować nowe przepisy o programach naprawczych w publicznych podmiotach leczniczych

Nie czekaj, aż szpital trafi na OIOM finansów. Nowa ustawa nakazuje program naprawczy dopiero po stracie przekraczającej 1%, ale kto zwleka do tego momentu, ryzykuje terapię przymusową. Dyrektor, który wcześniej sięgnie po narzędzia „pre-naprawcze”, ma szansę poprawić wynik własnym tempem, bez ustawowej kroplówki i kwartalnych raportów. Nowe przepisy dotyczące programów naprawczych w publicznych podmiotach leczniczych komentuje adwokat Grzegorz Prigan.

Tańsze leki dla pacjentów i NFZ - list otwarty branży farmaceutycznej do Ministerstwa Zdrowia

Kilkudziesięciu sygnatariuszy, w tym organizacje pacjenckie i branża farmaceutyczna podpisały list otwarty do Ministerstwa Zdrowia, apelując o tańsze i bardziej dostępne leki dla pacjentów. Sygnatariusze wezwali resort zdrowia do wykorzystania zbliżającej się nowelizacji ustawy refundacyjnej jako szansy na odblokowanie potencjału importu równoległego. List otwarty podpisano 14 października br. w Warszawie podczas XIII Forum Importu Równoległego.

Właściciele działek niepotrzebnie się martwią utratą ich wartości? Słynne plany uchwaliły tylko 4 gminy
Długie kolejki do psychiatry dziecięcego. Ubezpieczenie zdrowia psychicznego może być rozwiązaniem

Ponad połowa rodziców dostrzega pogorszenie kondycji psychicznej swoich dzieci, ale tylko co trzecia rodzina korzysta z pomocy specjalisty. Długi czas oczekiwania na pomoc gwarantowaną z NFZ i wysokie koszty prywatnych wizyt skłoniły Nationale-Nederlanden do wprowadzenia pierwszego w Polsce ubezpieczenia zdrowia psychicznego.

REKLAMA

Zmiany w zawodzie pielęgniarki: Polska dostosowuje przepisy do prawa UE

Sejm przyjął nowelizację ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, która zobowiązuje do uznawania kwalifikacji pielęgniarek z Rumunii. Zmiana dostosowuje krajowe przepisy do prawa Unii Europejskiej i ma zakończyć procedurę naruszeniową wszczętą przez Komisję Europejską wobec Polski.

Badanie IP PAN: Im wyższy status społeczny, tym lepsze zdrowie psychiczne. Ekspertki o wykluczeniu psychologicznym w Polsce

Czy pieniądze wpływają na zdrowie psychiczne? Najnowszy raport „Status społeczno-ekonomiczny a psyche” Instytutu Psychologii PAN pokazuje, że im wyższy status społeczny, tym lepsza kondycja psychiczna i większa otwartość na psychologię. Wywiad z – mówią prof. Marta Marchlewska i dr Marta Rogoza.

Zwolnienie lekarskie a adres pobytu: ten błąd może kosztować Cię zasiłek chorobowy!

Na zwolnieniu lekarskim liczy się nie tylko diagnoza, ale też adres, pod którym przebywasz. Jeśli podczas choroby nie zgłosisz faktycznego miejsca pobytu, możesz mieć problem z ZUS-em i utracić prawo do zasiłku. Sprawdź, jakie obowiązki ma chory i o czym pamiętać, by nie narazić się na kłopoty.

Budżetówka idzie po pieniądze. Straż Graniczna, pracownicy samorządowi i cywilni. Nauczyciele

W budżetówce wciąż problem nadgodziny. O prawie do nich rzadko decydują nowelizacje ustaw z inicjatywy polityków. Częściej wyroki Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego.

REKLAMA

Projekt budżetu 2026: rząd planuje wzrost subwencji i dotacji dla samorządów o ponad 6 proc.; najwięcej środków dla gmin

W projekcie budżetu państwa na 2026 r. rząd planuje przekazać jednostkom samorządu terytorialnego ponad 87,7 mld zł w formie subwencji i dotacji. To o 6,7 proc. więcej niż rok wcześniej. Najwięcej środków ma trafić do gmin.

Zasoby ochrony ludności. 16 września 2025 r. weszły w życie nowe przepisy

Rozporządzenie w sprawie sposobu utrzymywania zasobów ochrony ludności przez obowiązane organy ochrony ludności weszło w życie 16 września 2025 r. Określa ono wytyczne dla wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz wojewodów.

REKLAMA