REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Podstawy wydania zarządzeń zastępczych przez wojewodów

Łukasz Sobiech

REKLAMA

REKLAMA

Nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego sprawuje prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w sprawach dotyczących finansów regionalna izba obrachunkowa. W ramach swoich kompetencji wojewoda może kwestionować akt samorządu. Najczęściej przez tzw. zarządzenia zastępcze.

W jednym ze swoich ostatnich wyroków Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w sprawie uprawnienia do występowania ze skargą na takie zarządzenie.

Instytucja nadzoru wojewody służy zapewnieniu zgodności działań organów samorządowych z obowiązującym prawem. Nadzór pozwala określić, jaka jest samodzielność samorządu terytorialnego, poprzez wskazanie, kiedy organy uprawnione do sprawowania nadzoru mogą wkraczać w jego działalność. W obecnym stanie prawnym podstawową przesłanką uzasadniającą ograniczenie samodzielności jednostek samorządowych, poprzez zastosowanie środków nadzorczych, jest naruszenie prawa. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi wyłącznie z punktu widzenia legalności. Organy nadzoru nie zostały wyposażone w prawo ciągłego ingerowania w działalność samorządową. Mogą w nią wkraczać tylko w ściśle określonych przypadkach i podejmować tylko takie czynności, które służą realizacji celu nadzoru. Katalog tzw. środków nadzoru jest zamknięty, a uprawnione organy nie mogą swobodnie ich wybierać, gdy dochodzi do naruszenia prawa przez jednostki samorządu terytorialnego. Jasno zostało wskazane, kiedy oraz jakie środki nadzoru mogą być zastosowane.

Środki nadzoru

Jednym ze środków nadzoru jest zarządzenie zastępcze. Innym środkiem wkroczenia w działalność jednostek samorządu terytorialnego jest rozstrzygnięcie nadzorcze. Należy przy tym pamiętać, że akty nadzoru nie mogą wkraczać w prawo gminy do ich zaskarżania, wobec czego nadzór nie może swoimi działaniami niweczyć prawa gminy do dostępu do sądu (wyrok Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z 9 sierpnia 2005 r., sygn. akt III SA/Kr 683/04).

Jest kilka sytuacji, w jakich wojewoda może wydać zarządzenie zastępcze. Są to przede wszystkim sytuacje wynikające z naruszenia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) bądź radnych gminnych, powiatowych i wojewódzkich przepisów ustawy Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta burmistrza i prezydenta w trakcie trwania kadencji.

Wydanie zarządzenia

Wojewoda wzywa do podjęcia odpowiedniego aktu w terminie 30 dni, jeżeli właściwy organ gminy, powiatu, samorządu województwa wbrew obowiązkowi nie podejmuje uchwały, nie odwołuje ze stanowiska lub nie rozwiązuje umowy o pracę, odpowiednio w przypadku: wygaśnięcia mandatu radnego, obsadzenia mandatu radnego, wygaśnięcia mandatu wójta, odwołania ze stanowiska albo rozwiązania umowy o pracę z zastępcą wójta, sekretarzem gminy, skarbnikiem gminy, kierownikiem jednostki organizacyjnej gminy i osobą zarządzającą lub członkiem organu zarządzającego gminną osobą prawną. W razie bezskutecznego upływu 30-dniowego terminu na podjęcie odpowiednich działań przez samorząd, wojewoda, po powiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wydaje zarządzenie zastępcze. Do złożenia skargi na zarządzenie zastępcze uprawniona jest gmina (powiat, województwo) lub związek międzygminny (związek powiatów), których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone. Podstawą do wniesienia skargi jest uchwała lub zarządzenie organu, który podjął uchwałę lub zarządzenie albo którego dotyczy rozstrzygnięcie nadzorcze. Ostatnio jednak Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z dnia 17 lipca 2007 r. (sygn. P 19/04) stwierdził, że uniemożliwienie samemu radnemu zaskarżenia zarządzenia zastępczego, stwierdzającego wygaśnięcie jego mandatu, jest niezgodne z konstytucją.

KIEDY ZARZĄDZENIE ZASTĘPCZE

Wojewoda wyda zarządzenie zastępcze po bezczynności właściwego organu samorządowego w sytuacji wygaśnięcia mandatu samorządowca m.in. w przypadku:

l odmowy złożenia ślubowania;

l pisemnego zrzeczenia się mandatu;

l naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności;

l wyboru na wójta (burmistrza, prezydenta miasta);

l utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów;

l śmierci samorządowca.

PRZYKŁAD

ZASKARŻENIE ZARZĄDZENIA ZASTĘPCZEGO A WŁAŚCIWOŚĆ RADY POWIATU

Wojewoda zarządzeniem zastępczym odwołał starostę powiatu. W ocenie wojewody starosta naruszył ustawowy zakaz łączenia członkostwa w zarządzie powiatu z członkostwem w zarządach, radach nadzorczych lub komisjach rewizyjnych spółdzielni. Starosta, będąc od lipca 2000 r. do 26 lutego 2004 r. członkiem rady nadzorczej banku spółdzielczego, złamał wskazany zakaz, bo zamiast po wybraniu na stanowisko starosty w terminie trzech miesięcy od dnia wyboru zrzec się funkcji, z rezygnacją zwlekał dłużej. Sprawa trafiła do sądu administracyjnego, który jednak odrzucił skargę. O tym, czy zaskarżyć zarządzenie zastępcze, mogła zadecydować wyłącznie rada powiatu i tylko jej uchwała mogła być podstawą skargi do sądu administracyjnego. Skargę złożył zarząd, który takiego uprawnienia nie miał.

Sprawa ostatecznie trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W uzasadnieniu sąd ten stwierdził, że w myśl art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, to starosta - przewodniczący kolegialnego organu wykonawczego (zarządu) - organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu i reprezentuje powiat na zewnątrz. To starosta w imieniu powiatu, jako jego reprezentant, wykonując uchwałę rady powiatu o zaskarżeniu aktu nadzoru (lub zarządu, gdy rozstrzygnięcie nadzorcze dotyczy uchwały zarządu), wnosi skargę w imieniu powiatu. Wydane przez wojewodę zarządzenie zastępcze o odwołaniu starosty, zaskarżone następnie przez powiat, a w istocie wyłącznie przez zarząd uzurpujący sobie prawo do wyręczenia rady w zakresie jej kompetencji, podjęte zostało zamiast rady powiatu, która nie podjęła uchwały w tym przedmiocie.

Wniosek

Tylko rada powiatu, a nie jego zarząd, może zaskarżyć zarządzenie zastępcze wojewody o odwołaniu starosty. Nawet okoliczności dotyczące niewłaściwego działania przewodniczącego rady powiatu nie dają zarządowi uprawnienia do przejmowania kompetencji rady.

Zdaniem sądu inne powoływane przez pełnomocnika zarządu okoliczności dotyczące niewłaściwego działania przewodniczącego rady powiatu nie mają w tej sytuacji znaczenia prawnego. Tym samym nie dawały zarządowi uprawnienia do przejmowania kompetencji rady i do samodzielnego - w oparciu o własną uchwałę - zaskarżenia zarządzenia zastępczego, nieuwzględniającego wcześniejszego stanowiska rady, wyrażonego na sesji nadzwyczajnej - na podstawie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 stycznia 2007 r., II OSK 1972/2006 r.

ŁUKASZ SOBIECH

lukasz.sobiech@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

l Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).

l Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.).

l Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.).

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
36 lat w oczekiwaniu na diagnozę. Pacjenci z chorobami rzadkimi wciąż czekają na zmiany

W Polsce ponad 3 miliony osób zmaga się z chorobami rzadkimi, a system opieki zdrowotnej wciąż nie jest odpowiednio przystosowany do ich potrzeb. Czas oczekiwania na diagnozę często rozciąga się na lata, co prowadzi do pogorszenia zdrowia pacjentów i stanowi ogromne obciążenie dla ich rodzin. Oto historie pacjentów, którzy latami czekali na diagnozę.

4666 zł dla każdego sołtysa? Wybory organizowane przez PKW?

Czy sołtysi otrzymają wynagrodzenia na poziomie ustawowej płacy minimalnej? Czy wybory na sołtysa będą organizowane przez Państwową Komisję Wyborczą, a kandydaci organizować będą kampanie w swoich wsiach? Profesjonalizacje działań najmniejszych jednostek administracyjnych zaproponował jeden z kandydatów na Prezydenta PR.

Status ochrony wilka. Komisja Europejska proponuje zmiany

7 marca 2025 r. weszły w życie zmiany dotyczące załączników do konwencji berneńskiej. Chodzi o zmianę statusu ochrony wilka. Komisja UE proponuje dostosowanie statusu ochrony wilka w prawodawstwie UE do konwencji berneńskiej.

Poradnik kryzysowy. Pierwsze 72 h każde gospodarstwo powinno przetrwać o własnych siłach

Do końca roku do obywateli ma trafić tzw. poradnik kryzysowy. Robert Klonowski z MSWiA przekazał PAP: - Przez trzy dni wszyscy obywatele, każde gospodarstwo domowe, powinno przetrwać o własnych siłach.

REKLAMA

Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych – alternatywa dla drogi sądowej

Zgodnie z obowiązującą ustawą z 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw od 1 lipca 2024 r. doszło do zniesienia wojewódzkich komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. W ramach pozasądowego trybu kompensaty szkód medycznych zastąpił je Rzecznik Praw Pacjenta będący dysponentem Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

Prawo pacjenta do dostępu do dokumentacji medycznej

Jednym z fundamentalnych praw pacjenta jest prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Jak złożyć wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej?

Świadczenie mieszkaniowe w Policji, PSP, SG i SOP - na wzór tego w wojsku, Karta Rodzin Mundurowych i inne zmiany. Jest porozumienie MSWiA ze związkowcami

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji poinformowało 6 marca 2025 r. o podpisaniu porozumienia pomiędzy MSWiA a przedstawicielami związków zawodowych służb mundurowych podległych resortowi. Co zawiera to porozumienie?

Poczta przestanie dostarczać listy od 1 stycznia 2026 r., 1/3 pracowników do zwolnienia ... w Danii. Czy tak samo może być w Polsce?

Zarząd duńskiej poczty PostNord ogłosił 6 marca 2205 r., że firma zaprzestanie z końcem 2025 r. dostarczania listów w związku z brakiem rentowności tej usługi i postępującą cyfryzacją. To m.in. skutek nowego prawa pocztowego, które weszło w życie w Danii. Operator pocztowy chce skupić się wyłącznie na dystrybucji paczek.

REKLAMA

Wiceprezes BCC: Niezbędne jest przeprowadzenie uporządkowanego przeglądu zgłaszanych propozycji deregulacyjnych

We wtorek, 4 marca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie koordynacji procesu legislacyjnego wdrażającego deregulację. Wiceprezes BCC Witold Michałek przekazał, że niezbędne jest przeprowadzenie uporządkowanego przeglądu zgłaszanych propozycji deregulacyjnych.

Chiny: jeśli USA chcą wojny (celnej, handlowej i każdej innej), będziemy walczyć do końca

Jeśli wojna, czy to celna, handlowa, czy jakakolwiek inna, jest tym, czego chcą USA, to jesteśmy gotowi walczyć do końca – oświadczyła ambasada ChRL w Stanach Zjednoczonych we wpisie opublikowanym 5 marca 2025 r. w mediach społecznościowych. Tych samych słów użył dzień wcześniej rzecznik chińskiego MSZ. To reakcja na zwiększenie do 20 proc. ceł na import towarów z Chin do tego kraju.

REKLAMA