REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Podstawy wydania zarządzeń zastępczych przez wojewodów

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Łukasz Sobiech

REKLAMA

REKLAMA

Nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego sprawuje prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w sprawach dotyczących finansów regionalna izba obrachunkowa. W ramach swoich kompetencji wojewoda może kwestionować akt samorządu. Najczęściej przez tzw. zarządzenia zastępcze.

W jednym ze swoich ostatnich wyroków Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w sprawie uprawnienia do występowania ze skargą na takie zarządzenie.

Instytucja nadzoru wojewody służy zapewnieniu zgodności działań organów samorządowych z obowiązującym prawem. Nadzór pozwala określić, jaka jest samodzielność samorządu terytorialnego, poprzez wskazanie, kiedy organy uprawnione do sprawowania nadzoru mogą wkraczać w jego działalność. W obecnym stanie prawnym podstawową przesłanką uzasadniającą ograniczenie samodzielności jednostek samorządowych, poprzez zastosowanie środków nadzorczych, jest naruszenie prawa. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi wyłącznie z punktu widzenia legalności. Organy nadzoru nie zostały wyposażone w prawo ciągłego ingerowania w działalność samorządową. Mogą w nią wkraczać tylko w ściśle określonych przypadkach i podejmować tylko takie czynności, które służą realizacji celu nadzoru. Katalog tzw. środków nadzoru jest zamknięty, a uprawnione organy nie mogą swobodnie ich wybierać, gdy dochodzi do naruszenia prawa przez jednostki samorządu terytorialnego. Jasno zostało wskazane, kiedy oraz jakie środki nadzoru mogą być zastosowane.

Środki nadzoru

Jednym ze środków nadzoru jest zarządzenie zastępcze. Innym środkiem wkroczenia w działalność jednostek samorządu terytorialnego jest rozstrzygnięcie nadzorcze. Należy przy tym pamiętać, że akty nadzoru nie mogą wkraczać w prawo gminy do ich zaskarżania, wobec czego nadzór nie może swoimi działaniami niweczyć prawa gminy do dostępu do sądu (wyrok Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z 9 sierpnia 2005 r., sygn. akt III SA/Kr 683/04).

Jest kilka sytuacji, w jakich wojewoda może wydać zarządzenie zastępcze. Są to przede wszystkim sytuacje wynikające z naruszenia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) bądź radnych gminnych, powiatowych i wojewódzkich przepisów ustawy Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta burmistrza i prezydenta w trakcie trwania kadencji.

Wydanie zarządzenia

Wojewoda wzywa do podjęcia odpowiedniego aktu w terminie 30 dni, jeżeli właściwy organ gminy, powiatu, samorządu województwa wbrew obowiązkowi nie podejmuje uchwały, nie odwołuje ze stanowiska lub nie rozwiązuje umowy o pracę, odpowiednio w przypadku: wygaśnięcia mandatu radnego, obsadzenia mandatu radnego, wygaśnięcia mandatu wójta, odwołania ze stanowiska albo rozwiązania umowy o pracę z zastępcą wójta, sekretarzem gminy, skarbnikiem gminy, kierownikiem jednostki organizacyjnej gminy i osobą zarządzającą lub członkiem organu zarządzającego gminną osobą prawną. W razie bezskutecznego upływu 30-dniowego terminu na podjęcie odpowiednich działań przez samorząd, wojewoda, po powiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wydaje zarządzenie zastępcze. Do złożenia skargi na zarządzenie zastępcze uprawniona jest gmina (powiat, województwo) lub związek międzygminny (związek powiatów), których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone. Podstawą do wniesienia skargi jest uchwała lub zarządzenie organu, który podjął uchwałę lub zarządzenie albo którego dotyczy rozstrzygnięcie nadzorcze. Ostatnio jednak Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z dnia 17 lipca 2007 r. (sygn. P 19/04) stwierdził, że uniemożliwienie samemu radnemu zaskarżenia zarządzenia zastępczego, stwierdzającego wygaśnięcie jego mandatu, jest niezgodne z konstytucją.

KIEDY ZARZĄDZENIE ZASTĘPCZE

Wojewoda wyda zarządzenie zastępcze po bezczynności właściwego organu samorządowego w sytuacji wygaśnięcia mandatu samorządowca m.in. w przypadku:

l odmowy złożenia ślubowania;

l pisemnego zrzeczenia się mandatu;

l naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności;

l wyboru na wójta (burmistrza, prezydenta miasta);

l utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów;

l śmierci samorządowca.

PRZYKŁAD

ZASKARŻENIE ZARZĄDZENIA ZASTĘPCZEGO A WŁAŚCIWOŚĆ RADY POWIATU

Wojewoda zarządzeniem zastępczym odwołał starostę powiatu. W ocenie wojewody starosta naruszył ustawowy zakaz łączenia członkostwa w zarządzie powiatu z członkostwem w zarządach, radach nadzorczych lub komisjach rewizyjnych spółdzielni. Starosta, będąc od lipca 2000 r. do 26 lutego 2004 r. członkiem rady nadzorczej banku spółdzielczego, złamał wskazany zakaz, bo zamiast po wybraniu na stanowisko starosty w terminie trzech miesięcy od dnia wyboru zrzec się funkcji, z rezygnacją zwlekał dłużej. Sprawa trafiła do sądu administracyjnego, który jednak odrzucił skargę. O tym, czy zaskarżyć zarządzenie zastępcze, mogła zadecydować wyłącznie rada powiatu i tylko jej uchwała mogła być podstawą skargi do sądu administracyjnego. Skargę złożył zarząd, który takiego uprawnienia nie miał.

Sprawa ostatecznie trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W uzasadnieniu sąd ten stwierdził, że w myśl art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, to starosta - przewodniczący kolegialnego organu wykonawczego (zarządu) - organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu i reprezentuje powiat na zewnątrz. To starosta w imieniu powiatu, jako jego reprezentant, wykonując uchwałę rady powiatu o zaskarżeniu aktu nadzoru (lub zarządu, gdy rozstrzygnięcie nadzorcze dotyczy uchwały zarządu), wnosi skargę w imieniu powiatu. Wydane przez wojewodę zarządzenie zastępcze o odwołaniu starosty, zaskarżone następnie przez powiat, a w istocie wyłącznie przez zarząd uzurpujący sobie prawo do wyręczenia rady w zakresie jej kompetencji, podjęte zostało zamiast rady powiatu, która nie podjęła uchwały w tym przedmiocie.

Wniosek

Tylko rada powiatu, a nie jego zarząd, może zaskarżyć zarządzenie zastępcze wojewody o odwołaniu starosty. Nawet okoliczności dotyczące niewłaściwego działania przewodniczącego rady powiatu nie dają zarządowi uprawnienia do przejmowania kompetencji rady.

Zdaniem sądu inne powoływane przez pełnomocnika zarządu okoliczności dotyczące niewłaściwego działania przewodniczącego rady powiatu nie mają w tej sytuacji znaczenia prawnego. Tym samym nie dawały zarządowi uprawnienia do przejmowania kompetencji rady i do samodzielnego - w oparciu o własną uchwałę - zaskarżenia zarządzenia zastępczego, nieuwzględniającego wcześniejszego stanowiska rady, wyrażonego na sesji nadzwyczajnej - na podstawie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 stycznia 2007 r., II OSK 1972/2006 r.

ŁUKASZ SOBIECH

lukasz.sobiech@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

l Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).

l Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.).

l Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.).

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wyższe wynagrodzenie dla pracowników samorządowych. Projekt MRPiPS zakłada podwyżki od 1 stycznia 2026 r.

Wyższe wynagrodzenie dla pracowników samorządowych (z wyrównaniem?) od 1 stycznia 2026 r. Sprawdź, co zakłada projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych.

ZUS zapowiada przerwę techniczną. Niedostępne usługi w Płatniku, ePłatniku i e-ZLA

Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował o planowanych pracach serwisowych, które odbędą się 25 października (sobota) w godzinach od 5.30 do 12.00. W tym czasie mogą występować utrudnienia w komunikacji elektronicznej z ZUS, dotyczące kilku popularnych systemów i aplikacji.

Szefowa NRPiP: pielęgniarki powinny badać, zlecać badania i wystawiać L4 – czas to uregulować

Prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Mariola Łodzińska, apeluje o zmiany w organizacji pracy pielęgniarek i położnych. Jej zdaniem powinny one mieć możliwość samodzielnego przyjmowania pacjentów, zlecania badań, ordynowania leków oraz wystawiania zwolnień lekarskich. Obecnie ich kompetencje – mimo że szerokie – nie są w pełni wykorzystywane w polskim systemie ochrony zdrowia.

Karta Rodziny Mundurowej. Jakie przywileje, dla kogo i od kiedy według nowego projektu?

Do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o Karcie Rodziny Mundurowej. Kto – zgodnie z założeniami – będzie mógł uzyskać taki dokument i od kiedy? Zgodnie z szacunkami nowe przywileje objęłyby ponad milion beneficjentów.

REKLAMA

Pierwszy w Polsce Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu stał się faktem

Pierwszy w Polsce Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu stał się faktem. Został przygotowany przez ekspertów z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB) i dotyczy województwa śląskiego.

Papierowe listy odchodzą do lamusa! Urzędy całkowicie przechodzą na e-Doręczenia

Od 2026 roku urzędy i instytucje publiczne będą musiały wysyłać pisma wyłącznie elektronicznie – przez system e-Doręczeń. Ministerstwo Cyfryzacji przypomina, że kończy się okres przejściowy, a papierowa korespondencja odejdzie do historii.

Polska pod lupą Brukseli! Rząd ujawnia, jak naprawdę wygląda walka z nadmiernym deficytem

Rząd przedstawił Brukseli raport, który pokazuje, jak Polska radzi sobie z ograniczaniem deficytu mimo rekordowych wydatków na obronę i spadku wpływów z podatków. Czy Unia Europejska uzna te działania za wystarczające?

Nowe uprawnienia dla sołtysów [Nowelizacja 2026 r.]

1 stycznia 2026 r. nowe przepisy dotyczące uprawnień sołtysów oraz finansowania zadań z funduszu sołeckiego. Nowe regulacje wprowadzają m.in. obowiązkowe ubezpieczenia sołtysów oraz nadają im uprawnienia do zarządzania mieniem komunalnym na podstawie upoważnienia wydanego przez wójta.

REKLAMA

HPV: szczepienia obowiązkowe od 2027 roku. Ministerstwo Zdrowia wprowadza nowe przepisy

Szczepienia przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) staną się obowiązkowe dla dzieci od 9. do 15. roku życia. Nowe przepisy mają na celu skuteczniejsze zapobieganie nowotworom wywoływanym przez HPV – w tym rakowi szyjki macicy.

Forum Rynku Zdrowia 2025: Prof. Czauderna apeluje o wzrost składki zdrowotnej. Minister zdrowia: tego się nie da już spiąć

Podczas XXI Forum Rynku Zdrowia w Warszawie doradca społeczny prezydenta, prof. Piotr Czauderna, wezwał do rozpoczęcia poważnej debaty o wzroście składki zdrowotnej. Minister zdrowia Jolanta Sobierańska-Grenda przyznała, że mimo rosnących kosztów ochrony zdrowia, rząd nie planuje podwyżki składki.

REKLAMA